امروزه یکی از دلایل اصلی نابودی جنگل ها، آتش سوزی های وسیع و کنترل نشده ای هستند که در مدت زمان بسیار کوتاهی پهنه بسیار وسیعی از جنگل ها را نابود و از بین برده و موجب بیابان زایی شده اند.
طی سال گذشته بیشترین آتش سوزی های جنگلی و مرتعی در جنگل های زاگرس و استان های کردستان، لرستان، چهار محال و بختیاری و خوزستان به وقوع پیوسته است. طی روزهای اخیر نیز شاهد آتش سوزی های مهیب جنگل ها و مراتع زاگرس به ویژه جنگل های گچساران بوده ایم.
به گفته سرهنگ علی عباس نژاد، فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، طی روزهای اخیر حدود هشت مورد آتش سوزی در جنگل ها و مراتع کشور در استان های کهگیلویه و بویر احمد، ایلام، خوزستان و بوشهر به وقوع پیوسته که بزرگترین آنها از نظر شدت و آسیب وارد شده در جنگل های گچساران( واقع در استان کهگیلویه و بویر احمد) بوده است.
وی گفت: تخمین زده می شود که بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هکتار از این جنگل ها آسیب جدی دیده باشند.
وی با اشاره به اینکه بیش از 90 درصد خسارت ها به جنگل ها و مراتع علت انسانی دارد، گفت: چنانچه گردشگران مسئولیت‌پذیر باشند و نسبت به حفاظت از جنگل های کشور حساسیت به خرج دهند، می‌توانیم تا حد زیادی آتش‌سوزی ها را کنترل کنیم.
وی عنوان کرد: اگر به هر دلیل گردشگران مجبور به روش کردن آتش در جنگل ها هستند باید پیش از ترک کردن محل از خاموش شدن کامل آن مطمئن شوند زیرا اگر این آتش ها به صورت کامل خاموش نشوند به سرعت با وزش باد گسترش می یابند.
غلام حسین حکمتیان، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیز داری کهگیلویه و بویراحمد نیز در خصوص آتش سوزی جنگل های گچساران گفت: سخت گذر بودن منطقه و وزش باد شدید باعث کندی عملیات مهار آتش سوزی جنگل‌ها و مراتع مناطق "خنگ بنار"، "کوه گوهر نارک" در شهرستان گچساران شده بود.
وی افزود: تقریبا بیش از ۲۰۰ هکتار از جنگل ها و مراتع شهرستان گچساران طی چند روز گذشته در آتش سوخته است.
امروزه یکی از دلایل اصلی افزایش خسارت های وارد شده به جنگل‌ها و مراتع کشور طی آتش‌سوزی ها، نبود تجهیزات هوایی اطفای حریق است.
کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی جنگل‌ها با اقدام به موقع
به گفته محمد درویش، یک فعال محیط زیست، در شرایط آتش سوزی عرصه های طبیعی باید برای مهار آتش در مناطق صعب‌العبور از بالگردها و هوانیروز کمک گرفت.
این عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع عنوان کرد: استفاده سازمان فضایی وزارت ارتباطات از سنجنده‌های ماهواره‌ای جهت مشاهده و گزارش رخداد آتش‌سوزی به یگان‌های حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری و سازمان حفاظت محیط زیست، یکی دیگر از اقدامات نهادهای دولتی برای مهار و پیشگیری از آتش سوزی جنگل هاست.
درویش تاکید کرد: اگر همه این اقدامات به موقع از سوی نهادهای دولتی انجام شود، تا حد زیادی می توان نسبت به کاهش خسارات ناشی از آتش‌سوزی جنگل‌ها امیدوار بود.
این عضو کرسی محیط زیست و امنیت ملی در شورای عالی امنیت ملی کشور درباره آتش سوزی جنگل های گچساران نیز گفت: چنین آتش سوزی هایی به حیات وحش به خصوص نوزادان و توله‌های آنها که توان حرکت ندارند و پرنده‌های کوچک، جوجه‌ها و تخم‌های پرندگان آسیب بسیار جدی وارد می کند بنابراین تنوع زیستی به شدت به مخاطره می‌افتد.
سنجش از راه دور و شناسایی مناطق آتش سوزی
جدا از این جنگل های شمال مانند نیز همه ساله بر اثر آتش سوزی های عمدی و غیر عمدی دچار خسارت های فراوان می شوند.
از نظر جغرافیای جنگل، جنگل های خزری شمال ایران، به طور کلی جزء جنگل های سبز تابستانی یا جنگل های پهن برگ خزان کننده به شمار می آیند که دارای جنگل های مدیترانه ای نیز است که به جنگل های هیرکانی مشهورند.
این جنگل ها در استان های گیلان، مازندران و گلستان قرار دارند و مساحت آنها در گذشته حدود پنج میلیون هکتاربوده است اما در طی سالیان اخیر چرای مفرط دام و همچنین قطع به منظور مقاصد اقتصادی باعث کاهش این جنگل ها شده است.
تاکنون بالغ بر 80 گونه درختی عمدتا پهن برگ و چهار گونه سوزنی برگ و 50 گونه درختچه ای شناسایی شده اند که از این نظر نیز می توان این ناحیه را در زمره ذخایر ژنتیکی جهان قلمداد کرد.
اکنون جنگل هایی مانند رامسر دارای گونه های گیاهی ازجمله درختان و درختچه هایی همچون توسکا، بلوط، آزاد، لیلکی، ممرز، گوجه جنگلی، ازگیل، انجیر و نیز گونه های جانوری از جمله شوکا، خرس قهوه ای، پلنگ، روباه، گراز، وزغ، مار و دیگر گونه های گیاهی و جانوری است بنابراین لزوم توجه و حفاظت هرچه بیشتر از این منطقه امری بدیهی و غیرقابل انکار است.
میثاق خجسته دانش آموخته دانشکده انسانی دانشگاه هرمزگان طی پژوهشی با راهنمایی دکتر مسعود بختیاری کیا عنوان کرده است: امروزه آتش سوزی جنگل از بلایای طبیعی پیشرو بوده و همه کشورها را در رابطه با اثرات آن نگران کرده است. آتش سوزی ها، موضوع های قابل توجهی هستند که هر ساله باعث احتراق میلیون ها هکتار از سطح جنگل ها در سراسر جهان می شوند. موثرترین راه برای کاهش خسارت ناشی از آتش سوزی های جنگل، یافتن سریع آتش و واکنش همه جانبه باتمام اقدامات حفاظتی است؛ سنجش از دور برای مطالعه و شناسایی مناطق آتش سوزی شده و تغییرات ایجاد شده در منطقه و شناسایی خطر آتش سوزی بسیار مفید است.
او در این تحقیق روش های متنوعی برای نمایش خطر آتش سوزی در منطقه ارایه کرده که شامل فاکتور های محیطی مانند شیب، جهت شیب و پوشش گیاهی و استفاده از شاخص های متفاوت از جمله شاخص های میزان رطوبت و شاخص های کربن خشک است.
او در این پژوهش به این نتیجه رسیده که نقشه های بدست آمده برای خطر آتش سوزی که در آن از عوامل محیطی استفاده شده در منطقه است، رابطه ای نزدیک با داده های آتش سوزی جمع آوری شده دارد که بیشترین نقاط آتش سوزی شده در پهنه با خطر زیاد مدل قرار گرفته است.
گزارش: بیتا اکبری
No tags for this post.