شناسایی ژن کنترل‌کننده ساعت زیستی
بدن انسان و بسیاری از موجودات دیگر دارای چرخه‌ای شبانه روزی است که به صورت خودکار می‌تواند بسیاری از کارکردهای طبیعی بدن نظیر تولید هورمون‌های مختلف و دمای بدن را تنظیم کند. همچنین هر گونه اختلال در عملکرد طبیعی ساعت درونی بدن در نهایت به بروز اختلالاتی در خواب و حتی افزایش احتمال بروز برخی بیماری‌ها می‌انجامد.
گروهی از پژوهشگران به منظور آشنایی بیشتر با عملکرد ساعت زیستی درونی بدن، به مقایسه ژن‌های موش‌هایی که ساعت زیستی آنها، بازه زمانی کوتاه‌تری نسبت به موش‌های گروه کنترل داشت پرداختند. در طی این مقایسه، این نتیجه به دست آمد که ژنی با نام Zfhx3، نقشی به مراتب مهم‌تر از آنچه پیش از این می‌پنداشتیم در زمینه تنظیم ساعت درونی بدن به انجام می‌رساند.
البته مدتهاست که از شناسایی این ژن می‌گذرد، با این حال هرگز این ژن هم‌ردیف ژن‌های دیگری که می‌توانند ساعت زیستی بدن را تنظیم کنند قرار نگرفته بود. در این پژوهش مشخص شد که ژن Zfhx3 تولید مواد شیمیایی انتقال دهنده عصبی (نوروپپتیدها) و نیز گیرنده‌هایی که برای عملکرد « هسته سوپراکیاسماتیک» (بخشی از هیپوتالاموس) برای تنظیم چرخه شبانه روزی بدن نیاز است را بر عهده دارد.
در این آزمایش مشخص شد که هر گونه خطا در عملکرد ژن هسته سوپراکیاسماتیک به ارتباطات نامناسب بین سلول‌هایی در این ناحیه از مغز انجامیده و این امر به نوبه خود سبب می‌شود که ساعت زیستی موش‌ها سریع‌تر از حالت عادی عمل کند.
تاکنون مطالعات زیادی در مورد ارتباط عملکرد نامناسب و غیرطبیعی ساعت زیستی با سلامت انسان به انجام رسیده است. برای نمونه افرادی که دچار این مشکل هستند ممکن است بیشتر در معرض اختلالات رفتاری و روان‌پزشکی نظیر شیزوفرنی قرار گیرند. همچنین کارگرانی که در شیفت شب کار می‌کنند، ممکن است دچار بهم خوردگی ساعت زیستی بدن شده و این امر می‌تواند به افزایش احتمال بروز برخی بیماری‌ها بیانجامد.
این پژوهش به تازگی در نشریه Cellمنتشر شده است.
No tags for this post.
