ریزگردها، خطری جدی در کمین سلامت افراد

 از آنجا که تنفس هوای آلوده خطرات و عوارض غیر‌قابل جبرانی بر سلامت افراد به همراه دارد، یافتن راه چاره برای فرار از این معضل خطرناک بسیار حائز اهمیت است . مشکلات تنفسی، چشمی، پوستی، قلبی و ریوی همه از عوارض استنشاق هوای آلوده است وآگاهی در ارتباط با روش‌های پیشگیری از این خطرات اولین گام مبارزه با آنهاست.

دکتر محمدرضا مسجدی فوق‌تخصص ریه ضمن تأیید این موضوع گفت: در سال‌های اخیربحث آلودگی هوا به موضوع مهمی تبدیل شده است و اگر معیارهای بین‌المللی و استانداردهای جهانی در ارتباط با آن رعایت نشود  در حوزه سلامت افراد جامعه با آسیب‌های جدی همراه خواهدبود. هوا ترکیبی است از 80درصد ازت و تقریبا 20درصد اکسیژن است و دیگر گازها به‌طور طبیعی فقط یک درصد ترکیب هوا را تشکیل می‌دهند. در نتیجه آنچه در هوا  وجود دارد باید فاقد هرگونه عامل زیان‌آور باشد. وقتی از آلودگی هوا صحبت می‌کنیم یعنی مجموعه عواملی در ترکیب هوا وارد می‌شوند که زیان‌آور هستند.

حدود شش تا هفت عامل آلاینده در هوا وجود دارد که یکی از مهم‌ترین آنها  گازکربونیک یا دی‌اکسیدکربن است که از سوخت زغال و چوب بدست می‌آید و آنچه مهم‌تر است گاز منواکسید کربن است که از سوخت غیرمعمول و ناقص بوجود می‌آید و بسیار خطرناک‌تر است.

وی در ادامه گفت: سوخت مصرفی ما در وسایل‌نقلیه اغلب بنزین یا گازوئیل است و در اغلب این سوخت‌ها مشتقاتی از گوگرد ونیتروژن وجود دارد. در سوخت‌های گازی میزان مشتقات ازت بیشتر می‌شود. این گازها در حالت طبیعی در هوا وجود ندارند. زمانی‌که تعداد وسایل نقلیه زیاد باشد ، سیستم سوخت آن‌ها استاندارد نباشد یا گازوئیل و بنزین مصرفی استاندارد نباشد گازهای سمی وارد هوا می‌شوند. علاوه بر این در این فرایند مقدار زیادی دوده هم بوجود می‌آید.  دوده مخلوطی است از ذرات معلق و گاز منواکسید کربن . این ذرات از طریق تنفس وارد بدن می‌شوند. خوشبختانه امروزه از سرب در کشور ما کمتر استفاده می‌شود. در گذشته یکی از بدترین آلاینده ها سرب بود که در بنزین به میزان بالا موجود بود.

از ترکیب برخی مواد تحت تأثیر اشعه آفتاب گاز اوزن بوجود می‌آید که انتشار آن در هوا می تواند با پیامدها و آسیب‌هایی همراه باشد. در نتیجه زمانی‌که از آلودگی هوا صحبت می‌کنیم بطور جدی از این چند عامل که از آن‌ها نام برده شد ردپایی وجود دارد. این مواد از راه دستگاه تنفس وارد بدن می‌شوند. با هر دم مقداری از این ذرات وارد بدن می‌شود. آسیب این ذرات بسته به میزان ورود آنها به بدن متفاوت است و می‌تواند از مجرای تنفسی بینی تا ریه را درگیر کند، جذب خون شده و به تمام نقاط بدن آسیب برساند.

 عضو هیأت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران درباره پیامدهای ناشی از وجود ریزگردها در هوا و آسیب‌های ناشی از آن افزود: گرد وخاک، ذرات معلقی است که اغلب از مشتقات سیلیس ناشی می‌شود و حاوی خاک است. ذرات گرد و غبار ذرات درشتی هستند که به راحتی قابل مشاهده‌اند. حتی اگر افراد از ماسک هم استفاده کنند این ذرات  وارد بینی شده و در قسمت بالای دستگاه تنفس  گیر می‌کنند و با خلط دفع می‌شوند. لیکن ریز گردها ترکیب متفاوت و اندازه متفاوتی دارند. ریزگردها برحسب این‌که از کجا و چه منشاء و منبعی بوجود آمده باشند تأثیرات متفاوتی بر بدن می‌گذارند. اگر اندازه ذرات  بالای 5میکرون  باشد ، معمولا در مخاط بینی ،دهان یا حلق و حنجره به دام افتاده وارد قسمتهای پایین می‌شوند. اگر کمتر از 5 میکرون باشند به راحتی وارد حنجره ، نای و مسیرهای هوایی می‌شوند. هر اندازه این ذرات ریزتر باشند، ورودشان به حبابچه‌های هوایی راحت‌تربوده و عوارض آنها بیشتر خواهد بود. ممکن است برخی از آنها حاوی ترکیباتی باشند که بتوانند  به راحتی وارد خون شوند.

مسجدی ادامه داد: آسیب ناشی از وجود ذرات خاک و سیلیس در ریزگردها را می‌توان در افرادی که ناراحتی‌های ریوی، آسم و بیماری قلبی دارند به صورت تنگی نفس مشاهده کرد. مواجه شدن با این مشکل از  سنگین‏تر شدن غلظت هوا و در پی آن آسیب‏دیدگی مناطق حساس ریه ناشی می شود. هر اندازه ذرات ریزتر و محتویات بیشتری همراه آنها باشد آسیب‌های خطرناک‌تری به‌همراه خواهند داشت. زمان بمباران عراق به دلیل وجود اورانیوم اشباع نشده در رسوبات خاک و وجود این ذرات در ریزگردها استنشاق این ذرات عوارض خطرناکی را به‌همراه داشت که سلامت بسیاری از افراد را در معرض خطر قرار داد. این ذرات می‌تواند بر مغز، استخوان وکبد اثر گذاشته و در بلند‌مدت زمینه‌ساز ابتلا به بیماری‌های سرطانی باشد. در نتیجه زمانی‌که از ریزگردها صحبت می‌کنیم باید بدانیم که از نظر جغرافیایی منشاء آنها کجاست و چه اندازه‌ای دارند.

این فوق تخصص ریه تصریح کرد: آلودگی هوا به‌تنهایی سرطان‌زا نیست لیکن اگر افراد سیگاری باشند و در معرض هوای آلوده باشند  خطر سرطان در آن‌ها بیشتر خواهد شد. یعنی این آلودگی یک عامل افزاینده محسوب می‌شود. این مسئله در ارتباط با برخی مشاغل که ریسک ابتلا به سرطان دارند هم صادق است.

 آلودگی هوا همه بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خستگی زودرس، عصبانیت، سوزش چشم، افزایش ترشحات حلقی، سرفه و ناتوانی در تنفس از شایع‌ترین عوارض آلودگی هواست. این عوارض در افراد سالم دیده می‌شود .کودکان، سالمندان و افرادی که  بیماری قلبی و ریوی دارند از گروه‌های پرخطر هستند که علائم در آنها بیشتر و خطرناک‌تر است.

مسجدی در پاسخ به این پرسش که پیشگیری در این زمینه تا چه اندازه از ابتلا به عوارض خطرناک ریوی جلوگیری می‌کند، گفت: استفاده از ماسک و سایر اقدامات در جلوگیری از ابتلا به عوارض آلودگی هوا اهمیت کمی دارد. در مهار صدمات ناشی ازآلودگی هوا مهم‌ترین کار شناسایی عوامل آلاینده و مهار آن‌هاست. بررسی ها نشان داده مهم‌ترین علت آلودگی در هوای تهران سوخت وسایل نقلیه و بخصوص موتور سیکلت هاست و بهترین کار در این زمینه استفاده از وسایل نقلیه عمومی و کاهش تردد وسایل نقلیه است. نقش محیط زیست و سازمان استاندارد در این زمینه خیلی مهم است. در خصوص ریزگردها هم باید گفت  بسیاری از دریاچه‌های ما بخصوص در مرزها به دلیل کمبود بارش خشک شده اند و اگر کمبود آب باشد دریاچه‌های ما منبع ریزگرد و آلودگی خواهند شد.

 

No tags for this post.