در خبرها آمده بود که شما به عنوان یک محقق ایرانی موفق به کسب جایزه راجر تیلور در سن پترزبورگ روسیه شده اید. این جایزه چیست و چه شد که به شما تعلق گرفت؟
جایزه راجر تیلور از سال 2013 توسط گروه کربن بریتانیا که خود زیر شاخه ای از انستیتو فیزیک (IOP) و جامعه شیمی بریتانیا (RSC) و جامعه شیمی صنعتی (SCI) است، سالانه به یادبود پروفسور راجر تیلور به یکی از دانشمندان جوان که دستاوردهای ارزشمندی در زمینه نانوساختارهای کربنی و علوم مربوطه داشته باشند، اهدا می شود. انتخاب فرد منتخب هم توسط کمیته ای متخصص از همین گروه کربن بریتانیا انجام می گیرد. آنها رزومه و مقالات مربوط به کنفرانس کربن را که از سوی متقاضیان ارسال شده مورد بررسی قرار می دهند و در نهایت یک نفر را به عنوان برنده انتخاب می کنند. امسال این جایزه در کنفرانس بین المللی نانوساختارهای پیشرفته در شهر سن پترزبورگ به من اهدا شد.
پژوهش شما در چه زمینه ای بود و چه امتیازاتی داشت که به عنوان پژوهش برتر انتخاب شد؟
از زمان پایان نامه دکتری تاکنون که عضو هیات علمی دانشگاه محقق اردبیلی هستم، روی نانوساختارهای کربنی کار تحقیقاتی انجام داده ام. کربن عنصری است که دارای کاربردهای فراوانی است، اما کربنی که در حوزه های جدید علم مورد استفاده قرار می گیرد به شکل نانوساختار است؛ یعنی عنصر کربن در ابعاد بسیار کوچک نانومتری مورد استفاده قرار می گیرد. وقتی کربن به صورت نانوساختار درمی آید دارای ویژگی های استثنایی از نظر مکانیکی، الکتریکی، حرارتی و… می شود که می تواند کاربردهای فراوانی در علوم مختلف مانند هوا فضا، صنایع دفاعی، خودروسازی، صنایع بتن و بسیاری از صنایع دیگر داشته باشد. در واقع با نانوساختار کردن کربن، این عنصر از خواص کارآمد و منحصربه فرد نانوساختارها بهره مند شده و کارایی و کاربرد آن ارتقاء می یابد.
سمت و سوی توسعه نانوساختارهای کربنی به شکل نانو ذرات، نانوتیوب ها، نانودیاموندها، نانوفیبرها و اشکال دیگر آن است. فعالیت من در سال های اخیر، بیشتر درخصوص عامل دار کردن این نانوساختارها بوده است. عامل دار کردن به معنی افزودن یک سری گروه های عاملی به نانوساختارها و افزودن ویژگی های جدید به آنهاست.
اکنون کاربردی که ما از نانوساختارها می گیریم برای ساخت حسگرهای الکتروشیمی است. حسگرهای الکتروشیمی، حسگرهایی هستند که برای اندازه گیری مقادیر بسیار کم مواد مختلف و به طور خاص در حیطه کاری من برای مواد بیولوژیکی، دارویی و زیست محیطی مورد استفاده قرار می گیرند.
پس روند کار به این صورت است که ما اول نانوساختار را تهیه می کنیم و بعد آنها را عامل دار می کنیم و در نهایت به عنوان حسگر برای اندازه گیری ترکیبات مختلف از آنها استفاده می کنیم.
آنچه یک تحقیق و پژوهش را حائز اهمیت می کند، نتیجه کاربردی آن تحقیق است. کاربرد و اهمیت تحقیقات شما چه گره ای از مشکلات را باز می کند؟
کاربرد این نانوساختارهای عامل دار بسیار زیاد است. از نانوساختارها برای انجام برخی از تحقیقات در حوزه ژنتیک کشاورزی استفاده می شود. در رشته عمران برای مقاوم سازی بتن و در حیطه زیست محیطی از این نوع حسگرهای الکتروشیمی برای اندازه گیری یک گاز آلاینده یا مقدار یک ماده آلاینده در فاضلاب یک کارخانه استفاده می شود. با توجه به این فواید ساخت حسگرهای الکتروشیمی ازجمله حوزه های کاری است که در دانشگاه محقق اردبیلی در حال انجام است. در نهایت حاصل تلاش های من در سال های اخیر به انتشار 32 مقاله ISI و حدود 60 مقاله در کنفرانس های ملی و بین المللی منجر شده است.
رقبای شما در این دوره برای کسب جایزه راجر تیلور بیشتر از چه کشورهایی بودند؟
بیشتر رقبای علمی از کشورهای اروپایی و برخی از کشورهای آسیایی شرق بودند.
با توجه به سال ها کار تحقیقاتی اکنون چه مشکلاتی در حیطه فعالیت های علمی خود دارید؟
این بستگی به نگرش فرد نسبت به مشکلات دارد. مشکلات همیشه وجود دارند، اما اجازه نمی دهم مانع ادامه تحقیقاتم شوند یا خللی در آن ایجاد کنند. شاید مهم ترین مشکلاتی که در تحقیقات برای رشته هایی مانند شیمی وجود دارد سخت بودن دستیابی به مواد شیمیایی دستگاه های آزمایشگاهی و کمبود فضای تحقیقاتی است، اما واقعا مشکلی که بتواند باعث توقف من شود وجود نداشت. همیشه این نکته را هم یادآور می شوم که شرایط می تواند خیلی بهتر از این باشد. به نظر من یکی از رسالت های مهم مسئولان در حوزه دانشگاه، فراهم کردن امکانات لازم برای تحقیق و ایجاد محیطی آرام و بدون دغدغه برای محقق است. در اینجا، جا دارد از مسئولان دانشگاه محقق اردبیلی به خاطر حمایت های بی دریغشان در امر پژوهش قدردانی کنم.
بزرگ ترین آرزوی شما که در حوزه علم دوست دارید به آن برسید، چیست؟
بزرگ ترین آرزویم این است که دستاوردهایم برای جامعه بشری مفید باشد. زیرا فکر می کنم هر انسانی در هر جایگاهی که قرار دارد، بزرگ ترین دستاورد زندگی اش این است که برای جامعه بشری مفید واقع شود؛ چه در زمان حال و چه برای آیندگان.