رسانه نقش مهمی در کنترل ترس از بیماری دارد

به گزارش سیناپرس، دهم آذر ماه هر سال روز جهانی مبارزه با ایدز نامگذاری شده است؛ روزی برای بیمارانی که در گذشته نه چندان دور از ترس اتهامات و قضاوت های ناخوشایند احتمالی و ترد شدن از جامعه و حتی خانواده، در اغلب موارد بیماری خود را پنهان می کردند. اما باید گفت امروزه نگرش مثبت تری نسبت به این بیماری وجود دارد؛ چراکه می توان در کنار فردی که به این بیماری مبتلاست با خیالی آسوده در یک مکان به فعالیت های شغلی بپردازیم، رابطه دوستانه برقرار و حتی زندگی کنیم.

گفتنی است، چند سالی هم می شود که علم به ما نشان داده است که مبتلایان به ایدز امكان ازدواج و بچه دار شدن را دارند، بی آنكه بیماری به همسر یا فرزندشان منتقل شود، در واقع آن ها می توانند با مراجعه به مراكز مشاوره بیماری های رفتاری درباره برنامه های خاص كنترل ازدواج و بچه دار شدن راهنمایی شوند. اما آنچه که در این زمینه هنوز در بسیاری از افراد جامعه مشاهده می شود، ترس از ابتلا به این بیماری در اثر برخورد و تماس فیزیکی با مبتلایان است.

دکترعلی سلیمانی، عضو هيات‌ علمي گروه روانشناسي دانشکده علوم انساني دانشگاه علم و فرهنگ در گفتگو با خبرنگار سینا پرس درباره راه کارهای کلی مبارزه با ترس از بیماری ها می گوید؛ بهتر است برای تشریح اختلال ترس از بیماری ابتدا به معضل خود بیمارانگاری در افراد بپردازیم؛ تا چند سال گذشته دانشمندان علوم روان از خود بیمار انگاری به عنوان یک بیماری یاد می کردند؛ اما در پژوهش های جدید انجمن روانپزشکی آمریکا، هیپوکندریا یا همان خود بیمار انگاری از دایره بیماری ها خارج و به عنوان یک اختلال شناخته شد. دانشمندان معتقدند، عامل اصلی  بروز این اختلال، ترس و اضطرابی است که در روان فرد لانه گزیده و به آن مبتلا شده است؛ در این شرایط فرد دائما نگران ابتلا به بیماری است، به گونه ای که در صورت عدم ابتلا باز خود را بیمار می داند.

به گزارش سیناپرس، مشاهده شده است اغلب افرادی که از بیماری هایی چون ایدز ، سرطان و ..می ترسند اطلاعات جامع یا کافی درباره آن ندارند در واقع عدم اطلاع کافی از یک بیماری و فقط دانستن برخی از عوارض ناگوار آن موجب ترس و اضطراب بیش از اندازه این افراد شده است، بنابراین بسیاری از پزشکان برای تغییر نگرش مراجعه کنندگان یا بیمارانشان وقت و انرژی زیادی را صرف می کنند؛ از سویی دیگر دانستن تمام جنبه های یک بیماری راه کار مناسبی هم نباشد چراکه امکان دارد افرادی که به این بیماری مبتلا شده اند اما در مراحل خفیف آن هستند به علت آگاهی از تمامی ابعاد آن به ترس فزاینده ای مبتلا شوند و اینگونه بپندارند که آن ها هم به همان شرایط از سطح حاد بیماری می رسند؛ سلیمانی با اعتقاد بر اینکه میزان تحصیلات یا سواد آکادمیک افراد در این زمینه بسیار تعیین کننده است، می گوید؛ اینکه فرد از تمام ابعاد یک بیماری بخواهد اطلاعات کسب کند لزوما انتخاب درستی برای  مقابله با اختلال ترس از بیماری نیست؛ در واقع کنترل احساس و روحیه آن بستگی زیادی به میزان آگاهی و سواد آکادمیک آن فرد دارد؛ افراد تحصیل کرده با توجه به اینکه سواد کافی در پژوهش سطحی و حتی عمیق از یک بیماری را دارند، می توانند اطلاعات کافی و موثر کسب کنند و در همین راستا سبک زندگی خود را با این اطلاعات تنظیم کنند تا با بیماری سازگار شود و  مسیر راحت تری را در درمان پیش گیرد؛ اما وقتی فرد از سواد کافی برخوردار نباشد، امکان دارد قضاوت درستی از بیماری هم نداشته باشد و این روان فرد را بسیار آسیب پذیر تر می کند.

وی معتقد است، بهترین راه پذیرش بیماری است نه دانستن تمام ابعاد آن  اینکه فرد از تمامی جنبه های بیماری آگاهی داشته باشد اما آن را نپذیرد در نهایت به استرس و ترس از بیماری مبتلا می شود. عموما پذیرش بیماری منجر به رفتن به سمت راه های کنترل آن می شود در واقع این نخستین گام برای رسیدن به درمان موثر است.  اگر شخص بیمار بخواهد دائما بیماری خود را انکار کند و از آن فاصله بگیرد، رنج و درد آن  بیشتر  می شود.

به گزارش سیناپرس، در بسیاری از موارد شاهد تاثیر موجی که رسانه در باب یک بیماری و عوارض آن ایجاد کرده است بودیم بیماری هایی نظیر ایدز که در دهه هفتاد الی هشتاد در کشور شیوع جدی پیدا کرد در مقطعی از زمان از سوی رسانه ها موجب ترس عمیق در میان مردم شد به طوریکه افرادی که مبتلا به این بیماری بودند، از اینکه در مراکز درمانی اذعان به بیماری خود کنند واهمه داشتند چراکه حتی از سوی پزشکان و کادر های درمانی هم مورد بی مهری ناشی از ترس قرار می گرفتند، این عضو هیات علمی نقش رسانه را در روشنگری می بیند و معتقد است: اینکه برخی افراد در اثر یک بیماری جان خود را از دست می دهد ، دلیل قانع کننده ای نیست که تمامی مبتلایان ناگریز به پیمودن چنین مسیری باشند. بنابراین پرداختن غیر اصولی به یک اتفاق ناخوشایند در جامعه و در دنیای پزشکی، می تواند بر ترس و اضطراب ناشی از بیماری در افراد بیانجامد. روشنگری مهمترین کاری است که در این زمینه باید انجام شود. برای مثال اگر افراد به موقع به درمان بیماری بپردازد احتمال اینکه بیماری پیشرفت کند کمتر است.

وی با پیشنهاد دو راه کار عمده در کنترل ترس از این نوع بیماری ها می گوید؛ پیشنهاد می کنم افرادی که مبتلا به بیماری هایی نظیر ایدز و یا حتی سرطان هستند به گونه ای که پذیرش آن دشوار است، روش هایی نظیر تعهد و پذیرش، ACT و راه کارهای مبتنی بر ذهن آگاهی را پیش بگیرند.  آن ها می توانند به کمک یک روانشناس یا مشاوره های رواندرمانگر آموزش کافی در این زمینه ها را ببینند.

گفتنی است، این اختلال تنها منوط به بیماری هایی چون ایدز یا انواع سرطان نیست و می تواند درباب هر نوع بیماری دیگری در فرد ظاهر شود؛ مراجعه های پی در پی به پزشک، انجام آزمایش های گوناگون  و در برخی موارد تصویر برداری های مکرر در صورت عدم مشاهده بیماری در بدن مواردی است که نشان می دهد فرد به این اختلال مبتلا است. سلیمانی معتقد است؛ در همه گیری کرونا به وفور شاهد چنین رفتارهایی بودیم و هستیم که معمولا این افراد با آزمایش های متعدد و مراجعه به پزشک به این ترسشان پاسخ می دهند.

به گفته این روانشناس، افرادی که دچار این اختلال می شوند، اگر به مدت شش ماه درگیر افکار بیمار انگاری خود باشند، باید برای درمان آن دست به اقدامات جدی بزنند که اغلب با جلسات روانشناختی یا روانپزشکی قابل کنترل است؛ همانگونه که اشاره شد، در برخی موارد هم ممکن است، افراد به صورت مقطعی در شرایطی خاص نظیر همه گیری ها دچار چنین ترس یا اضطرابی شوند، در هر صورت فرد باید اضطراب را از طریق روش هایی نظیر تنفس آگاهانه، مراقبه و آرام سازی بدن از خود دور کند.  

پزشک چه نقشی در کنترل احساس بیمار دارد؟

از آنجایی که نخستین فردی که با چنین افرادی مواجه می شود، اغلب پزشکان هستند، بدون شک چه در شرایط بروز بیماری و چه در شرایط سالم بودن فرد، نقش مهمی در تعدیل این اختلال دارند؛ سلیمانی با اشاره به پروتکل های آموزشی درج شده در دروس دانشگاهی رشته های پزشکی،می گوید؛ معمولا در آموزش های آکادمیک دانشگاهی واحد های درسی مرتبط با برقراری ارتباط روانی با بیمار گنجانده شده است و پزشکان آموزش های لازم را در این زمینه می بینند؛ در واقع محتوای روان درمانی هم به آن ها ارائه می شود؛ بنابراین یک پزشک باید آگاه باشد که در وهله نخست آیا مراجعه کننده به اختلال اضطراب یا ترس از بیماری مواجه شده است یا خیر؟ اگر فرد بیمار است روند متفاوتی باید نسبت به فردی که بیمار نیست و فقط ترس از بیماری دارد، پیش گرفته شود.

به گفته وی؛ پزشک باید از جنبه های روانشناختی آگاهی داشته باشد تا بتواند به مدیریت این دو گروه بپردازد و در صورت نیاز به مشاوره های روان درمانی ارجاع دهد.  

در نتیجه باید گفت، راه حل مطمئن برای درمان اختلال ترس و اضطراب ناشی از بیماری ها افزایش دانش و آگاهی و امکاناتی است که علم به ما می دهد؛ خوشبختانه ما در عصری زندگی می کنیم که علم برای یافتن راه حل هر معضلی تا حد زیادی پاسخی دارد و این خود را به خوبی در دنیای پزشکی نشان داده است، در واقع می توان گفت با وجود پیشرفت های لازم در حوزه دارو و فناوری های پزشکی ترس از بیماری تنها ناشی از عدم اطلاعات کافی است.

گزارش: مهتاب دمیرچی

No tags for this post.