ظهور آنفلوانزای خوکی قابل سرایت به انسان

خطر آنفلوانزا به این جهت بسیار زیاد است که در سال گذشته این بیماری به‌صورت بسیار پیچیده و با عوارضی بسیار شدید در بین گروه‌های مختلف سنی و در حوزه‌های مختلف جغرافیایی مشاهده‌شده و در فصل‌های ابتلا به آنفولانزا به‌طورمعمول کودکان، سالمندان، زنان باردار و کسانی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی بودند، بیشتر به این بیماری مبتلا شده و افراد بزرگ‌سال و سالم اغلب خیلی بیشتر از سایر گروه‌ها در برابر این بیماری مقاوم هستند. از سوی دیگر، آنفلوانزاهای همه‌گیر هرسال با جهش‌هایی روبه‌رو شده و به‌نوعی جدیدی ظاهر می‌شوند که این موضوع سبب می‌شود احتمال آلوده شدن جمعیت وسیع‌تری به وجود آمده و مرگ‌ومیر بیشتری ثبت شود.

به تازگی مقاله‌ای در ژورنال تخصصی مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم ایالات‌متحده آمریکا (U.S. journal, Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS)) منتشر شده است که در آن نتیجه پژوهش‌های 7 ساله تیمی از پژوهشگران چینی روی ویروس آنفلوانزا خوکی است.

 این تیم تحقیقاتی در فاصله سال‌های 2011 تا 2018 میلادی به طور خاص ویروس‌های آنفلوانزای موجود در خوک‌ها را مورد بررسی قرار داده و دریافتند نوعی از ویروس H1N1 با نام G4 دارای تمامی نشانه‌های اساسی انتقال به انسان و همه‌گیر شدن جهانی است.در این پژوهش همچنین مشخص شد که كارگران دامداری‌ها و مراکز پرورش خوك دارای میزان بالایی از ویروس در خون خود هستند.

 پژوهشگران در این رابطه اعلام کردند: نظارت دقیق در جمعیت‌های انسانی، به ویژه كارگران در مراکز صنعتی پرورش خوک‌ها، باید به سرعت انجام شود.

این مطالعه خطرات عبور ویروس‌ها از سد سیستم دفاعی انسان و انتقال آن از خوک به انسان را خاطرنشان کرده و اعلام می‌کند که این موضوع به طور ویژه در مناطق پرجمعیت در چین که میلیون‌ها نفر در مجاورت مراکز پرورش خوک، کشتارگاه‌ها و بازارها عرضه محصولات دامی زندگی می‌کنند، باید مورد توجه قرار گیرد.

مساله فوق به دلیل شرایط فعلی همه‌گیری ویروس کرونا به طور خاص نمود بیشتری دارد زیرا این ویروس نیز از یک گونه حیوانی (خفاش) و از طریق یک بازار عرضه محصولات دامی در شهر ووهان کشور چین به سایر مناطق جهان گسترش یافت.

یافته‌های این مطالعه جدید نشان می‌دهد كه خوک‌ها مخازن بالقوه و مهمی برای تولید ویروس‌های آنفلوانزای همه‌گیر محسوب می‌شوند و پژوهشگران خواستار نظارت سیستماتیک بر این مساله شده‌اند.

چرا آنفلوانزا خوکی خطرناک است؟

بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، ویروس آنفلوانزا در سراسر جهان به‌طور سالانه منجر به مرگ بیش از 650 هزار نفر شده و ارزیابی کار آیی انواع واکسن برای اطمینان از ارائه بهترین روش ایمن‌سازی و محافظت، بسیار حیاتی است.

در این میان استفاده از خوک‌ها در مطالعات پزشکی به این دلیل دارای اهمیت است که سیستم تنفسی خوک با انسان قابل‌مقایسه است و خوک و انسان نیز می‌تواند به ویروس آنفلوانزا A از زیرگروه‌های مشابه آلوده شوند. همچنین خوک‌ها ازنظر جسمی و فیزیکی ازجمله حوزه فیزیولوژیکی و آناتومیکی نسبت به پستانداران کوچکی که اغلب در مطالعه واکسن آنفلوانزا استفاده می‌شوند، بیشتر به انسان شبیه هستند.

مطالعه‌ای که به سرپرستی دکتر الما تاشیلیان (Elma Tchilian)، رئیس گروه ایمونولوژی در موسسه پیربرایت (BBSRC-funded Pirbright Institute) انجام شد، نشان داده است که استفاده از واکسن‌های انسانی این بیماری در خوک‌های آلوده به ویروس همه‌گیر آنفلوانزای خوکی H1N1 منجر به کاهش قابل‌توجه تعداد ویروس در این خوک‌ها می‌شود. در این مطالعات از واکسن‌های انسانی فصل آنفلوانزا سال 2018 میلادی استفاده شد.

پژوهشگران این تیم تحقیقاتی در مطالعات خود دریافتند که استفاده از واکسن ضعیف شده زنده فصل آنفلوانزا 2017- 2018 که در بینی خوک‌ها و تنها برای یک‌بار اسپری شد، می‌تواند میزان ویروس H1N1 تولیدشده را کاهش دهد. به‌این‌ترتیب خوک‌هایی که واکسینه شده بودند، در هنگام ابتلا به آنفولانزا دارای میزان بسیار کمتری از ویروس‌ها فعال در بدن خود بودند.

از سوی دیگر در انجام آزمایش‌های مشابه با ویروس H3N2، دانشمندان قادر به تعیین میزان محافظت ایجادشده توسط واکسن نیستند زیرا برخی خوک‌ها به‌هیچ‌وجه به این نوع آنفلوانزا آلوده نمی‌شوند.

 بااین‌حال، مطالعه آن‌ها نشان داد که مؤلفه واکسن H3N2 پاسخ ایمنی قوی‌تری نسبت به مؤلفه H1N1 دارد. این یافته مطابق با مطالعات انسانی است و شواهد دیگری ارائه می‌دهد که بر اساس آن‌ها می‌توان امیدوار بود که خوک‌ها برای مطالعه عفونت ویروس آنفلوانزای انسانی A مفید باشند. در حقیقت این مصونیت طبیعی خوک‌ها در برابر این ویروس می‌تواند کلید یافتن روش قطعی درمانی این بیماری در انسان‌ها محسوب شود.

متأسفانه ویروس نوع H1N1 تایپ A آنفلوانزا اثر سنگینی را در ریه‌های کودکان مبتلا برجای می‌گذارد. مهم‌ترین علامت خطرناک این بیماری که در اغلب کودکان دیده می‌شود، کاهش میزان اکسیژن خون است. این بیماری باعث می‌شود تا کودکان توانایی تولید اکسیژن کافی را برای سایر بخش‌های مهم بدن و بقا از دست بدهد.

خطر همه‌گیری انواع آنفلوانزا همیشه وجود دارد

هنوز بیش از یک قرن از شیوع همه‌گیری آنفلوانزا اسپانیایی که باعث مرگ تعداد زیادی از انسان‌های سراسر جهان شده، یک‌سوم جمعیت جهان به این بیماری مبتلا شده و درنهایت بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر کشته شدند، نگذشته است. طی این سال‌ها همواره خطر ویروس آنفلوانزا در کنار جوامع انسانی وجود داشته و کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند موج بعدی بیماری آنفلوانزا با همه‌گیری جهانی احتمالاً بسیار خطرناک‌تر از نمونه‌های قبلی خود خواهد بود.

چندی پیش تیمی از پژوهشگران با حمایت بیل گیتس اقدام به نمونه‌سازی این موضوع و خطرات همه‌گیری جهانی آنفلوانزا کرده و اعلام کردند: اگرچه در حال حاضر دانش پزشکی نسبت به صدسال پیش بسیار پیشرفت کرده است اما درعین‌حال ما امروزه در جهانی زندگی می‌کنیم که ارتباطات بسیار گسترده بوده و افراد زیادی همه‌روزه با هواپیما در فواصل بین‌قاره‌ای سفرکرده و بیماری‌ها و عوامل بیماری‌زا را با خود حمل می‌کنند. این موضوع سبب شده که پژوهشگران اعلام کنند در صورت بروز بیماری همه‌گیر، ویروس با سرعت زیادی در همه جای جهان گسترش پیدا می‌کند.

گفتنی است پیش‌ازاین نیز بیل گیتس بارها نسبت به امکان این موضوع هشدار داده و در ماه گذشته نیز طی سخنانی در نشست جامعه پزشکی منچستر و ژورنال پزشکی نیوانگلند، این موضوع را تکرار کرد. وی در این رابطه گفت: «در صورت بروز تهدیدات بیولوژیکی، فقدان حس واکنش سریع احساس می‌شود. جهان باید خود را برای چنین خطی اما ده کند همان‌طور که ما خود را برای جنگ اما ده می‌کنیم.»

نگران نباشید، فعلاً خطری جهان را تهدید نمی‌کند

اگرچه با توجه به موارد ذکرشده در این گزارش، همواره خطر بروز همه‌گیری آنفلوانزا در جهان وجود داشته و نتایج پژوهش‌های جدید دانشمندان نشان‌دهنده وجود نوعی ویروس بالقوه از گروه آنفلوانزا خوکی است که می‌تواند انسان را آلوده کند اما باید در نظر داشت ویروس جدیدی که در این مطالعه شناسایی شده است از انواع ویروس H1N1 است که پیش از این یک‌بار به طور گسترده در سال 2009 شیوع پیدا کرده بود.

کارل برگستروم (Carl Bergstrom)، پژوهشگر و استاد زیست‌شناسی دانشگاه واشنگتن در این رابطه گفت: اگرچه این بیماری قادر به آلوده کردن انسان‌ها است، اما خطر قریب الوقوع یک بیماری همه‌گیر جدید وجود ندارد. علی‌رغم 5 سال مطالعه و در معرض این ویروس قرار داشتن هیچ مدرکی مبنی بر انتقال G4 در انسان وجود ندارد. این نکته‌ای است که باید در ذهن داشته باشیم و از ترس بی‌مورد به طور جدی باید اجتناب کرد.

بنابراین توصیه می‌شود در حال حاضر تمرکز و انرژی خود را به مقابله با ویروس کرونا و همه‌گیری کووید 19 گذاشته و از ترس بی‌مورد خودداری کنیم.

گزارش: احسان محمدحسینی

No tags for this post.