هنر درمانی روشی موفق برای آموزش کودکان استثنایی

به گزارش سیناپرس، چند هزار سالی می شود که هنر و اشکال آن در میان جوامع بشری راه یافته است؛ همواره انسان هایی بودند که برای آموزش برخی مهارت ها و تسکین روحیه و حتی درمان برخی اختلالات از هنر کمک بگیرند؛ اما هنر درمانی به عنوان یک شاخه علمی و تخصصی رویکرد جدیدی است که عمر طولانی در ایران ندارد.

سبحان حشمتی، هنردرمانگر حوزه کودک و نوجوان، معتقد است؛ از دهه پنجاه هنردرمانی در کشور بسیار کم کاربرد داشته و افرادی در این زمینه کار می کردند Tمحدود بودند. اما نزدیک به پانزده سال است که در کشورمان هنردرمانی فراگیرتر از گذشته شده است. گفتنی است، نقاشی درمانی جزو نخستین تکنیک هایی بود که هنردرمانگران به کار بردند؛ اما امروزه روش های پیشرفته تری به لیست هنردرمانی اضافه شده است از جمله شعر درمانی، سفال درمانی و حتی قصه درمانی. 

وی در گفتگو با خبرنگار سیناپرس درباره اهمیت هنردرمانی در آموزش مهارت های اولیه و دیگر یادگیری ها برای کودکان استثنایی در سطوح گوناگون گفت: ابتدا باید این نکته را یادآور شویم که اصولاً نباید به کودکانی که دارای نیازهای ویژه هستند برچسب زده شود، چرا که باعث می ‌شود سطح توقع درمانگران و افراد نزدیک به آنها کمتر شود.

کودکان پناهگاهی کودکانی هستند که برای رفع تمام نیازهایشان به صورت دائم نیازمند یاری و کمک اطرافیان هستند از کوچکترین نیاز تا پیچیده تر آن ها مانند مهارت های بین فردی و جمعی یا مهارت های اجتماعی. معمولاً هنر درمانی کمک خاصی به این کودکان نمی کند؛ چرا که از لحاظ شناختی و جسمی نمی توانند خود را برای آموزش های هنردرمانی آماده کنند و خود را تطبیق بدهند.

وی گفت: به صورت کلی وقتی صحبت از کودکان استثنایی یا کودکانی با نیازهای ویژه می‌ شود، شامل تیزهوشان که جمعیت کمی را در برمیگیرند تا کودکانی که از اختلال های یادگیری و گفتاری رنج می برند؛ همچنین کودکانی که عموما ناشنوا و نابینا هستند را هم شامل می شود.

حشمتی افزود: اینکه چه کودکی به هنردرمانی نیاز دارد به ارزیابی اولیه هنردرمانگر بستگی دارد. گفتنی است، دسته بندی نیازمندی های کودکان در ارائه تکنیک های هنردرمانی اهمیت زیادی دارد؛ چراکه کودکان استثنایی نیازمند توانبخشی هایی هستند که فرایند جداگانه ای دار و نمیتوان از هنردرمانی انتظار داشت که به توانبخشی این دسته از کودکان بیانجامد. معمولاً کودکانی که دارای اختلال های رفتاری هستند، برای رفع این اختلال ها باید نوعی مراحل درمانی را طی کنند نه آموزشی. درباره کودکان استثنایی هم باید گفت که آموزش آنها در انجام امورات روزانه است. 
 

وی با اشاره به اینکه هنردرمانی برای کودکان پناهگاهی کاربرد چندان مفیدی ندارد، گفت: کودکان پناهگاهی کودکانی هستند که برای رفع تمام نیازهایشان به صورت دائم نیازمند یاری و کمک اطرافیان هستند از کوچکترین نیاز تا پیچیده تر آن ها مانند مهارت های بین فردی و جمعی یا مهارت های اجتماعی. معمولاً هنر درمانی کمک خاصی به این کودکان نمی کند؛ چرا که از لحاظ شناختی و جسمی نمی توانند خود را برای آموزش های هنردرمانی آماده کنند و خود را تطبیق بدهند.

این هنردرمانگر افزود: برای مثال در تمرین های نقاشی درمانی یا موسیقی درمانی میزانی از رشد شناختی و حتی جسمی لازم است تا کودک بتواند آموزش ها را فرابگیرد. تمامی این موارد به ارزیابی اولیه هنر درمانگر بستگی دارد. نکته مهم این است که هنر درمانگر در بحث ارزیابی کودکان باید با رفتاردرمانگران، گفتار درمانگران و روانشناسان همکاری کند تا ارزیابی دقیق‌تری صورت بگیرد چراکه ارزیابی هنر درمانگران به تنهایی اعتبار لازم را از لحاظ علمی ندارد.

به گفته حشمتی، بعد از ارزیابی با توجه به شرایطی که کودکان دارند می توان برنامه ریزی کرد. اما همواره باید توجه داشت که نباید بگذاریم که برچسب ها باعث شکل گیری پیش‌ فرض‌ هایی شود که درنهایت برخی از توانایی های کودکان نادیده گرفته شود.

وی هنردرمانی را یک روش موفق برای آموزش مهارت های رفتاری و فردی به کودکان دانست و گفت: در هنردرمانی هنر یک ابزار است. به عبارت دیگر راهی است که می توان با بهره گیری از آن به کودکان آموزش داد. به عبارت دیگر هنردرمانگران از هنر به عنوان یک ابزار بهره می گیرند تا مهارت های پایه ای، اجتماعی و ارتباطی را به کودکان آموزش دهند. همچنین در سطوح گوناگون در حوزه مهارت‌های زبانی و شناختی کودکان پهم فعالیت دارند.؛ برای مثال در افزایش مهارت های شناختی از نقاشی درمانی و اشکال هندسی استفاده می کنند. 

حشمتی افزود: اما عمدتا هنردرمانگران در آموزش مهارت های شناختی برای کودکان فعالیت گسترده ندارند، چراکه در اغلب موارد روش های دیگری از درمان های شناختی در این زمینه کارآمد ترند. یکی از اهداف مهم هنردرمانی تخلیه هیجانی است که معمولا هنردرمانگران به بهره گیری از نقاشی درمانی به این فرآیند، می پردازند در کل استفاده از هنرهای کوناگون در این روش درمانی بستگی به موقعیت و شرایط افراد به ویژه کودکان دارد.

به گزارش سیناپرس، هنردرمانگر به آموزش هنر نمی پردازد بلکه از هنر کمک می‌ گیرد تا به عنوان یک ابزار لذت بخش، آرامش بخش و غیرکلامی به آموزش یک سری مهارت های اساسی بپردازد. 

گفتگو: مهتاب دمیرچی

No tags for this post.