طی قرن ۱۹ و ۲۰ میلادی وضعیت مرگ‌ومیر در جهان دچار تغییرات گسترده‌ای شده است. در این وضعیت جوامع از حالتی که در آن غلبه مرگ با علل عفونی، انگلی و واگیر بوده است، به وضعیت مرگ با علل غیر عفونی، مزمن و غیرواگیر تغییر پیدا می‌کنند. در سال‌های اخیر سهم مرگ‌ومیر بیماری‌هایی مثل سرطان و بیماری‌های قلب‌و عروق چند برابر افزایش یافته‌است. به این وضعیت و تغییرات مرگ در کشورها، «گذار اپیدمیولوژیک» می‌گویند.
سرطان دومین علت اصلی مرگ بعد از بیماری‌های قلبی و عروقی در جهان است. شایع‌ترین سرطان‌ها در سال ۲۰۲۰ سرطان پستان، ریه، روده بزرگ، پروستات، پوست و معده است. در ایران مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در رتبه سوم علل مرگ و پس از بیماری‌های قلبی و عروقی و تصادفات قرار دارد و ۱۴ درصد از کل مرگ‌ها را شامل می‌شود.
با توجه به این‌که این بیماری عوارض شدیدی، مانند دردهای غیرقابل تحمل، تضعیف قوای جسمانی و هزینه‌های قابل‌توجه دارد، باید توجه بیش‌تری به آن صورت گیرد و شناخت دقیق وضعیت این بیماری ضرورت زیادی دارد.
بر همین اساس پژوهشگران کشور با انجام یک مطالعه، روند مرگ‌ومیر ناشی از سرطان را طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ بررسی کردند.
اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از داده‌های مرگ سازمان ثبت احوال و بر اساس طبقه‌بندی بار بیماری‌ها استخراج شد و این داده‌ها به تفکیک جنسیت و سن طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷ مورد استفاده قرار گرفت.
در این بازه زمانی در نظام ثبت احوال ایران، به طور متوسط سالانه در حدود ۳۴۰ هزار نفر فوت ثبت شده است. در ابتدای دوره کل مرگ ثبتی کشور ۳۳۰ هزار و در انتهای دوره کل مرگ ثبت‌شده، ۳۵۷ هزار نفر بوده است. اگر چه این آمار دچار کم‌ثبتی است؛ ولی برای تحلیل روند مرگ‌ومیر در کشور قابل استفاده است.
بررسی‌ها حاکی از این است که در همین دوره، به طور متوسط در هر سال حدود ۳۴ هزار مرگ ناشی از سرطان در کشور رخ داده است. مرگ ناشی از سرطان در کشور رو به افزایش است. طبق این بررسی در ابتدای دور ۲۸ هزار مرگ و در انتهای دوره ۴۱ هزار و ۹۴۰ مرگ ناشی از سرطان ثبت شده است. مرگ ناشی از سرطان حدود ۱۰ درصد از کل مرگ کشور را شامل شده و در طی دوره بررسی‌شده، افزایشی بوده است.
یافته‌های پژوهشگران نشان داد که میزان مرگ‌ومیر به دلیل بیماری سرطان، بر اساس جنسیت و در گروه‌های سنی متفاوت است. به این معنی که میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری در سنین زیر ۳۰ سالگی برای مردان، ۱.۲ برابر زنان است و در سنین بالای ۵۰ سالگی مرگ مردان، ۱.۵ برابر مرگ زنان است. اما در گروه‌های سنی ۳۰ تا ۵۰ سال میزان مرگ زنان بیشتر از مردان است.
در این بررسی، در سال ۱۳۹۰ سال‌های عمر از دست‌رفته به دلیل مرگ ناشی از سرطان، ۴۲۰ هزار سال بود، اما این مقدار در سال ۱۳۹۵ به ۵۳۰ هزار سال افزایش یافته است. این افزایش عمدتاً ناشی از افزایش سرطان در سنین بزرگ‌سالی و سالمندی به ویژه برای مردان است.
نتایج این مطالعه حاکی از آن است که سرطان، به عنوان نتیجه گذار اپیدمیولوژیک، در کشور افزایش یافته و بهترین راه کنترل آن پیشگیری از ابتلا است.
پژوهشگران این تحقیق معتقدند که تجربه سایر کشورها نشان داده که از طریق پیشگیری و سبک زندگی سلامت محور می‌توان روند سرطان را کاهشی کرد. به همین دلیل در جوامع پس از گذار اپیدمیولوژیک، نیاز است در ارتقای سلامت صرفاً به درمان اتکا نکرده و به نقش فرهنگ‌سازی و سیاست‌گذاری اجتماعی نیز تاکید کرد.
در انجام این تحقیق محمد ترکاشوند مرادآبادی و واحد سروش؛ پژوهشگران دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد، به همراه زهرا ترکاشوند از دانشکده پیراپزشکی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مشارکت داشتند.
یافته‌های این مطالعه به صورت مقاله علمی پژوهشی با عنوان «سهم سرطان در مرگ و عمر از دست‌رفته ایرانیان در فاصله سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۷»، خرداد ماه سال جاری در دوماه‌نامه پایش؛ نشریه پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشر شده است.
منبع:ایسنا
No tags for this post.