پژوهش در رشته مهندسی نفت افزایش یابد

سیناپرس:دکترمحسن مسیحی( دکترای مهندسی نفت از دانشگاه امپریال کالج لندن)، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف، مدیر پژوهشکده بالادستی نفت دانشگاه صنعتی شریف از جمله کسانی است که سال‌ها در این زمینه به تحقیق و تفحص پرداخته است.

 عنوان پژوهشگر برتر سال 90 دانشگاه صنعتی شریف، پژوهشگر نمونه دانشکده‌ها و مولف نمونه دانشگاه صنعتی شریف در سال 93، انجام پژوهش در زمینه مدل سازی و مطالعات مخازن شکاف دار، مطالعات روش‌های ازدیاد برداشت، رویکردهای جدید در مدل سازی و شبیه سازی مخازن، رویکرد پرکولاسیون در شبیه سازی مخازن از جمله جوایز ارزنده‌ای است که در کارنامه علمی او می‌درخشد.ضمن آنکه دکتر محسن مسیحی، جزء نخستین کسانی است که رشته مهندسی نفت را در کشور ایجاد و توسعه داده است.

این موفقیت‌های علمی باعث شد تا گفت‌و‌گوی اختصاصی با وی انجام دهیم.

چطور شد که وارد رشته مهندسی نفت شدید؟

من سال‌ها در استان خوزستان زندگی می‌کردم. زیر پایم نفت بود و با کلمه«نفت» نا آشنا نبودم. پدرم مشتاق بود تا در شرکت نفت فعالیت کنم. چنین پیشینه و علاقه‌ای باعث شد در کنکور این رشته را انتخاب و سال 68 موفق به اخذ لیسانس از دانشگاه صنعت نفت شوم و در نهایت پس از آن با ادامه تحصیل در دانشگاه تهران و رفتن به دانشگاه امپریال کالج لندن برای اخذ مدرک دکترا و بازگشت به وطن، در دانشکده شیمی و نفت دانشگاه صنعتی شریف به فعالیت بپردازم.

جذابیت های رشته مهندسی نفت را مربوط به چه چیزی می‌دانید؟

این رشته یک علم خاص نیست؛ این رشته چند شاخه ای است و علوم ریاضی، فیزیک، شیمی به نوعی در آن ادغام و آمیخته شده‌اند. طی 7-8 سال اخیر این رشته مانند رشته‌های مهندسی مکانیک و برق در کشور به عنوان یک گروه مستقل در سازمان سنجش و وزارت علوم تحقیقات و فناوری مطرح شده است؛ هم‌اکنون کنکور این رشته از سازمان سنجش جدا شده است و مخازن، بهره برداری، حفاری و اکتشافات از جمله گرایش‌های ایجاد شده این رشته هستند.

هم اکنون کجای علم دنیا را در رشته مهندسی نفت گرفته‌ایم؟

هرچند قدمت صنعت نفت یک قرن است اما طی 3-4 دهه اخیر رشته صنعت نفت در جهان پا گرفته است. پیش از این رشته مهندسی نفت در دل رشته‌های دیگری مانند مهندسی زمین شناسی و شیمی جای داشت اما اینک در دنیا این رشته به طور مستقل به وجود آمده است. این رشته در ایران حدود 9 سال پیش با همت مهندس زنگنه در 5 دانشگاه بزرگ تهران ایجاد شده است.

اگرچه نسبت به سایر کشورها این رشته در کشور ما دیرتر راه اندازی شد اما طی چند سال اخیر با توسعه این رشته به جایگاه مطلوب خودمان رسیدیم. اینک به مرحله ای رسیده ایم که تعداد زیادی دانشجو را جذب این رشته کرده ایم. میزان فرصت‌های مطالعاتی و پذیرش مقالات علمی- پژوهشی به ژورنال های معتبر بین المللی دانشجویان ما هم در مقایسه با سایر دانشجویان رشته های مهندسی شیمی و زمین شناسی بسیار بالاتر است. همچنین رتبه قبولی داوطلبان کنکور در این رشته باید بیشتر از سایر رشته ها باشد. هم اکنون رشته مهندسی نفت پنجمین رشته انتخابی داوطلبان کنکور پس از رشته های برق، مکانیک، عمران و کامپیوتر است. در دوره جدید هم دکتر زنگنه قصد راه انداختن مراکز پژوهشی و فعالیت‌های پژوهش محوری نفت را دارد. انجام چنین کاری یک تحول بزرگ است. این تحول در راستای الزامات ایجاد شده مجلس است؛ طبق برنامه 5 و 6 توسعه، دولت و وزارت نفت موظفند میزان بازیافت از مخازن نفتی را سالانه یک درصد افزایش دهند. متاسفانه هم اکنون متوسط بازیافت نفت ما از مخازن نفتی در حدود 25 درصد است؛ شواهد نشان می دهد ما هنوز نتوانسته ایم این تکنولوژی را بهبود دهیم بنابراین مجلس، دولت را ملزم کرده تا روند انجام  کارهای پژوهشی و فناوری این امر را بیش از گذشته تسریع دهد و سرمایه گذاری بیشتری در این زمینه انجام شود. از اینرو لازم است بودجه های پژوهش- فناوری این حوزه هدفمندتر از گذشته شود. وزارت نفت هم اکنون با مطرح شدن بحث اقتصاد مقاومتی، طرح‌های فناورانه اش را به صورت هدفمند بین پژوهشکده‌های این دانشگاه‌ها تقسیم بندی کرده است. اخیرا(در حدود 2 ماه پیش) هم بین این دانشگاه‌ها با صنایع‌مان تفاهم نامه‌ای مبنی بر واگذاری انجام کارهای پژوهش و فناوری صنایع به این دانشگاه‌ها انعقاد شده است؛ انجام این پژوهش‌ها می‌تواند بعدا تجاری سازی شود و در قالب شرکت‌های دانش بنیان این طرح ها به صورت هدفمند دنبال شود.

در حال حاضر چه چالش‌های پیش روی این رشته است؟

یکی از چالش‌های اصلی این رشته انحصاری بودن نفت است؛ اغلب رشته های دیگر مانند مهندسی برق، مکانیک می‌توانند به صنایع مختلف ورود پیدا کنند اما مهندسین این رشته تنها باید با شرکت ملی نفت کار کنند. از طرفی دیگر، انحصاری بودن این رشته هم خوب است. انحصاری بودن از این بابت خوب است که اگر رابطه ما با دانشگاه‌ها و وزیرنفت خوب باشد، می‌توانیم از جانب این صنعت سرمایه دار و متمکن شویم.

با این وجود آینده این رشته را در ایران چگونه می‌بینید؟

آینده این رشته به بحث نفت و بودجه‌های اختصاص یافته آن بستگی دارد مثلا با پایین آمدن قیمت نفت میزان سرمایه گذاری و انجام کارهای پژوهشی پایین می‌آید. به طبع با افزایش قیمت نفت، میزان بحث‌های پژوهشی و فناوری، استخدام نیروها، کارهای توسعه ای افزایش پیدا خواهد کرد. این مساله تنها مختص به ایران نیست و تمام کشورهای دنیا با آن درگیرند.

توصیه‌ای هم به دانشجویانی که این رشته را انتخاب می‌کنند، دارید؟

توصیه‌ام این است که اگر واقعا کسی علاقمند به این رشته چند شاخه‌ای است، آن را انتخاب کند. البته علاقه صرفا ملاک نیست، شخص باید پتانسیل و توانایی بالایی هم در این زمینه داشته باشد.

No tags for this post.