تا چه حد می‌توان به واکسن کرونا امیدوار بود؟

چندی پیش روسیه خبر از ارائه واکسن کرونا و تزریق آن روی افراد داده و این موضوع سبب شد تا بار دیگر بحث واکسن کووید ۱۹ به داغ ترین موضوع روز تبدیل شود.

هر چند این واکسن روسی به تعداد نسبتاً زیادی از افراد تزریق شده است اما سازمان بهداشت جهانی نسبت به عملکرد آن ابراز تردید داشته و احتمال داده است که در این ماجرا دقت فدای سرعت شده باشد.

در حال حاضر محققان در سراسر جهان در حال آزمایش و تلاش برای ساخت بیش از 165 واکسن علیه کرونا هستند و از این میان 31 واکسن در مرحله آزمایش‌های انسانی قرار دارد. واکسن‌ها به‌طورمعمول قبل از رسیدن به تولید انبوه، به سال‌ها تحقیق و آزمایش نیاز دارند هر چند در مورد کرونا گفته می‌شود این واکسن تا سال آینده قرار است ارائه شود.

در حال حاضر محققان در سراسر جهان در حال آزمایش و تلاش برای ساخت بیش از 165 واکسن علیه کرونا هستند و از این میان 31 واکسن در مرحله آزمایش‌های انسانی قرار دارند. واکسن‌ها به‌طورمعمول قبل از رسیدن به تولید انبوه، به سال‌ها تحقیق و آزمایش نیاز دارند هر چند در مورد کرونا گفته می‌شود این واکسن تا سال آینده قرار است ارائه شود.

در این یادداشت به بررسی روند ساخت واکسن و همچنین مهم‌ترین شرکت‌های نامزد ارائه نهایی واکسن کووید ۱۹ می‌پردازیم:

به باور کارشناسان از مجموع ۱۶۵ واکسن در حال توسعه، 17 نامزد در کارآزمایی بالینی قرار دارند که یکی از آن‌ها در مرحله نهایی و دو نمونه دیگر احتمالاً تا پایان تابستان به این مرحله خواهند رسید.

در حال حاضر صرف نظر از واکسن ساخته شده توسط روسیه، واکسنی که توسط دانشگاه آکسفورد ساخته شده است در مراحل نهایی آزمایشات بالینی است. محققان انتظار دارند نتایج آزمایشات بالینی تا پیش از شروع پاییز سال جاری پایان یافته و چند ماه بعد این واکسن ارائه شود.

هندوستان نیز به‌طورجدی در حال پیشبرد روند ساخت واکسن بوده و گفته است تا ماه آینده نخستین واکسن خود با نام کوواکسین (Covaxin) را روانه بازار خواهد کرد.

به‌طورکلی از منظر علمی مراحل توسعه یک واکسن شامل مراحل زیر است:

به خاطر داشته باشید توسعه واکسن به‌طورمعمول بیش از 10 سال طول کشیده و میلیون‌ها دلار نیز هزینه دارد. هر واکسن استانداردی باید 5 مرحله را طی کند

 1. تحقیقات اولیه (که ممکن است 2-5 سال طول بکشد)

2. مطالعات بالینی (2 سال)

3. پیشرفت بالینی که این شامل سه مرحله یا فاز است. این مراحل برای بررسی ایمنی واکسن، ایمنی بدن، دوزهای پیشنهادی، برنامه ایمن‌سازی و روش اجرایی طراحی شده و ممکن است 2-4 سال به طول انجامد.

4- بررسی و تصویب مقررات (1-2 سال)

5- ساخت و تحویل گسترده

از سوی دیگر شرایط خاص همه‌گیری جهانی کرونا باعث شده است تا این استانداردها ندیده گرفته شده و سرعتی که محققان و شرکت‌های داروسازی در حال تولید واکسن کرونا ویروس هستند توسط بسیاری از کارشناسان، بی‌سابقه توصیف‌شده است. این مسئله می‌تواند خطرات متعددی در پی داشته باشد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• واکسن‌ها ممکن است با داده‌ها و تجزیه‌وتحلیل‌های ناقص مورد تأیید قرار گیرند.

• واکسن‌ها دارای عوارض جانبی ناخواسته باشند.

• خطر وابستگی واکسن به آنتی بادی (ADE) وجود دارد. این شرایط خاص زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آنتی بادی‌هایی تولید می‌کند که ویروس را به اندازه کافی خنثی نمی‌کنند و درعوض آن را به تکثیر تشویق کرده و در نتیجه بیماری تشدید می‌شود.

• شرکت‌ها ممکن است مطالعات واکسن روی حیوانات را به اتمام نرسانده و مستقیماً به مرحله آزمایش انسانی بروند که خطر بیشتری را برای انسان به همراه دارد.

• هنوز موارد زیادی وجود دارد که محققان در مورد ویروس کرونا نمی‌دانند. آیا آنتی بادی‌ها تحت کنترل هستند؟ ایمنی واکسن چه مدت طول می‌کشد؟ همه این سؤالات هنوز بی پاسخ مانده‌اند. این یکی دیگر از نگرانی‌های سریع در مورد توسعه واکسن است.

مهم‌ترین شرکت‌های سازنده واکسن کرونا

به جز واکسن ساخته شده توسط آکسفورد و واکسن ارائه‌شده توسط روسیه، چند کاندید جدی دیگر برای ارائه نهایی واکسن کرونا وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها را در این گزارش معرفی می‌کنیم:

واکسن شرکت مدرنا (Moderna ):

مدرنا برای تولید پروتئین‌های ویروسی در بدن، واکسن‌هایی را بر اساس RNA یا پیام‌رسان‌های (mRNA) تولید می‌کند. این پروژه حدود یک میلیارد دلار هزینه داشته و آزمایش‌های انجام‌شده توسط این شرکت حاکی از تأثیرگذار بودن آن روی میمون‌ها است. در حال حاضر آزمایشات انسانی این شرکت در حال اجرا بوده و به‌زودی نتیجه قطعی این واکسن اعلام خواهد شد. در صورت مثبت بودن نتیجه، قرار است در مرحله نخست صد میلیون دوز از این واکسن ساخته و ارائه شود.

واکسن شرکت BioNTech

شرکت آلمانی BioNTech با همکاری شرکت Pfizer مستقر در نیویورک و شرکت داروسازی چینی Fosun Pharma برای تولید واکسن mRNA وارد همکاری شدند. در ماه می آن‌ها فاز ۱ و ۲ مطالعات خود را آغاز کردند. این واکسن هم اکنون روی داوطلبان انسانی تزریق و آزمایش شده و مشخص شد قادر است آنتی بادی مناسبی را علیه ویروس کرونا ایجاد و همچنین سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های T تولید کنند که به ویروس پاسخ می‌دهند. البته باید توجه داشت که برخی از داوطلبان عوارض جانبی متوسطی از قبیل اختلال خواب و درد در محل تزریق را تجربه کردند.

این شرکت از نظر تجاری نیز موفق بوده و تاکنون قرارداد پیش فروش ۱۰۰ میلیون واکسن به آمریکا و ۱۲۰ میلیون دوز به ژاپن را امضا کرده است.

واکسن شرکت Zydus Cadila 

زیدوس کادیلا شرکت تولید کننده واکسن هندی، آزمایش واکسن مبتنی بر DNA را در ماه ژوئیه آغاز کرده و به دومین شرکتی در هند تبدیل شد که پس از Bharat Biotech وارد مسابقه واکسن ارائه نهایی واکسن کرونا شده است.

واکسن کالج سلطنتی لندن (Imperial College London )

محققان امپریال کالج لندن واکسن مبتنی بر RNA را تولید کرده‌اند که باعث تولید پروتئین ویروسی برای تحریک سیستم ایمنی بدن می‌شود. آن‌ها آزمایشات مرحله ۱ و ۲ را از 15 ژوئن آغاز کردند و با شرکت‌های Morningside Ventures و VacEquity Global Health نیز همکاری کرده‌اند. محققان امیدوارند که تا پایان سال به‌طور دقیق مشخص شود که آیا این واکسن مؤثر است یا خیر؟

واکسن ژاپنی AnGes

در تاریخ 30 ژوئن، شرکت بیوتکنولوژی ژاپنی AnGes اعلام کرد که آزمایش‌های مرحله 1 را روی واکسن مبتنی بر DNA انجام داده است که این واکسن با همکاری دانشگاه اوزاکا و تاکارا بیو ساخته شده است. این واکسن در حال حاضر وارد مرحله دوم مطالعات شده و ژاپنی ها امید زیادی به موفقیت آن دارند.

گزارش: احسان محمدحسینی

No tags for this post.