جمعیت جهان به طور متوسط هر ساله 5/1 درصد افزایش پیدا می کند و این درحالی است که در کمتر از 50 سال اخیر جمعیت روی کره زمین دو برابر شده است. کشور های چین، هند و کشور های آفریقایی مانند کنیا، بورکینا فاسو، مالی و سومالی در افزایش جمعیت در مقایسه با دیگر کشور های جهان بیشترین سهم را داشته اند.
درباره تاثیر افزایش جمعیت در رشد اقتصادی دو نظریه کلی مطرح است. بر اساس نظریه مطرح شده از سوی توماس متووس در سال 1798، رشد بیش از حد جمعیت نوعی بیماری اقتصادی است. اگرچه بسیاری از مکتب های امروزی رشد جمعیت را برابر با شکوفایی اقتصادی می دانند. نشانه های این شکوفایی را می توان در کشور هایی که قصد پیشرفت در عرصه تجارت دارند، مشاهده کرد. توسعه دارویی و بهبود سلامت جامعه، تقویت اقتصاد و دیگر پیشرفت های اجتماعی در سایه افزایش جمعیت امکان پذیر است. افزایش جمعیت با توسعه اقتصادی ارتباط نزدیکی دارد. بسیاری از کشور های صنعتی و توسعه یافته مانند جوامع غربی و ژاپن در تلاش هستند از سیاست هایی برای تشویق جامعه به داشتن فرزندان بیشتر کمک بگیرند. افزایش درآمد های مالیاتی و افزایش تعداد مصرف کنندگان در بهبود وضع اقتصاد محلی کشورها نقش بسیار مهمی دارد و به همین دلیل در فرهنگ این کشورها افزایش جمعیت به عنوان یک ضرورت مورد توجه قرار گرفته و در این کشور سیسات های تشویقی با هدف افزایش جمعیت به اجرا در آمده است.
تجربه هایی از دیگر کشورها
روسیه کشوری است که بیش از هر کشوری با مشکل جدی کاهش جمعیت دست و پنچه نرم می کند. اکنون جمعیت روسیه به 143 میلیون نفر رسیده است و انتظار می رود در 45 سال آینده جمعیت این کشور با افت 22 درصدی مواجه شود. ادامه این روند در این کشور به این معنی است که روسیه بیش از 40 درصد از کارکنان و نیروی کار خود را از دست خواهد داد.
در کشور فرانسه برای حل مشکل کاهش رشد جمعیت، سیاست پیشنهاد کمک مالی به مردم مطرح شده است. کشور فرانسه در بین کشور های اروپایی رشد جمعیت بسیار پایینی دارد و این نشان دهنده افزایش افراد مسن و نیاز بیشتر آنها به خدمات درمانی و نگهداری است که این مسائل هزینه های زیادی را به دولت تحمیل می کند.
کشور سوئد از دیگر کشورهایی است که به منظور افزایش نرخ رشد 75/1 درصدی جمعیت کشور و تشویق مردم به داشتن فرزندانی بیشتر سیاست های تشویقی مختلفی را در نظر گرفته است. دولت سوئد برای پدر و مادرهایی که صاحب فرزند می شوند مرخصی 18 ماهه همراه با حقوق در نظر گرفته است و پس از پایان مرخصی نیز آنها می توانند از امکان تغیر ساعت کار بهره مند شوند. همچنین مادرانی که فرزندانشان در مقطع پیش از دبستان هستند می توانند ساعت کاری خود را کاهش دهند.
در کشور انگلیس رشد جمعیت به 74/1 درصد رسیده است. دولت انگلیس علاوه بر مرخصی 6 ماهه با حقوق برای مادرانی که به تازگی صاحب فرزند شده اند امکان استفاده از یک دوره مرخصی 6 ماهه بدون حقوق نیز در نظر گرفته است. ایجاد مهدکودک های اختصاصی برای کودکان بالای 4 سال و فرصت تحصیل رایگان برای فرزندان از دیگر اقدامات کشور انگلیس برای مقابله با کاهش رشد جمعیت است.
به گزارش مرکز آمار اروپا، کشور آلمان با نرخ رشد 37/1 درصدی، از دیگر کشور های اروپایی است که با مشکل کاهش نرخ رشد جمعیت مواجه است. بیشترین سهم زنان بدون کودک در اتحادیه اروپا به کشور آلمان تعلق دارد دولت آلمان مرخصی زایمان مادران را به 14 هفته افزایش داده و 36 ماه مرخصی مشروط در اختیار والدین قرار می دهد. از دیگر سیاست های تشویقی در دستور کار دولت آلمان، کاهش و یا قطع مالیات برای یک دوره زمانی است. حذف شهریه کودکستان ها نیز از دیگر اقدامات تشویقی دولت آلمان با هدف افزایش جمعیت به شمار می آید.
نقش علم و فناوری در افزایش جمعیت
اگرچه کاهش جنگ های کشنده و همچنین وضع قوانین بین المللی را می توان یکی از دلایل اصلی تاثیر گذار بر افزایش چشمگیر جمعیت در 50 سال اخیر دانست اما بدون تردید نمی توان نقش پیشرفت فناوری ، توسعه علم پزشکی و بهبود وضع سلامت را در کاهش میزان مرگ و میر انسان ها نادیده گرفت. فناوری به روش های مختلف بر افزایش جمعیت اثر می گذارد. یکی از روش ها، بهبود تجهیزات پزشکی و درمان های دارویی است. در گذشته در اثر شیوع بیماری های لاعلاج همچون طاعون و جنگ های فراوان، نرخ مرگ و میر با نرخ تولد در تعادل بوده است. اما امروزه با پیشرفت های بدست آمده در حوزه علم پزشکی نرخ مرگ و میر به شدت کاهش پیدا کرده و این موضوع سبب شده است تفاوت معنی داری را بین نرخ مرگ و میر و نرخ تولد شاهد باشیم. بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO) حدود 24/1 نفر در سال در اثر تصادفات رانندگی جان خود را از دست می دهند و این در حالی است که در سال های اخیر به لطف پیشرفت های بدست آمده در حوزه حمل و نقل میزان تصادفات رانندگی مرگبار با کاهش محسوس و قابل توجهی مواجه بوده است. بهبود وضع تغذیه و دسترسی به آب آشامیدنی سالم و منابع غذایی عاری از هر گونه آلودگی از دیگر امکاناتی است که بشر امروزه در سایه رشد فناوری به آنها دست یافته است. علوم مختلف از کشاورزی تا شیمی، مکانیک، عمران ، با تولید محصولات مبتنی بر فناوری های نوین مانند دانه های جدید، سموم شیمیایی، حشره کش ها و ماشین آلات پیشرفته بستری را فراهم می کنند که می توان در بهبود کیفیت زندگی انسان ها نقش بسیار مهمی داشته باشد.
No tags for this post.