برای سال‌ها سونوگرافی تنها راه بررسی جنین بوده است و اکنون پس از گذشت بیش از ۶۰ سال از معرفی سونوگرافی در بحث مامایی، همچنان این روش به‌عنوان راهکاری ایمن و ارزان شناخته می‌شود. اما با پیشرفت فناوری‌ها، ام آر آی نیز به‌عنوان یک روش با تصویر مناسب از جنین در حال مطرح‌شدن است.
تکنیک و دستگاه ام آر آی به بیان متخصصان، ابتدا در دهه ۱۹۸۰ مورد آزمایش قرار گرفت که دارای محدودیت‌هایی از قبیل طولانی بودن سکانس‌های تصویربرداری و خطرات استفاده از آرام‌بخش‌ها و بی‌حسی برای مادر و جنین بود. اما با پیشرفت علم و استفاده از سکانس‌های سریع‌تر جهت تصویربرداری، نیاز به استفاده از داروهای آرام‌بخش و بیهوشی کاهش پیدا کرده و این مهم باعث شده است که‌ام آر آی به روشی مناسب برای بررسی جنین شناخته شود.
مطرح‌شدن این دستگاه تصویربرداری تشخیصی برای بررسی مسائل رخ‌داده در طول بارداری، باعث شده است که گروهی از محققان کشور به بررسی بیشتر مزایا و معایب استفاده از آن در این دوره بسیار حساس بپردازند.
در این تحقیق که توسط پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج)، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه علوم پزشکی آجا انجام شده است، محققان دریافته‌اند که‌ام آر آی در بازه زمانی ما بین ۱۸ تا ۲۲ هفتگی حاملگی جهت تأیید و یا رد یافته‌های سونوگرافی و اقدامات بعدی حاملگی بسیار مفید است.
به گفته این محققان، «همچنین در ماه سوم بارداری، استفاده از این روش تصویربرداری جهت ارزیابی ناهنجاری‌های پوستی به جهت افزایش رزولوشن فضایی بسیار مناسب است. بااین‌وجود ریسک انجام مداخله جهت درمان ناهنجاری در این بازه زمانی بسیار دیر است»
بر این اساس، بررسی‌ها نشان می‌دهند جهت درمان یک ناهنجاری مثلاً توده گردنی، مطالعاتی که در سه‌ماهه دوم بارداری انجام می‌شوند بسیار بهتر از مطالعاتی هستند که در سه‌ماهه سوم به انجام می‌رسند. همچنین، داده‌های به‌دست‌آمده از روش ام آر آی جنین جهت درمان مداخله‌ای نقص در رشته‌های عصبی، بسیار مفید است.
دانیال آشتیانی، محقق مرکز تحقیقات نانو بیوتکنولوژی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) و همکارانش در این تحقیق در خصوص ایمنی این روش می‌گویند: «در حال حاضر پس از مطالعات طولانی‌مدت هیچ‌گونه اثر زیان باری بر روی جنین ام‌آرآی شده شناخته نشده است. هرچند کماکان توافق آرایی نسبت به خطرناک بودن ام آر آی برای جنین وجود ندارد».
به گفته این متخصصان، «ما زمانی‌ام آر آی را انجام می‌دهیم که مزایای آن بیشتر از ریسک آن باشد، چراکه اثرات درازمدت این روش هنوز مشخص نشده است. درواقع تحقیقات در مورد مغناطیس‌های بالاتر از سه واحد و اثرات بیولوژیکی قرار گرفتن درازمدت در زمان‌های حساس بارداری در معرض امواج الکترومغناطیس هنوز برای ما ناشناخته است به این دلیل پیشنهاد می‌شود که در صورت نیاز، ام آر آی جنین پس از هفته ۱۸ بارداری انجام شود».
و اما بر اساس بررسی‌های انجام‌شده در این پژوهش، چالش‌های استفاده از ام آر آی به سه دسته جنبه‌های مادرانه، فنی و تفسیری تقسیم می‌شوند.
آشتیانی و همکارانش می‌گویند: «چالش‌های مادرانه از قبیل هزینه‌های بالا، عدم دسترسی آسان به این روش و همچنین زحمت و دلواپسی‌های مادرانه است. از چالش‌های تکنیکی یا فنی می‌توان به وضعیت حرکتی، محدودیت در سرعت سکانس‌ها، بهینه کردن نسبت سیگنال به نویز و فقدان تجربه کافی اشاره کرد و از چالش‌های تفسیر نیز محدودیت در آموزش و تجربه تخصصی را می‌توان برشمرد».
یافته‌های این مطالعه مروری که در فصل‌نامه «ابن سینا» وابسته به اداره بهداشت و درمان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه علوم پزشکی آجا منتشر شده‌اند، می‌توانند در آگاهی بیشتر متخصصان و همچنین عموم مردم در خصوص مزایا و معایب استفاده از روش تصویربرداری‌ام آر آی در تشخیص ناهنجاری‌های جنین مؤثر واقع شوند.
گزارش: محمدرضا دلفیه
No tags for this post.