به گزارش سیناپرس، رفتار مخاطره‌آمیز به مجموعه‌ای از رفتارها اطلاق می‌شود که سلامتی و بهزیستی فرد را تهدید کرده و یا او را نسبت به صدمات جدی مانند بیماری‌های خطرناک و حتی مرگ زودهنگام آسیب‌پذیر می‌کند. بر اساس گزارشی در آمریکا مصرف مواد مخدر، الکل و رفتارهای پرخطر جنسی عوامل قابل توجهی برای بیماری‌ها و مرگ‌های زودهنگام بوده‌اند.
مطالعات انجام شده در ایران در مورد شیوع مصرف مواد مخدر نیز بیان می‌کند که حدود 13 تا 40 از مردان، 0.1 تا 26 درصد از زنان و همچنین حدود 20 درصد از دانشجویان دخانیات مصرف می‌کنند و این میزان در مقایسه با مطالعات قبلی در مورد مصرف سیگار و آمفتامین‌ها افزایش یافته است.
این همه در حالی است که به اعتقاد متخصصان، تبعات و آسیب‌های این‌گونه رفتارها تنها متوجه فرد نمی‌شود، بلکه می‌تواند در شعاع گسترده‌تری به دیگران هم صدمه بزند. رشد نرخ این رفتارها، مزید بر آسیب‌های جبران‌ناپذیر، توجه به بررسی عوامل مؤثر در شکل‌دهی و گسترش آن را ضروری می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده است که ازجمله عوامل مؤثر روان‌شناختی بر بروز رفتارهای پرخطر، تجارب و آموخته‌های اولیه در روابط خانوادگی است.به گزارش سیناپرس، بر این اساس مطالعه‌ای که در سال 1396 در ایران انجام شده مطرح می‌کند که سبک رفتارهای خانوادگی آشفته که شامل گسست، در هم تنیدگی، عدم انعطاف و انسجام است، تصمیمات و رفتارهای پرخطر را پیش‌بینی می‌کند.
در همین خصوص و به منظور بررسی عمیق تر این مسئله، تیم پژوهشی پنج نفره ای از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اقدام به انجام مطالعه ای کرده که در آن به بررسی و ارزیابی ارتباط بین سبک خانوادگی با رفتارهای پرخطر فرزندان پرداخته شده است.
در این مطالعه که روی 366 نفر از ساکنان شهر تهران انجام شده، شرکت‌کنندگان به پرسشنامه‌های سبک خانوادگی، عاطفه منفی و مثبت، دشواری در تنظیم هیجان و رفتار پرخطر پاسخ داده و سپس محققان، این داده‌ها را با استفاده از روش‌های آماری و رایانه ای، تجریه و تحلیل کرده‌اند.
نتایج این بررسی‌ها نشان می دهند که بین سبک خانوادگی، دشواری در تنظیم هیجان و رفتارهای پرخطر ارتباط معنادار و قابل توجهی وجود دارد.
بنا بر اظهار فریما رحمتی، محقق دپارتمان روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دیگر همکارانش در این تحقیق، «در خانواده‌هایی که از انسجام، درک و ابرازگری کافی برخوردار نیستند، افراد از راهبردهای ناکارآمدی برای تنظیم هیجانات خود استفاده می‌کنند که رفتارهای پرخطر از جمله آن‌ها هستند. به همین دلیل، می‌توان برای پیشگیری از این اتفاقات، آموزش‌هایی برای افراد آسیب‌پذیر تدوین و اجرا نمود».
به گزارش سیناپرس،به اعتقاد آن‌ها، «با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از مدل مفهومی ارائه شده در این پژوهش، استنباط می‌شود که دشواری در تنظیم هیجان می‌تواند نقش میانجی ارتباط سبک خانوادگی و رفتار پرخطر را داشته باشد. به‌طوری‌که افرادی که در خانواده‌های آَشفته زندگی می‌کنند، مستعد انجام رفتارهای پرخطر هستند».
لذا برای پیشگیری از افزایش رفتارهای پرخطر در خانواده‌ها و جامعه، بایستی علاوه بر ارائه آموزش های کافی به خانواده‌ها، به افراد مستعد و آسیب‌پذیر نیز آموزش‌هایی در راستای شناسایی هیجان‌ها و نحوه تنظیم هیجان داده شود. همچنین طبق یافته‌های این تحقیق که در فصل نامه «رفاه اجتماعی» منتشر شده‌اند، نقش مسائل خانوادگی می‌تواند در تشخیص و درمان رفتارهای پرخطر موردتوجه قرار بگیرد.
گفتنی است نشریه علمی پژوهشی مورد اشاره فوق، متعلق به دانشگاه علوم بهزیستی و توان‌بخشی و مرکز تحقیقات مدیریت رفاه اجتماعی است.
گزارش: محمدرضا دلفیه