بسیاری از کشورها بعد از مواجه شدن با پیامدهای ناشی از کاهش جمعیت و بحران پیری، برای جبران اشتباهات خود در این زمینه هزینه های سنگینی پرداخت کردند. اگرچه همه دستگاه های دولتی و غیر دولتی در کاهش پیامدهای ناشی از این بحران می توانند نقش مهمی ایفا کنند ما وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به عنوان مرکزی که همه ما از پیش از تولد تا بعداز مرگ با آن سرو کار داریم، تا به امروز توانسته است در مواجهه با این مشکل تا حدودی اقدامات مناسبی انجام دهد.
حدودا یک قرن است که کشورهای توسعه یافته در حال تجربه پدیده سالمندی هستند اما این پدیده در کشورچند سال است که آغاز شده. این درحالی است که آمار‌ها و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد وضعیت سالمندان ایران در 3 دهه آینده بسیار وخیم خواهد شد.
تاجایی که پیش‌بینی می‌شود تا سه دهه آینده، 80 درصد سالمندان در کشورهای در حال توسعه زندگی کنند. این پیش‌بینی نشان دهنده وضعیت بحرانی کشورهای در حال توسعه تا سال 2050 است. موضوعی که کاهش نرخ باروری و تداوم آن به آن دامن زده و روز به روز جامعه رابه سمت سالخوردگی پیش می‌برد.
در خانواده های تک فرزند به دلیل این که فرزند دیگری همبازی و همخانه کودک نیست و تنها با پدر و مادر و اسباب بازی ارتباط دارد، پویایی و رشد ذهنی در مقایسه با خانواده هایی که چند فرزند دارند چندان مناسب نخواهد بود.
اکنون ، تعداد فرزندان متولد شده به ازای هر خانمی که در سن باروری است، از ۲ نفر هم کمتر شده است و این خطر بزرگی به شمار می‌آید. حتی اگر قرار باشد جمعیت کشور ثابت بماند، هر خانواده باید بیش از دو فرزند داشته باشد تا در آینده با مشکل کاهش جمعیت مواجه نشویم. این در حالی است که نرخ باروری در کشور 1/8 گزارش می‌شود، یعنی رشد جمعیت ما به سمت منفی‌شدن سیر می‌کند.از سوی دیگر مطالعات نشان می دهد حدود سه میلیون زوج نابارور در کشور وجود دارد که یکی از مشکلات اصلی در روند رو به کاهش رشد جمیعت در کشور است .
به همین دلیل کارشناسان بر این باورند که اکنون در دوره بحرانی جمعیت قرار داریم و اگر نتوانیم تغییرات لازم برای حل این مشکل را ایجاد کنیم، با سرعت بسیار زیادی با بحران سالمندی جمعیت مواجه می‌شویم.
در کشور ما مردم سال‌هاست به این فکر هستند تعداد فرزند کم‌تری داشته باشند و سازمان‌های مختلف هم در سال های گذشته به طور دائم این تفکر را ترویج کرده‌اند ؛اما اگر قرار باشد مردم و مسئولان در این نگرش تجدید نظر کنند باید موانع و مشکلات متعددی که در این زمینه وجود دارد از میان بردارند.
توجه به سیاست های فرزند آوری
افزایش بارداری های ارادی و برنامه ریزی شده، فاصله گذاری منطقی فرزند آوری، کاهش بارداری های پرخطر و مهار سقط غیرقانونی و غیرشرعی، تامین خدمات باروری سالم و ایجاد زیرساخت های مناسب خدمات بازگشت باروری از موارد مهمی است که باید در سیاست های فرزند آوری مورد توجه جدی قرار گیرد. اکنون میانگین فاصله زمانی فرزند اول و دوم در خانوارهای ایرانی، پنج و چهار دهم سال است که این آمار با معیارهای سلامت مادر و کودک مطابقت ندارد و براین اساس ریزی کاهش این فاصله به برنامه ریزی دقیق نیاز دارد.
مرگ مادران باردار به میزان 15درصد در یک هزار نفر جمعیت، ترویج زایمان ایمن با فرهنگ سازی و مشوق ها و کاهش مرگ نوزادان به کمتر از هفت درصد در یک هزار نفر جمعیت، از مهمترین اهداف سیاست های برنامه ششم است.
کاهش ضریب هوشی در جامعه ایران
براساس آمار یک موسسه بین‌المللی- که ضریب هوشی کشورهای مختلف جهان را مورد بررسی قرار داده است- با کاهش موالید در خانواده و ادامه شرایط فعلی معدل ضریب هوشی جامعه ایران به سمت زیر 100 در منحنی توزیع نرمال ضریب هوشی دنیا میل می‌کند. از طرفی، نتایج یک تحقیق علمی دیگر نشان می‌دهد تولد چند بچه در یک خانواده به دلیل کمک فرزندان بزرگ‌تر به کوچک‌تر موجب ارتقای سطح توانمندی و هوش در کودکان می‌شود.
این موضوع یکی از آثار مثبت چند موالید در یک خانواده است، در خانواده های تک فرزند به دلیل این که فرزند دیگری همبازی و همخانه کودک نیست و تنها با پدر و مادر و اسباب بازی ارتباط دارد، پویایی و رشد ذهنی در مقایسه با خانواده هایی که چند فرزند دارند چندان مناسب نخواهد بود.
بار سنگینی بر دوش وزارت بهداشت ،درمان و آموزش پزشکی
با توجه به طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده همه دستگاه ها مسئولیت ترویج فرزندآوری را برعهده دارند، همچنین وزارتخانه ها و دولت مکلف شدند تا در این خصوص جامعه را تحت پوشش قرار دهند. دراین طرح وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی موظف است برای تحقق اصل 29 قانون اساسی و به منظور برخورداری آحاد جامعه از آموزش، دریافت خدمات بهداشتی و درمانی و مشاوره برای افزایش بارداری‌های سالم، ترویج بارداری‌های برنامه‌ریزی شده، ترویج بارداری های ارادی و افزایش پوشش مراقبت ویژه از بارداری‌های پرخطر را در راستای هدف انسان سالم و خانواده سالم،رویکرد ارتقای نرخ باروری کلی به بالاتر از حد جایگزینی، در مناطق با نرخ کمتر از حد جایگزینی به اجرا در آورد. همچنین این سازمان موظف است با مشارکت سایر دستگاه‌ها و نهادها، ضمن فراهم کردن برخورداری همه گروه های هدف از مراقبت های استاندارد در باروری اعم از مراقبت های پیش بارداری، ضمن بارداری، باروری سالم و سلامت باروری ، اقدامات لازم را برای کاهش میانگین فاصله ازدواج تا تولد فرزند اول و تشویق به فواصل مناسب برای بارداری های بعدی انجام دهد.
وزارت بهداشت همچنین به منظور تامین، حفظ و ارتقای سلامت نوزادان و مادران باردار، موظف است از زمان ابلاغ این قانون طی 5 سال کلیه مراکز ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و بیمارستان ها را به گونه ای ارتقا و سطح بندی کند که براساس میزان سلامت و شدت عوامل خطر یا بیماری ، به هر نوزاد و مادر باردار خدمات مراقبتی متناسب ارائه شود. اکنون با گذشت 4سال از این طرح و ابلاغ آن به وزارتخانه ها باید دید تا چه میزان طرح جامع جمعیت اجرایی شده است .
گزارش:فرگل غفاری
No tags for this post.