تحقق آینده مطلوب در هر جامعه‌ای حاصل مشارکت همه ذینفعـان آینـده اسـت. زنـان، بـه مثابـة نیمی از پیکر اجتماع و تربیت‌کنندگان نسل‌های آینـده، از ذینفعـان و البتـه سـازندگان هـر آینده مطلوب قابل تصور برای جامعه ایرانی‌اند.
بنابراین، شکل‌گیری هر آینده‌ای به مشـارکت ایـن بخـش از کنشگران جامعه نیازمند است؛ نوعی مشارکت و کنشگـری کـه نتیجه احسـاس تعلـق بـه آینـده باشد. از سوی دیگر، کلان‌روندهای آینده بیانگر حرکت دنیا به سمت آینده‌ای زنانه است. عصر جدیدی در حال ظهور است و جامعه صـنعتی جـای خـود را بـه جامعه اطلاعـاتی و ســپس جامعه معناســاز می‌دهد.
جوامــع صــنعتی، به گفته متخصصان بــراســاس ارزش‌های مــادی ازجمله تخصص گرایی، رقابت و تمرکزگرایی بنا نهاده شدند؛ درحالی‌که بـا تغییـر جامعه صـنعتی بـه جامعه پساصنعتی، ارزش‌های اجتماعی تغییر کردند و ارزش‌های جدیدی جـایگزین آن‌ها شـد.
«شیوه تفکر شبکه‌ای»، «تمایل به برقـراری ارتبـاط» و «انعطاف‌پذیری ذهنـی» از ویژگی‌های ذهنی و فیزیولوژیکی زنانه به شـمار می‌آیند کـه بـا ارزش‌های عصـر پساصـنعت منطبق‌اند. بنابراین، احتمال دارد استعدادهای ذاتی زنان آینده‌ای زنانه را رقم بزند؛ به ایـن معنـا که از آنان رهبران آینده و شکل‌دهندگان به کسب‌وکار و اجتماع آینـده را بسـازد.
محققانی از دانشگاه اصفهان، این موضوع جالب را مورد توجه خود قرار داده و در خصوص آن مطالعه‌ای پژوهشی را به انجام رسانده‌اند. در این مطالعه، محققان با تأکید بر تصاویر ذهنی دختران متولد دهه 1370 از آینده، به بررسی زنان و دگرگونی‌های آینده پرداخته‌اند.
برای انجام این مطالعه آینده‌پژوهانه که به تصاویر آینده در ذهن دختران دانشجوی متولد دهه 1370 پرداخته است، داده‌های مورد نیاز از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته به‌دست‌آمده و سپس تجزیه‌وتحلیل شده‌اند.
نتایج تحقیق نشان‌دهنده هشت کلان‌روایت از آینده در ذهن مصاحبه‌شوندگان است. این کلان‌روایت‌ها به ترتیب: ۱. گام‌های کوچک و تغییرات تدریجی، ۲. گذر از زندگی سنتی به زندگی مدرن، ۳. اجتماعِ بی‌آینده، ۴. رنگِ من، ۵. بهشت وطن، ۶. سهم‌خواهی زنانه، ۷. آینده بی‌جنسیت و ۸. همیشه‌مادر نام گرفتند.
محسن طاهری دمنه، محقق و عضو هیات‌علمی گروه آینده‌پژوهی دانشگاه اصفهان و همکارش دراین‌باره می‌گویند: «یافته‌های مطالعه ما نشان می‌دهد که هرچند مصاحبه‌شوندگان مانند اکثر جوانان دنیا با دو مقوله ناامیدی اجتماعی و فردگرایی به‌عنوان تصاویر منفی از آینده مواجه‌اند، سه روایتِ آینده بی‌جنسیت، پذیرش نقش مادری و تصویر مثبت از آینده ایران نشان‌دهنده نقش سازنده زنان متولد دهه هفتاد در آینده کشور است».
به گفته این محققان، «بر اساس این نتایج، فردگرایی و ناامیدی، دو مولفـة فراگیـر در تصـاویر آینده بین دخترانِ متولد دهه هفتاد است. اما از سوی دیگر سه مولفـة دیگـر در تصـاویر آینده مصاحبه‌شوندگان، یعنی برابری خواهی جنسیتی، پذیرش نقش مادری و تصـویر مثبـت از آینده ایران، تصاویر ذهنی بسیار مهم و امیدوارکننده‌ای هستند که به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران و دغدغه مندان مسائل زنان باید راهکارهایی برای بُروز درست و به‌موقع آن‌ها فراهم کنند».
طاهری دمنه و همکارش اشاره کرده‌اند که یافته‌های این پژوهش که در فصل‌نامه «زن در توسعه و سیاست» دانشگاه تهران منتشر شده‌اند، به مثابة فرضیاتی هستند کـه لازم است در تحقیقات آمیخته و کمّی بعدی به‌صورت گسترده‌تری به محک گذاشته شوند و از این طریق، نقش زنان را در آینده کشور با عمق بیشتری مورد شناخت قرار داد.
گزارش: محمدرضا شجاعیه
No tags for this post.