این رودخانه با طول 4350 کیلومتر از فلات تبّت در چین سرچشمه میگیرد که با گذشتن از کشورهای میانمار، لائوس، ویتنام، تایلند و کامبوج به دریای چین میریزد، این رودخانه مثال روشنی در زمینه اهمّیت ایجاد تعادل میان مصرف آب، غذا و انرژی به شمار می آید، زیرا حوزه آبریز مکونگ با حجم عظیمی از آب تغذیه شده و به عنوان پشتوانه چشمگیر غذایی و انرژی منطقهای و جهانی در نظر گرفته میشود.
شی جین پینگ رییس جمهوری خلق چین در گردهمایی اخیر کارشناسان اقتصادی و اجتماعی چین در پکن با اشاره به الگوی جدید رشد برای این کشور خاطر نشان میکند: " بازار چین همچون آهن ربا محصولات کشورهای دیگر را جذب خواهد کرد و با نظر داشت جایگاه رو به رشد اقتصاد چین، کشورها دسترسی بیشتری به این بازار خواهند داشت و ارتباطات چین با دیگر نقاط دنیا نزدیکتر خواهد شد".
چنین اظهاراتی به این معنا است که چین در بُعد منطقه ای پیشنهاد مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی، به قلم موری هیبرت، دیوید ال. پامفری، گرگوری بی. پولینگ و مالی ای. والتون برای ایجاد محیطی با ثبات و عاری از اختلاف و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و پیشرفت را گذشته است و برای اینکار، به سازوکارهای حل اختلاف نظرهای دولت‌ها بر سر تقسیم منابع رودخانه مکونگ و در نهایت از بین بردن اختلافاتی مانند احداث سد روی رودخانه و تولید انرژی دست یافته است. برخی شواهد چنین گذاری که در رخنمونهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی منطقه مشاهده میشود به قرار زیر است:
الف) الگوی رشد مورد نظر رئیس جمهور چین از جامعیت برخوردار است، برای نمونه در بخش سدسازی روی رودخانه مکونگ، سدهای چین دارای مدیریت جامع حوزه آبریز برخوردار است که در آن منطقه گرایی ملحوظ است، زیرا اگر نباشد، اولین متضرر خود کشور چین خواهد بود که اصول مدیریت جامع حوزهای را که خود بخش مهمّی از آن است را نقض نموده است، از اینرو است که این کشور در حال افزایش فعالیت های گروه همکاری های Lancang Mekongیا LMC (لانسانگ، نام رودخانه مکونگ در کشورهای پایین دست است) که یک گروه تقریبا بین دولتی میباشد. برای نمونه، این کشور برای توسعه همکاریها با همسایگان خود حتّی اعلام کرد برای مبارزه با دزدان دریایی در رودخانه مکونگ به همسایگان جنوبی خود خواهد پیوست.
ب) مرکز مطالعات یاد شده می‌نویسد: شرکت‌های آمریکایی به تدریج اهمیتشان را در منطقه از دست می‌دهند ؛ زیرا توان رقابت با چینی که شرایط اعتباری و مالی بهتری ارائه میکند ندارند.
دلیل عقب ماندن کمپانی‌های آمریکایی تا حدی به دلیل نقش روزافزون چین و همسایگانش در زنجیره تأمین کالا در جهان است. اما بخشی از این عقب‌ماندگی نیز در نتیجه افزایش ناگهانی توافق‌های تجاری در آسیا بوده است، توافق‌هایی که بیشترشان به آمریکا راه نداده‌اند.
ج) در زمان جنگ سرد، با تلاش ایالت متحده برای توسعه منطقه، MRC که کمیسیونی است متشکل از کشورهای لائوس، تایلند، کامبوج و ویتنام و باهدف توسعه پایدار رودخانه راه اندازی شد، امّا در حال حاضر،علیرغم هشدارهای آمریکا، MRC اعلام کرده است به همکاری خود با LMC و چین ادامه خواهد داد.
د) ملّتهای حوزه آبریز مکونگ نسبت به رفتار آمریکا سوء ظن دارند و آنرا خیرخواهانه نمیدانند، زیرا، آمریکا برای تسلّط بر شبه جزیره هند و چین و دریای جنوبی چین تجربه تلخ جنگ ویتنام را در کارنامه خود دارد، تجربهای که در اثر سوء استفاده از تخاصمات بین شمال و جنوب در 1965 و با هدف حمایت از دیکتاتوری جنوب شروع شد و با فرار آنها در روز سیام آوریل 1975 موسوم به روز فرار به پایان رسید.
ه) دست و پا زدن برای نفوذ: ليندون جانسون رئيس‌جمهوري وقت آمريكا بعد از روز فرار می گوید شمال و جنوب ويتنام بايد اختلافات خود را كنار گذاشته و با همكاري يكديگر از رودخانه "مكونگ " برق توليد كنند، یا اینکه، هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه دولت اوباما، بعد از ۵۷ سال به کشور کمونیست لائوس سفر میکند تا راجع به طرح‌های دولت لائوس برای ساخت یک سد عظیم در مسیر رودخانه مکونگ با مقامات این کشور گفتگو کند و حالا، مایک پمپئو وزیر امور خارجه با دستانی خالی در نشست کشورهای آ.سه.آن در تایلند از سدسازی چین روی رودخانه مکونگ انتقاد میکند.
اسدالله قاضی مرادی – پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری،بخش تحقیقات مهندسی رودخانه
No tags for this post.