اکنون استان های مختلف ایران به دلیل شرایط جغرافیایی، تنوع و اقلیم آب و هوایی خاص، محل رویش گیاهان دارویی ویژه و صنعتی نادری است. ایلام یکی از این استان هاست؛ اکنون بیش از 1060 گونه گیاهی در این استان شناسایی شده است که 30 درصد آنها خاصیت خوراکی، دارویی و صنعتی دارند.
در حال حاضر استان ایلام با پوشش گیاهی و جنگل‌های انبوه و مراتع فراوان، به علت داشتن بیش از 350 گونه گیاه دارویی، برخورداری از گونه های نادر گیاهی مانند «گلابی وحشی»، «ارغوان»، «لرگ»، «سماق» ، «زربین»، «گل مینا»، «تره کوهی» و دارا بودن سه منطقه گرمسیری و سردسیری و میان بند ( سردسیری متوسط) در زمینه تولید گیاهان دارویی و همچنین مرز مشترک با کشور عراق برای صادرات گیاهان دارویی، از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است.
در حال حاضر برخی از گیاهان این استان مانند کنگر، قارچ کوهی، تره کوهی، پنیرک، کله شنگ، آوندول، پیاز کوهی، سیر کوهی مورد استقبال شهروندان قرار دارند. بیشتر این گیاهان دارویی توسط مردم بومی این منطقه به صورت جوشانده، شربت، ضماد و مرهم مورد استفاده قرار می گیرند. برخی دیگر از گونه های دارویی این استان نیز برای استعمال داخلی کاربرد فراوانی دارند. در این بین برخی دیگر از گیاهان این استان در صنایع شیمیایی مانند رنگ سازی، تولید مواد آرایشی و حشره کش ها مورد استفاده قرار می گیرند.
متاسفانه امروزه برداشت غیر اصولی این گیاهان توسط مردم باعث شده تا اکنون برخی از گیاهان استان ایلام در معرض انقراض قرار گیرند. به نحوی که اکنون زنگ خطر انقراض و نابودی برخی گیاهان دارویی و غذایی مانند تره کوهی (پیچک)، علف چشمه (تشنه داری) و شاه تره (ترگ) به صدا درآمده است.
وجود گونه های نادر گیاهی، فرآورده های کوهی و گیاهان دارویی همه از فرصت‌های بی نظیر و خدادادی برای اشتغال به خصوص در روستا‌های این استان محسوب می شوند که باید در جهت توسعه و اشتغال به ویژه برای مردم بومی استان مورد استفاده قرار گیرد.
اکنون جهاد دانشگاهی واحد ایلام با توجه به ارزش بالای گیاهان دارویی در زمینه اشتغالزایی و تولید اقتصادی گونه های بومی و اندمیک گیاهان دارویی در بازار عراق، به این بحث ورود پیدا کرده است.
دکتر سیدغلامرضا حسینی، رئیس جهاددانشگاهی واحد استان ایلام در این خصوص به سیناپرس گفت: اکنون استان ایلام به جهت موضوع کشاورزی، نفت و گاز در کشور مقام خیلی خوبی را دارد. دهلران از جمله شهرستان هایی است که فرصت خیلی خوبی در این حوزه ها برای استان ایلام فراهم کرده است. این شهرستان قطب کشاورزی این استان محسوب می شود و پس از اهواز به لحاظ مساحت، مقام دوم را دارد.
وی افزود: همچنین اکنون بیش از 103هزار هکتار از اراضی کشاورزی در این شهرستان واقع است که به امید خدا با توجه به بحث طرح احیای اراضی ایلام و استان خوزستان، این میزان به 200 هزار هکتار افزایش خواهد یافت.
وی ادامه داد: در ضمن اکنون بیش از 400 هزار تن انواع محصولات در این شهرستان تولید می شود که ظرفیت های بسیار خوبی را برای این استان ایجاد کرده است.
وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر این استان بیشترین مرز مشترک با کشور عراق را دارد که فرصت زیادی برای صادرات گیاهان دارویی، محصولات کشاورزی و کالاهای این استان فراهم کرده است اما متاسفانه اکنون از این فرصت های طلایی اصلا استفاده نمی شود.
وی اظهارداشت:جهاد دانشگاهی با توجه به شناسایی ظرفیت های این استان به صورت خاص و ویژه اقدام به راه اندازی نخستین مرکز تحقیقات و فناوری گیاهان دارویی گرمسیری کرده است؛ در این مرکز به دنبال تحقق زنجیره کامل تامین و ارزش و همچنین تجاری سازی محصولات گیاهی دارویی هستیم.
حسینی یادآور شد: هم اکنون هزاران گونه گیاهی در استان ایلام وجود که متاسفانه هیچگونه برنامه ای برای فرآوری، تولید، قلمه و نشاء این گیاهان در نظر نگرفته شده و اکنون برداشت بی رویه این گیاهان زنگ خطر گیاهان بومی و نادر این ناحیه را به صدا در آورده است.
رئیس جهاددانشگاهی واحد استان ایلام بیان کرد: ما با راه اندازی این مرکز به دنبال این هستیم که از ظرفیت های خیلی خوب منطقه دهلران در زمینه کشاورزی استفاده کنیم و در الگوی کشت این ناحیه تغییری ایجاد کنیم؛ اکنون محصولاتی که در این شهرستان کشت می شوند بیشتر گندم، جو، ذرت و سیفی ها هستند که نیاز به آب فراوان دارند.
وی گفت: از سوی دیگر، اکنون یکی از چالش های بزرگ پیش روی شهرستان دهلران این است که صنایع تبدیلی برای محصولات کشاورزی و گیاهی وجود ندارد و از ظرفیت های عظیم این استان استفاده نمی شود.
به گفته وی، یکی دیگر از اهداف راه اندازی این مرکز، ضمن تغییر الگوی کشت، ایجاد زنجیره ارزش، تامین و تجاری سازی است زیرا اکنون بحث فرآوری، عصاره گیری، اسانس گیری، بسته بندی و صادرات این محصول متاسفانه کاملا فراموش شده است.
وی یادآور شد: اکنون زیرساخت های خیلی خوبی در این استان برای توسعه گیاهان دارویی وجود دارد به همین دلیل موضوع اشتغال جوانان، پیشگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، جلوگیری از برداشت بی رویه گیاهان نادر، شناسایی گونه های کم آب و مقاوم را در حال پیگیری هستیم زیرا این موضوع ها ارزش افزوده چندین برابری به دنبال دارد.
به گفته وی، اکنون برای تحقق این مساله زمین سی و پنج هکتاری را خریداری و آماده کرده ایم که به چاه و سامانه متصل است. در این زمین سه نوع آبیاری مهم دنیا به منظور ترویج کمتر آب و کیفیت بهتر محصولات کشاورزی مطرح شده است. کلکسیونی نیز تشکیل داده و انواعی از گیاهان دارویی را کشت داده ایم و به لحاظ مواد موثره، سازگاری با محیط، بازدهی بیشتر و کم آب خواهی محصولات را بررسی کرده ایم.
حسینی ادامه داد: یکی از برنامه های آتی ما این است که پس از شناسایی سازگاری گیاهان و آغاز کشت آزمایشگاهی این محصولات، توسعه کشت گیاهان دارویی را داشته باشیم. همچنین در نظر داریم در کنار سامانه کرخه و سامانه گرمسیری که میلیاردها تومان هزینه به دنبال دارد، با تغییر الگوی کشت و افزایش ارزش افزوده، شعار جهش تولید را تحقق ببخشیم.
وی به مشکلات اجرای این طرح اشاره کرد و به سیناپرس گفت: اکنون به علت اینکه مردم این ناحیه سنتی هستند، چندان موافق تغییر الگوی کشت نیستند به همین دلیل ما در این عرصه پیشگام شده ایم و بسیاری از هزینه ها را تقبل کرده ایم. علاوه بر این مساله تجاری سازی این محصولات را نیز مد نظر قرار داده ایم. همزمان با آن زنجیره تامین و ارزش را مورد برسی قرار داده‌ایم. این فرایندها را انجام داده ایم تا میزان آگاه سازی و سطح اطلاعات مردم را افزایش دهیم. حتی نگاه دولت را به این مساله معطوف کنیم که ظرفیت های بسیار خوبی در این زمینه وجود دارد. اکنون در تلاشیم با همکاری دوستان محدودیت ها و سختی های این کار را برطرف کنیم.
وی درباره میزان اشتغال زایی این طرح، بیان کرد: اکنون به واسطه اجرای این طرح به منظور انجام کارهای تحقیقاتی و کشت گیاهان حدودا برای 35 تا 40 نفر اشتغال مستقیم ایجاد کرده ایم. در صورت موفقیت این طرح، با توجه به ارزش افزوده ای که به دنبال دارد می توانیم برای بیش از هزاران نفر از جوانان این ناحیه اشتغال زایی غیر مستقیم ایجاد کنیم.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.