اختلال در تولید اسپرم و آسیب در این روند که اصطلاحاً «اسـپرماتوژنز» نامیده می‌شود، از شایع‌ترین علل ناباروری مردان به شمار می‌آید. ترومـا یـا نقص‌های بدنی در سیسـتم تناسلی و یا اسـتفاده از برخی داروهـا برای درمان بیماری‌ها باعث اختلال در تولید اسپرم و درنهایت منجـر بـه عقیمی در مردان می‌شوند.
ناباروری به معنای عدم توانایی زوجین در بچه‌دار شـدن پـس از حـداقل یـک سـال مقاربـت بـدون اسـتفاده از وسایل پیشـگیری از بارداری اطلاق می‌شود. بنابر گزارش سازمان بهداشـت جهـانی، ناباروری حدود 80 میلیون زوج در سراسـر دنیـا را تحـت تأثیر قـرار داده است که 50 درصد آن‌ها وابسـته بـه علـل مردانـه اسـت.
بر اساس نظر متخصصان، مطالعات نشان داده‌اند که عوامل محیطی ازجمله مواد سمی، آفت‌کش‌ها، برخی نانوذرات و تشعشـعات بـر روی نابـاروری مـردان اثـرات مضـری دارند. همچنین مصرف الکل و دخانیات و همچنین کـار بدنی سـنگین و مشاغل نشسته نیز می‌توانند با ناباروری مـردان در ارتبـاط باشـند. به‌علاوه، بیماری واریکوسل نیز از عوامل مهم محیطی مـؤثر بـر نابـاروری مردان است. اما داروهای مختلف می‌توانند نقش ویژه‌ای در این خصوص بازی کنند که بایستی این موضوع به‌خوبی مورد مطالعه قرار گیرد.
در این راستا، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، مطالعه‌ای را انجام داده‌اند که در آن تأثیر داروی آرام‌بخش و خوب آور دیازپام بر روند اسپرماتوژتز و وضعیت بافت بیضه مور ارزیابی علمی واقع شده است.
در این مطالعه، از موش‌های صحرایی نژاد ویستار به‌عنوان جانوران مدل استفاده شده است که بر روی آن‌ها، دوزهای 2، 3، 4 و 5 میلی‌گرم بر کیلوگرم وزن بدن از داروی دیازپام به مدت 14 روز آزمایش گردیده است.
نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند که داروی دیازپام که به‌عنوان دارویی آرام‌بخش و خواب‌آور، اغلب بدون توجه خاص و به‌صورت خوددرمانی توسط افراد مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند بر روند اسپرماتوژنز تأثیر کاهشی داشته باشد و مردان را به سمت ناباروری سوق دهد.
در این خصوص، مریم طهرانی پور، دانشیار و پژوهشگر گروه زیست‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد و همکارانش اظهار داشته‌اند: «در بررسی‌های ما مشخص شد که پارامترهایی نظیر وزن، قطر بزرگ و کوچک بیضه، درصد اسپرم‌های زنده و تعداد اسپرم با تحرک روبه‌جلو در موش‌هایی که به آن‌ها دیازپام تزریق شده بود، کاهش نشان می‌دهند».
این یافته‌ها که در «مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان» منتشر شده‌اند، نشان از آن دارند که بایستی در مصرف این دارو بالأخص به شکل خودسرانه و در مقدار زیاد پرهیز نمود.
طهرانی پور و همکارانش معتقدند: «البته درک و تفهـیم کامـل مکانیسـم عمـل داروی دیازپـام بـاوجـود چرخه‌های طویل اسپرماتوژنز و عواملی کـه ممکـن اسـت در محـور تولید مثلی مداخله کنند، نیاز به انجام مطالعات بیشتری دارد».
به همین دلیل آن‌ها پیشنهاد داده‌اند که این آزمایش، توسط گروه‌های دیگری از محققان با افزایش طول دوره درمان و همچنین آزمودن سایر دوزهـا تکرار گردیده و نتایج آن اطلاع‌رسانی شود.
گزارش: محمدرضا دلفیه
No tags for this post.