به گزارش سیناپرس، قلدری و زورگویی در محیط کار یکی از چالش‌های بزرگ مدیریت منابع انسانی است که اثرات فردی و سازمانی منفی زیادی به دنبال دارد. قلدری و زورگویی یک آسیب سازمانی است که طی آن فرد یا گروهی با تحقیر، طرد، اتهامات بی اساس و آزار و اذیت، همکار دیگر خود را وادار به ترک سازمان می‌کنند. قربانی با فشار روانی زیادی مواجه شده و این امر باعث کاهش انگیزه و رضایت شغلی، ناتوانی در کار، بیماری‌های جسمی و روحی و حتی خودکشی او می‌شود.
به گفته متخصصان، قلدری و زورگویی آکادمیک نوعی رفتار هدفمند پیچیده، پنهان و بدون خشونت علنی در محیط دانشگاه توسط یک یا چند نفر از اعضای هیأت علمی بر علیه یک همکار است که با هدف تهدید، تحقیر، طرد و آزار و اذیت او برای تبعیت از آن‌ها یا ترک سازمان انجام می‌شود. این نوع قلدری با توجه به استبداد، شخصیت، اهداف و رفتارهای فرد زورگو نسبت به زورگویی‌های معمول سازمانی، آثار مخرب بیشتری به دنبال دارد. با توجه به این که فرد زورگو استاد دانشگاه و به نوعی باهوش است، فرایند پیچیده ای را برای به دام انداختن قربانی طراحی و اجرا می‌کند و تلاش می‌کند تا ردی از خود برجا نگذارد.
این موضوع را یکی از محققان کشور از دانشگاه علوم پزشکی تهران مورد توجه قرار داده و در خصوص آن مطالعه ای را انجام داده است. در این مطالعه ابعاد قلدری آکادمیک به عنوان تهدیدی برای شهرت و انسجام دانشگاه مورد ارزیابی واقع شده است.
بر اساس اطلاعات ارائه شده در این پژوهش، معمولاً افراد بسیار منظم، سخت کوش، پرکار، صادق، خلاق و نوآور، هدف این زورگویان قرار می‌گیرند. قربانیان معمولاً افراد موفقی در تدریس و پژوهش هستند که متوجه تخلفات قانونی فرد قدرتمندی در سازمان می‌شوند.
آن‌ها معمولاً بین اساتید علمی و دانشجویان به دلیل عملکرد خوب محبوب هستند و تحمل رفتارهای غیر قانونی و غیر اخلاقی را ندارند. بیشتر این افراد واقعاً کار خود را دوست دارند و تلاش می‌کنند تا آن را به بهتری نحو انجام دهند.
علی محمد مصدق راد، محقق مرکز تحقیقات مدیریت اطلاعات سلامت دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره می‌گوید: «زورگویان معمولاً برای پوشاندن نقاط ضعف خود به قلدری آکادمیک روی می‌آورند. آن‌ها می‌دانند که شایستگی پست و مقام خود را ندارند؛ شخصیتی حسود داشته و احساس تهدید از جانب همکار شایسته‌تر خود می‌کنند. بنابراین، با به کارگیری رفتارهای ایذایی سعی در حفظ موقعیت فعلی خود دارند».
او می‌افزاید: «اجتناب از ارتباط مستقیم، تمسخر، انگ زنی و تخریب شخصیت علمی قربانی، تضعیف، تحقیر و به حاشیه و انزوا راندن او، اشاعه شایعات بی اساس، نظارت بیش از حد، تلاش برای یافتن عیوب قربانی، توطئه و استفاده از دوستان نزدیک قربانی برای خبرچینی، محدود ساختن دسترسی قربانی به منابع سازمانی، نادیده گرفتن یا کوچک شماری موفقیت‌ها و بزرگ نمایی خطاهای کوچک قربانی، ممانعت یا به تعویق انداختن ترفیعات او، دعوت قربانی به جلسات غیر رسمی انضباطی و تهدیدهای مکرر کلامی یا کتبی به اخراج بر اساس اتهامات ساختگی یا بهانه‌های ناچیز، گرفتن مسئولیت‌های قربانی و اجبار به استعفا و همچنین تودیع و بازنشستگی پیش از موعد از جمله رفتارهای ایذایی قلدران آکادمیک است».
این‌ها در حالی است که معمولاً همکاران فرد قربانی به خاطر ترس، از او حمایت نمی‌کنند. آن‌ها می‌ترسند که در صورت حمایت از او، خود قربانی بعدی زورگویان شوند.
بر این اساس، قربانی با توجه به این که باید از خود در برابر رفتارهای زورگویانه محافظات کند، وقت و انرژی کمتری برای افزایش بهره وری خود و سازمان خواهد گذاشت. علاوه بر این، شهرت سازمان به خاطر رفتار قلدرمابانه برخی از مدیران و کارکنان خدشه دار خواهد شد و با توجه به این که زورگویان از قدرت قانونی خود سوء استفاده می‌کنند، به راحتی دروغ گفته و اصول اخلاقی را رعایات نمی‌کنند، قربانی به تنهایی نمی‌تواند از خود محافظت کند. بنابراین، او نیازمند حمایت سازمانی و قانونی است.
مصدق راد می‌گوید: «اثرات سازمانی قلدری آکادمیک شامل کاهش روحیه، انگیزه، رضایت شاغلی، تعهد سازمانی، خلاقیت و بهره وری و افزایش غیبت، جابجایی و فرسودگی شغلی کارکنان است. لذا مدیران ارشد دانشگاه باید اقدامات مربوط به پیشگیری و درمان مناسب این پدیده را طراحی و اجرا کنند».
او معتقد است: «آن‌ها باید محیط کاری سالمی را برای پرسنل خود ایجاد کنند تا با همه اساتید و کارمندان با احترام رفتار شود. مدیران باید یک فرهنگ عدم تحمل زورگویی آکادمیک را در دانشگاه ایجاد کنند. آزادی بیان در محیط دانشگاه باید تشویق شود تا هزینه قلدری برای زورگویان افزایش یابد. همچنین قوانین و مقررات ضد آزار و اذیت باید تدوین شود و کدهای اخلاق حرفه ای و سازمانی بایستی تقویت شوند».
این بررسی‌ها و توصیه‌های بسیار با اهمیت که در صورت توجه کافی توسط مسئولان می‌توانند به سالم سازی محیط دانشگاه‌ها برای انجام وظایف و بهبود وضعیت سازمانی این نهادها منجر شوند، در شماره آینده فصل نامه «پایش» وابسته به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشر خواهند شد.
گزارش: محمدرضا دلفیه
No tags for this post.