یکی از مشکلات مهمی که برخی زوج ها با آن رو به رو می شوند، ناباروری است که می تواند تاثیرات روحی و عاطفی شدیدی بر افراد داشته باشد. در ابتدا باید خاطر نشان کرد که تعیین ناباروری و کشف دلایل آن تنها توسط پزشک امکان‌پذیر بوده و باید مشخص شود مشکل از جانب کدام یک از زوجین بوده و پس از شناسایی دلایل، روش درمانی مناسبی اتخاذ شود. به خاطر داشته باشید این مساله به هیچ عنوان خطرناک نبوده و ناباروری یک عارضه نسبتاً شایع و در بیشتر موارد، قابل درمان است.
ناباروری می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که تابعی از شرایط ژنتیکی، سن و سلامت جسمی و روحی فرد محسوب می شوند. به طور طبیعی افزایش سن با کاهش قدرت باروری رابطه مستقیم داشته و همچنین برخی عوامل محیطی و رفتاری از قبیل مصرف دخانیات، اعتیاد به مواد مخدر و مصرف الکل نیز منجر به ناباروری در افراد می‌شوند.
موضوع قابل توجه این است که موارد فوق عموماً در کنترل خود فرد بوده و با رفع آنها می‌توان برای بارداری اقدام کرد اما در برخی موارد علل ناباروری فراتر از محدوده رفتارهای مادر و پدر بوده و باید توسط پزشک متخصص ریشه‌یابی شود. ازجمله مهم‌ترین این دلایل می‌توان به اختلال در تخمک‌گذاری و عادت ماهیانه، اختلال در ساختار رحم و وجود انسداد در لوله‌های رحمی، بیماری‌های جنسی، آندومتریوز یا رشد غیرعادی مخاط رحم، اختلال در ترشحات رحم، فعالیت سیستم ایمنی بدن زن علیه اسپرم، مشکلات هورمونی، اختلالات ژنتیکی، چاقی و اضافه وزن، سندرم ترنر و اختلالات عصبی اشاره کرد.
البته در بسیاری از موارد نیز علی رغم انجام آزمایش ها و معاینات متعدد، دلیل اصلی ناباروری کشف نشده و به عوامل ناشناخته نسبت داده می‌شود. ابتلا به برخی بیماری ها ازجمله دیابت، اختلال در عملکرد تیروئید، عفونت‌های داخلی، بیماری‌های تخمدان و سندروم آندومتریوز نیز می‌تواند در بروز ناباروری زنان تأثیرگذار باشد.
علایم هشدار دهنده ناباروری
درمجموع نمی توان علایم مشخصی برای ناباروری ارائه کرد اما برخی مشکلات هورمونی و تغییر رفتار در بدن می تواند به‌عنوان علائم هشداردهنده محسوب شوند.
ناباروری در بسیاری از موارد براثر بروز تغییرات هورمونی ایجادشده و به همین دلیل برخی نشانه‌ها همچون: تغییرات سطحی پوست مانند ظاهر شدن جوش، کم یا زیادشدن تمایل جنسی، رشد موهای ضخیم روی صورت، سینه و چانه، ریزش مو در زنان، افزایش یا کاهش غیرعادی وزن، مشاهده ترشحات از پستان‌ها و داشتن درد در حین رابطه زناشویی باید از سوی زنان جدی گرفته شود. وجود زخم یا حس کردن شرایط غیرعادی در سیستم جنسی و رحم نیز می‌تواند علامت هشداردهنده دیگری در این زمینه محسوب شود.
برای درمان ناباروری در زنان، نخست باید دلیل بروز این مشکل کشف و سیاست درمانی متناسب با آن توسط پزشک تعیین شود.
برخی از روش‌های رایج درمانی عبارت‌اند از:
درمان داروئی ناباروری: این روش درمانی بیشتر برای افراد داری مشکلات هورمونی یا کسانی که دچاری تنبلی رحم یا تخمدان هستند استفاده‌شده و داروهایی همچون کلومیفن‌سیترات، لتروزول یا گنادوتروپین به فرد بیمار ارائه می‌شود. هدف از انجام این روش درمانی، بیشتر کردن تعداد تخمک‌ها و کمک به سهولت تخمک‌گذاری است.
جراحی با عوارض کم: در برخی موارد پزشک متخصص زنان با استفاده از روش‌هایی مانند لاپاراسکوپی یا هیستروسکوپی اقدام به برطرف کردن مشکلات رحم، تخمدان یا سایر اندام مرتبط با اختلال ناباروری کرده و زخم، کیست یا انسداد را در این بخش‌ها از بین می‌برد.
تلقیح مصنوعی به روش IUI: در این روش، پزشک با جمع‌آوری اسپرم، دقیقاً در زمان مناسب و مقارن با تخمک‌گذاری، آنها را به کمک ابزارهایی ویژه وارد رحم کرده و در کنار آن با استفاده از داروهای لازم، احتمال تلقیح را افزایش می‌دهد.
تلقیح مصنوعی به روش‌های ZIFT،GIFT ، IVF: برخلاف روش IUI که تلقیح در داخل رحم انجام می‌شود، در این روش پزشک اقدام به استخراج تخمک و اسپرم زوجین کرده و در محیط آزمایشگاهی آنها را ترکیب و سپس به رحم مادر منتقل می‌کند. هر سه این روش‌ها از الگویی نسبتاً یکسان برخوردار بوده و برخی جزئیات فنی در آنها متفاوت است.
استفاده از تخمک شخص ثالث: این روش بیشتر برای زنانی استفاده می‌شود که امکان تولید تخمک در بدن آنها به دلایل مختلفی همچون افزایش سن یا مشکلات هورمونی وجود نداشته و در این شرایط با کمک تخمک استخراج‌شده از فرد دیگر و ترکیب آن با اسپرم همسر فرد بیمار، سلول لقاح یافته به رحم وی منتقل‌شده و فرد تحت درمان، باردار می‌شود.
استفاده از رحم اجاره‌ای: برخلاف روش درمانی مبتنی بر اهدای تخمک، در این روش درمانی، فرد بیمار دارای قابلیت تخمک‌گذاری است و تخمک‌های وی سالم هستند اما رحم وی بنا به دلایلی قابلیت پذیرش را نداشته و فرد حامله نمی‌شود. در این شرایط، پزشک می‌تواند تخمک فرد نابارور و اسپرم همسرش را ترکیب کرده و در رحم فرد داوطلبی قرار دهد. به این صورت فرزند این افراد در رحم فرد دیگری رشد کرده و متولد می شود.
به دلیل متنوع بودن دلایل بروز ناباروری در زنان، موارد پیشگیری‌کننده از آن نیز بسیار متنوع است. در وهله نخست توصیه می‌شود زنانی که قصد باردارشدن دارند از مصرف دخانیات، الکل و مواد مخدر، اجتناب کرده و سبک زندگی سالمی در پیش بگیرند. درمجموع برای پیشگیری از ناباروری بهتر است حتماً مشاوره‌های پیش از ازدواج انجام‌شده و آزمایش‌های ژنتیکی و هورمونی لازم، پیش از ازدواج انجام شوند. داشتن معاینات منظم پزشکی نیز می‌تواند در پیشگیری از عوامل ناباروری تأثیر داشته و با شناسایی علائم خطرزا، مؤثر باشد.
باورهای غلط در مورد ناباروری
زنان در ناباروری مقصر هستند: این باور کاملاً غلط بوده و زن و مرد به یک‌میزان می‌توانند در ناباروری مؤثر باشند. ازنظر علمی ۱۵ درصد زوج‌ها در سراسر جهان دچار مشکلات ناباروری هستند که در ۴۰ درصد موارد اختلالات زن و ۴۰ درصد نیز اختلالات مرد عامل این مشکل است. در ۱۰ درصد هر دو طرف مشکل داشته و در ۱۰ درصد موارد نیز هر دو نفر سالم هستند و دلیل ناباروری مشخص نیست.
ناباروری یعنی عقیم بودن: ناباروری به معنی وجود مشکلی در مسیر تولیدمثل است که در بیشتر موارد با ارائه درمان مناسب قابل‌حل است. معمولاً ۶۵ درصد از افراد تحت درمان برای ناباروری، قادر به بچه‌دار شدن می‌شوند.
فقط یک روز در ماه امکان بارداری وجود دارد: تخمک انسان تنها ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده می‌ماند؛ اما به‌هرحال این به این معنا نیست که تنها با یک‌بار نزدیکی در ماه می‌توان باردار شد. بلکه باید نزدیکی در طول ۶ روز تخمک‌گذاری (۵ روز قبل و روز تخمک‌گذاری) انجام شود و بیشترین احتمال بارداری ۲ روز قبل و بعد تخمک‌گذاری است.
گزارش: احسان محمدحسینی
No tags for this post.