کوه دماوند یکی از جاذبه های طبیعی کشور ایران است که پتانسیل ثبت جهانی در فهرست میراث جهانی یونسکو را دارد؛ این کوه از سیزدهم تیرماه سال ۱۳۸۷ به عنوان نخستین اثر طبیعی ایران در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده و از سال ۱۳۸۱ نیز به عنوان «اثر طبیعی ملّی» در شمار مناطق چهارگانهٔ ارزشمند از نظر حفاظت محیط زیست قرار گرفته است.
هرچند این کوه اکنون به عنوان میراث طبیعی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است اما با مشکل‌های زیادی همچون ساخت و ساز، کوه خواری، چرای بی رویه دام و…. مواجه است؛ این روز‌ها عده ای سودجو برای ساخت ویلاهای دنج با بیل و کلنگ بر پیکر رنجور دماوند افتاده اند. بهره برداری بیش از حد معادن و تخلیه خاک نیز استحکام این کوه را کاهش داده است؛ رانش و ریزش کوه نیز نتیجه این وضعیت است.
به گفته عبدالله اشتری، مدیرعامل انجمن حفظ محیط کوهستان، هم اکنون جاده کشی، بهره برداری از معادن، چرای بی رویه دام، تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک، علف چینی و کندن بوته ها از دلایل تخریب و نابودی کوهستان ها محسوب می شوند. نصب دکل های برق فشار قوی و عبور لوله های گاز نیز از دیگر عوامل مخرب کوهستان ها هستند.
این فعال حوزه محیط کوهستان گفت: هم اکنون در جبهه جنوبی این کوه، راهی به عرض 10 متر ایجاد و خاک آن کاملا تخریب شده است؛ خاک این ناحیه نفوذ پذیری اش را از دست داده است و دیگر قادر به جذب آب و اکسیژن کافی نیست. این مساله باعث شده تا دیگر هیچ گیاهی در این ناحیه رشد و نمو نکند و فرسایش خاک بسیاری ایجاد شود.
اخیرا تعطیلات ناشی از اپیدمی ویروس کرونا فرصتی برای زمین خواران و سودجویان ایجاد کرده تا اقدام به تصرف اراضی ملی و منابع طبیعی کوه دماوند کنند.
خوشبختانه بیست و هشتم فروردین امسال بر اساس اعلام مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران ۳۸ مورد ساخت و ساز غیر مجاز، دیوار کشی، درختکاری و غرس نهال شهرستان دماوند مجموعا به میزان ۳۰ هکتار و ارزش ۳۸ میلیارد تومان توسط یگان حفاظت از اراضی اداره کل راه و شهرسازی استان تهران، تخریب و به بیت المال بازگردانده شده است.
شاید بتوان با قرار گرفتن این کوه در فهرست میراث جهانی و با تلاش بین المللی از این میراث فرهنگی و طبیعی حفاظت و از نابودی و تخریب بیشتر آن جلوگیری کنیم؛ ثبت میراث طبیعی باعث می شود مردم به وسیله کارشناسان از اهمیت میراث فرهنگی و طبیعی آگاه شوند. ارتقای آموزش های همگانی شهروندان در دراز مدت می تواند به حفاظت محیط زیست کوهستان ها کمک کند.
هرچند اکنون کوه دماوند با مشکلات زیست محیطی زیادی مواجه است اما ظرفیت ها و پتانسیل های بسیار خوبی در حوزه طبیعت، گردشگری و میراث فرهنگی دارد که باید تقویت شود؛ تقویت گردشگری می تواند راه درمانی موثر برای رشد بی رویه این ویلاسازی ها و زمین خواری ها باشد.
گردشگری به عنوان ابزاری بالقوه برای کاهش فقر و توسعه اقتصادی جامعه، می تواند فرصتی فوق العاده ای برای افزایش درک از میراث طبیعی و فرهنگی ارایه دهد و حمایت مالی بلند مدتی برای مدیریت سایت، جامعه میزبان و ارایه دهندگان خدمات گردشگری فراهم آورد.
طاهره رضایی، دانش آموخته دانشکده علوم گردشگری با راهنمایی استاد دکتر علی رحیم پور طی پژوهشی با بررسی اثرات ثبت جهانی میراث طبیعی بر جذب اکوتوریست های داخلی و خارجی به این نتیجه رسیده است که افزایش تعداد گردشگر باعث افزایش درآمد برای سایت ها یا منطقه می شود؛ در واقع یک رابطه مثبتی بین تعداد سایت های میراث جهانی و تعداد گردشگران ورودی هر کشور وجود دارد.
نتایج تحقیق او نشان می دهد که ثبت جهانی دماوند در فهرست میراث جهانی یونسکو بر سه شاخص توسعه گردشگری، بازاریابی و حفاظت محیط زیست تاثیر مثبت دارد و باعث افزایش جذب اکوتوریست های داخلی و خارجی می شود.
گزارش: بیتا اکبری
No tags for this post.