بحران، رویدادی اسفبار است که باعث شیوع بیماری‌ها، رنج بیش‌ازحد انسانی و صدمات مادی بسیار زیاد می‌شود. بنابراین باید همه قدم‌های ممکن برداشته شود تا رنج انسان‌ها کاهش یابد و افراد آسیب‌دیده حق زندگی پر منزلتی داشته باشند. بلایا و بحران‌ها به دو گروه طبیعی و ساخته دست بشر تقسیم می‌شوند.
بلایای ساخته دست بشر نظیر کاربرد عوامل بیولوژیکی، شیمیایی، هسته‌ای و جنگ‌ها، دارای جنبه‌های بهداشتی، تغذیه‌ای و درمانی شناخته‌شده‌ای هستند که در حیطه پزشکی نظامی قرار دارند. ولی بلایای طبیعی مثل سیل، زلزله، طوفان و نظایر این‌ها دارای جنبه‌های متفاوت و نیازمند روش‌های دیگر در برخورد و کمک‌رسانی هستند.
برای مبارزه با بلایا و حفظ حیات، اولویت‌های اصلی به عقیده متخصصان عبارت‌اند از آب، غذا و سرپناه. یکی از مهم‌ترین نیازهای اولیه انسان در شرایط عادی و بحرانی غذاست. درواقع وضعیت تغذیه افراد به‌طورجدی به عوامل زنجیره غذایی شامل دسترسی اقتصادی و فیزیکی مصرف غذا و زیست‌فراهمی غذا در بدن بستگی دارد. هر عاملی که بتواند این زنجیره را مختل سازد ممکن است موجب سوءتغذیه شود.
حوادث و بلایای طبیعی به علت تحت تأثیر قرار دادن اجزای این زنجیره از عوامل مؤثر بر زنجیره غذایی هستند. بلایای طبیعی باعث ایجاد مثلثی از گرسنگی، همه‌گیری و اختلالات اجتماعی می‌شوند و بایستی برای پیشگیری از آن‌ها اندیشه و برنامه درستی داشت.
این موضوع، مورد توجه گروهی از پژوهشگران کشور قرار گرفته است تا آن را به طریقه علمی مورد ارزیابی قرار دهند. در این پژوهش که توسط تیمی پنج‌نفره از محققان دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد انجام شده است، نگرانی‌ها و نیازهای تغذیه‌ای آحاد مردم پس از وقوع بلایای طبیعی بررسی گردیده‌اند.
در این مطالعه مروری، محققان با جستجو در پایگاه‌های اطلاعاتی و با استفاده از کلیدواژه‌های تغذیه، مدیریت، بحران، بلایا و جیره‌های غذایی در بازه زمانی سال‌های 1960 تا 2017 داده‌های لازم را جمع‌آوری و مورد بررسی قرار دادند.
طبق یافته‌های این پژوهش، پس از وقوع بلایا در ابتدا بایستی سنجش شاخص‌هایی مانند برآورد جمعیت مورد نظر برای ارائه خدمات، برآورد احتمالی کودکان شیرخوار، شرایط آب و هوایی و اقلیمی منطقه، نیروی انسانی آگاه درزمینه مواد غذایی و نظایر آن توسط مدیریت مواد غذایی در شرایط بحران انجام پذیرد. سپس و بعد از ارزیابی وضعیت تغذیه‌ای گروه‌های اولویت‌دار، باید متناسب با هرگروه برنامه مدیریت تغذیه جداگانه‌ای طراحی شود.
به گفته عادل افتخاری، پژوهشگر دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی و همکارانش در این تحقیق، «با توجه به نقش مهم تغذیه در بلایا، پس از وقوع آن‌ها باید بهترین محتوای تغذیه‌ای متناسب با شرایط بلایا فراهم گردد و استانداردهای موجود جهت نیاز به هر نوع ماده غذایی و متناسب برای هر گروه سنی و جنسی، مقدار خاصی که مورد نیاز است بررسی و فراهم گردد و با توجه به نیازهای تغذیه‌ای و عدم دسترسی به انواع مواد غذایی، بسته‌های پودر مانند با ترکیبات لازم جهت حل شدن سریع در آب تهیه گردد».
بر اساس نتایج این تحقیق که در فصل‌نامه «ابن‌سینا» متعلق به اداره بهداشت و درمان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منتشر شده‌اند، آنچه مسلم است کمک‌های دولت و مجامع بین‌المللی و مردم باید بر اساس بازخورد مدیریت بحران به عوامل و ارگان‌های یاری‌رسان صورت پذیرد. همچنین باید دریافت مواد غذایی، متناسب با نیاز و شرایط نگهداری و توزیع انجام شود.
افتخاری و همکارانش در آخر اشاره کرده‌اند: «اجرای برنامه‌های بلندمدت مانند توانمندسازی تغذیه، ظرفیت‌سازی انسانی و سازمانی، راهبردهایی نظیر ارائه وام‌های بی‌بهره و کم‌بهره به تولیدکنندگان غذا و دریافت کمک‌های فنی و مشاوره‌ای سازمان‌های بین‌المللی از مهم‌ترین راه‌حل‌های مسئله تغذیه در بلایا است».
گزارش: محمدرضا دلفیه
No tags for this post.