اگر به‌طور دقیق و علمی به موضوع نگاه کنیم باید اذعان داشت که درک طعم و حس چشایی فقط در دهان رخ می‌دهد. در حقیقت گیرنده‌های مزه و طعم مواد مختلف و آنچه به‌عنوان حس چشایی یا یکی از پنج احساس اساسی انسان شناخته می‌شود، منحصراً واکنشی شیمیایی است که توسط جوانه‌های چشایی موجود در سطح زبان تشخیص داده می‌شود.
مزه‌های شیرین، شور، ترش، تلخ و به‌طورکلی خوش‌طعم یا بدطعم بودن یک ماده غذایی ماحصل واکنش سلول‌های چشایی زبان با ترکیبات آن ماده است. حال سؤال مهمی که پیش می‌آید، این است که چرا در هنگام کیپ شدن بینی، انسان در تشخیص طعم غذاها دچار مشکل شده و نمی‌تواند مزه آن‌ها را درک کند؟
آنوسمی (Anosmia) یا از بین رفتن کامل حس بویایی، یک اختلال است که طی آن گیرنده‌های بویایی دچار اختلال شده و این عارضه می‌تواند بعد از سرماخوردگی، عفونت سینوسی یا حتی ضربات مغزی ایجاد شود. در این شرایط فقدان حس بویایی عطروطعم غذا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما در حقیقت مشکلات ناشی از نبود حس بویایی برای افراد بسیار فراتر از آن است که ما تصور می‌کنیم.
در پاسخ به این موضوع باید گفت که بینی انسان قادر به تشخیص عطر و بوی مواد است و این عضو حساس در صورت انسان می‌تواند به نسبت زبان، طیف بسیار وسیع‌تری از هزاران ترکیب فرار را شناسایی کند. جمع این دو احساس همان چیزی است که ما آن‌ها را عطروطعم می‌دانیم و بنابراین هر دو در تجربه کلی ما از غذایی که می‌خوریم نقش مهمی دارند.
حس بویایی چگونه عمل می‌کند؟
شما قادر به کنترل گیرنده‌های بویایی خود نیستید و هیچ‌گاه نمی‌توانید به‌طور ارادی تصمیم بگیرید بوی یک گل را حس نکنید. البته منظور ما مسدود کردن حفره‌های بینی به کمک دستان نیست بلکه بحث اصلی، قدرت کنترل مغز بر حس بویایی و عملکرد آن است.
بوی مواد در حقیقت مولکول‌های آن ماده هستند که در هوا منتشرشده و از طریق تنفس وارد بینی می‌شوند. در بخش فوقانی بینی شما، این مولکول‌ها به گیرنده‌های بویایی ویژه‌ای روی سطح سلول‌های عصبی متصل می‌شوند که سیگنال‌هایی را بخش مسئول حس بویایی در مغز، واقع در پشت پل بینی می‌فرستند.
انسان‌ها در حدود 400 نوع گیرنده بو مختلف دارند و ممکن است یک مولکول بو به بسیاری از آن‌ها متصل شود. در این شرایط گیرنده‌های مختلف الگویی را برای فعال شدن در سلول‌های عصبی ایجاد می‌کنند که مغز ما آن را به‌عنوان بو تعبیر می‌کند. به‌این‌ترتیب شاهد هستیم که تعداد گیرنده‌های بو در بدن انسان بسیار بیشتر از گیرنده‌های طعم بوده و نسبت 400 به 5 دارند.
به‌طورکلی حس بویایی انسان به نسبت بسیاری از جانوران ضعیف‌تر بوده و از سوی دیگر همه ما حداقل یک نقطه کور ژنتیکی در حس بویایی خود داریم. برای درک بهتر این نقاط کور ژنتیکی باید به عدم حس یک بوی خاص توسط همه افراد اشاره کرد، به این معنی که ما نمی‌توانیم مولکول‌های بوی خاصی را تشخیص دهیم. برای نمونه تنها برخی از افراد بعد از خوردن مارچوبه متوجه بوی تند آن در پوست خود می‌شوند.
آنوسمی (Anosmia) یا از بین رفتن کامل حس بویایی، یک اختلال است که طی آن گیرنده‌های بویایی دچار اختلال شده و این عارضه می‌تواند بعد از سرماخوردگی، عفونت سینوسی یا حتی ضربات مغزی ایجاد شود. در این شرایط فقدان حس بویایی عطروطعم غذا را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما در حقیقت مشکلات ناشی از نبود حس بویایی برای افراد بسیار فراتر از آن است که ما تصور می‌کنیم.
برخی از افراد که این عارضه را به‌طورجدی تجربه کرده‌اند، از آن با عنوان زندگی در پشت شیشه یاد می‌کنند. خوشبختانه، آنوسمی یک عارضه دائمی نیست و ممکن است به‌طور طبیعی یا از طریق تمریناتی مانند آموزش بویایی بهبود یابد. در این روش درمانی از بوهای متمایز مانند روغن‌های تند برای تحریک مجدد سیستم بویایی استفاده می‌شود.
مترجم: احسان محمدحسینی
No tags for this post.