رسانه ها ماهیت خود را فراموش کرده اند

بنابر نظر بسیاری از متخصصان و صاحبنظران علم ارتباطات مواجهه با ساختار قدرت و نظارت بر آن، یکی از وظایف اصلی شغل روزنامه نگاری و رسانه است. شاید به همین دلیل است که چنین تعبیری را در مورد رسانه ها به کار برده اند. گرچه به نظر می رسد امروزه در شرایطی قرار گرفته ایم که رسانه ها از نقش اصلی خود فاصله گرفته اند.

در رابطه با ماهیت و کارکرد رسانه اینگونه آمده است که رسانه ها به عنوان یکی از ابزارهای مهم در نظارت آحاد مردم بر مسوولان و نهادهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی، مطرح هستند. این مهم در سال های اخیر و در رابطه با رسانه های نوین بیش از پیش مطرح شده است.

این نقش و کارکرد برای رسانه ها نخستین بار در انگلستان مطرح شد، به این معنا که در آن زمان رسانه‌ها و روزنامه نگاران به عنوان رکن چهارم دموکراسی در کنار سه قوه دیگر قرار گرفته و وظیفه نظارت بر عملکرد سایر ارکان ها و نهادها را بر عهده گرفتند.

اما به نظر می رسد امروزه و به ویژه در جامعه ما این نقش از سوی رسانه ها و اصحاب آن مورد غفلت و بعضا فراموشی قرار گرفته و همین امر موجب بروز انتقاداتی به فعالیت های رسانه ای کشور و حتی در مواقعی تنزل جایگاه رسانه ها از رکن چهارم دموکراسی به تریبون دولت شده است.

به گزارش سیناپرس، یک استاد علم ارتباطات در این باره گفت: امروزه کارکرد نظارتی رسانه‌ها، باعث ایجاد نقشی حساس در افزایش مسوولیت و پاسخ ‌گویی در زمینه‌های مختلف اجتماعی شده است. به این معنا که اگر این نقش مسوولانه و درست ایفا شود، قدرت‌ها و سازمان‌های فاسد و بی‌بند بار و غیرپاسخگو به مردم و افکار عمومی شکل نمی‌گیرد.

دکتر منصور ساعی مواردی از قبیل آگاهی ‌بخشی، تحلیل و تفسیر اخبار، شفاف سازی اطلاعاتی و افشاگری، پرسشگری و پاسخ‌گویی به افکار عمومی و نظایر آن را از نقش های اصلی رسانه ها دانست و گفت: رسانه زمانی می تواند کارکرد نظارتی داشته باشد که در ارزیابی و کنترل کردن سازمان ‌های دولتی و عمومی آزاد باشد، از نظر حرفه ای مستقل از دولت داشته و آزادی بیان رسانه ‌ای از سوی دولت تضمین شده باشد.

وی تصریح کرد: در چنین شرایطی زمینه اصلاح امور و به تعادل رساندن این نظام ‌ها فراهم می شود. ضمن اینکه، از اساسی ترین مولفه ‌های نظارت رسانه‌ ای وجود روزنامه‌ نگاری مراقبتی یا دیده ‌بان اجتماعی است. بر اساس این تئوری رسالت رسانه‌ ها نقد قدرت و جلوگیری از اشتباهات کارگزاران، دولت و سازمان‌ های دولتی صاحبان منصب است.

ساعی با بیان اینکه در حال حاضر رسانه‌ها صرفا به ثبت و گزارش کردن وقایع اکتفا می کنند، گفت: این در حالیست که در نظام‌های مردم‌سالار رسانه ها چشم و گوش افکارعمومی هستند. در چنین دیدگاهی رسانه ها سرسختانه در صدد هستند تا خطاها و نواقص و اشتباهات دولت و سازمان‌ها را پیگیری کرده و به واسطه این کارکرد احساس سرزندگی و شادابی به رسانه و جامعه دهند.

به گفته این پژوهشگر و استاد دانشگاه در چنین شرایطی رسانه ‌ها این اطمینان را ایجاد می‌ کنند که افراد و نهادها برای خدمت به مردم ایجاد شده‌اند، از این رو، شفاف، متعهد، مسوولیت ‌پذیر و پاسخگو خواهند بود.

تالیف:هانیه حقیقی

No tags for this post.