به گزارش سیناپرس، یکی از مسائلی که پلیس با آن درگیر است و به یکی از چالش های بزرگ تبدیل شده، شناسایی و بررسی پودرها و محموله های مشکوک در مناطق مرزی، فرودگاه ها و گمرک هاست. برای شناسایی موادمخدر در بارهای صادراتی و وارداتی به واسطه امکاناتی که وجود دارد، باعث شده کیت های تشخیصی برای این امر تولید شوند.
اما مساله مهم این است که تشخیص نوع ماده مخدر و مقدار ناخالصی آن به سادگی در آزمایشگاه های سیار قابل بررسی نیست. برای حل این مشکل اعضای شرکت دانش بنیان «ریز زیست تراشه فناوران» با کمک نانوذرات فلزی گرانبها موفق به تولید کیت های تشخیصی شده اند. 
به گفته پری رُخ لوایی، از اعضای این شرکت دانش بنیان مشهدی درباره کیت می گوید: این کار برخواسته از مطالعات علمی است که در دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام شده است.
این ابزار، کیت های تشخیص موادمخدر به نام «آپتاسنج» است که شامل سه کیت بوده و می تواند به صورت عمومی غربالگری کند و به عبارتی، ما با کمک نانو ذرات موفق به تولید مجموعه کیت های تشخیصی پودرهای مشکوکی شده ایم که مبتنی بر کمپلکس نانوذرات فلزی گرانبها شامل طلا، نقره، مس و آپتامرها شده است.
لوایی می گوید: انواع موادمخدر در آبمیوه، چای و سیمان هم بوده که تشخیص موادمخدر موجود در آنها با دستگاه ها و کیت های دیگر قابل شناسایی نیستند اما با این کیت های سه گانه به راحتی می توانند موادمخدر را شناسایی کنند.
او ادامه می دهد: همچنین تصمیم برآن است که کیت ها اختصاصی تری بسازیم تا بتوانند موادمخدری را چون شیشه یا مورفین ، به طور جداگانه شناسایی کند. کیت هایی را که از سوی سازمان ملل به ایران داده میشود را تست کردیم و متوجه شدیم که این کیت ها اختصاصی عمل نمی کند و تا حدود زیادی مواد دیگری چون داروهای آرام بخش را هم شناسایی می کند و خطای بالایی دارد؛ کیت هایی که ما تولید کرده ایم قیمتی یک سوم قیمت کیت های خارجی دارد و قادر است به صورت اختصاصی موادمخدر را شناسایی کند.
این عضو هیأت علمی دانشگاه مشهد به سیناپرس می گوید: اساس کار این کیت ها، آپتامر است. آپتامرها درواقع توالی های DNA و RNA های کوتاه هستند که از این ترکیبات برای شناسایی مواد مخدر استفاده می شود. ما توانسته ایم این محصول را از بعد آزمایشگاهی خارج و وارد بازار کنیم.
به گفته او، این کیت ها گزینش پذیری بالایی دارند به طوری که با آزمایش کیت در چند مرحله، توانستیم تمام نیازها را در زمینه تشخیص انواع مواد مخدر برآورده کنیم. همچنین با همکاری پلیس موادمخدر توانستیم این کیت ها را تولید کنیم.
او اشاره می کند که داخل کیت های تشخیصی ترکیبی از نانوذرات و آپتامر وجود دارد و مقادیر بسیار کمی از ماده مخدر داخل ماده شناساگر کیت قرار گرفته و در آن حل می شود. کل حجم این کیت 100 میکرولیتر است که یک دهم سی سی است. درواقع، آپتامر در داخل این کیت ها مانند آنتی بادی در کیت های تشخیص بیماری عمل می کند که به طور اختصاصی به نوع خاصی از مواد مخدر متصل می شود.
به گفته لوایی، هر کدام از نانوذرات فلزی به کار رفته در این کیت ها رنگ اختصاصی دارند و چنانچه مولکول های آپتامر به ماده شیمیایی موردنظر که همان ماده مخدر است، متصل شود، باعث تغییر رنگ نانوذره فلزی می شود. به گزارش سیناپرس، با ایجاد این تغییر رنگ، می توان پودرهای مشکوک را به طور دقیق و تنها با چشم شناسایی کرد و دیگر نیازی به استفاده از دستگاه های سنجشی نیازی نیست.
به گفته این عضو شرکت دانش بنیان، واکنش پذیری مواد در داخل کیت تنها در کم تر از 10 ثانیه انجام و نتیجه آن مشخص می شود. این کیت ها سه دسته می شود؛ در غربالگری عمومی، مواد داخل کیت اولیه یا عمومی 1 قرار می گیرد که به رنگ قرمز است، اگر به آبی تغییر رنگ دهد، به معنای وجود ماده مخدر داخل آن ماده است.
او اظهار می کند: برای تشخیص دقیق تر و شناسایی ماده شیشه، باید از کیت عمومی 2 استفاده کرد. مواد داخل کیت در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش شیشه، به رنگ خاکستری تغییر رنگ می دهد. به گزارش سیناپرس، برای تشخیص ماده مخدر کوکائین از غربالگری اختصاصی و کیت دیگری استفاده می کنند.
او ادامه می دهد: کیت سوم هم برای غربالگری هروئین و مورفین وجود دارد که به پلیس در اعلام جرم متناسب با ماده مخدر مصرف شده یا حمل شده کمک می کند. فناوری آپتامرها در تشخیص موادمخدر در دنیا برای اولین بار مورد استفاده قرار می گیرد. دقت این کیت ها به حدی بالاست که حتی مواد آرام بخش را هم از مواد مخدر جداسازی می کند.
به گزارش سیناپرس، با توجه به مشکل قاچاق مواد مخدر به شکل های گوناگون و تعیین مجازات های مختلف برحسب نوع ماده مخدر، وجود چنین کیت تشخیصی که با دقت بالا و در زمان بسیار کوتاه می تواند ماده مخدر را شناسایی کند، می تواند به نیروهای پلیس در شرایط حساس کمک کرده و مجرمان را شناساییی کنند.
گزارش:ندااظهری