محققان کشور برای مقابله با بحران‌هایی که در حوزه سلامت و درمان ایجاد می‌شوند، مطالعه‌ای را انجام داده و مدلی را برای مقابله با آن‌ها ارائه کرده‌اند.
عدم مدیریت هوشمندانه بحران‌ها، عواقب ناگواری برای سازمان‌ها در پی خواهد داشت. فرآیند پیش‌بینی و پیشگیری از وقوع بحران، برخورد و مداخله در بحران و سالم‌سازی بعد از وقوع را «مدیریت بحران» می‌گویند.
آن بخش از مدیریت بحران که توسط نهادهای درمانی صورت می‌گیرد، «مدیریت طب بحران» نامیده می‌شود. هدف از مدیریت سلامت در بحران، ایجاد رویه یکپارچه در امر سیاست‌گذاری، هماهنگی و انسجام در زمینه‌های اجرایی و پژوهش در حوزه سلامت است.
به بیان متخصصان، اطلاع‌رسانی متمرکز، سازمان‌دهی و نظارت بر مراحل مختلف طب بحران درکنار استفاده از همه امکانات و لوازم مورد نیاز بیمارستان‌ها نیز در مدیریت سلامت در بحران الزامی است. اما برخی پژوهش‌های صورت گرفته نشان می‌دهند که بیمارستان‌های ایران همچنان از آمادگی لازم در مقابله با بحران برخوردار نیستند و تدوین برنامه‌های مدیریت بحران می‌تواند در کاهش مرگ‌ومیر مصدومین و آسیب دیدگان ناشی از بلایا تأثیر بسزایی داشته باشد.
بر این اساس، کشور نیاز به مطالعه و تدوین الگویی مدون جهت مواجهه با حوادث و بلایا در بیمارستان‌ها و به‌طور کل مدیریت بحران در جهت آماده‌سازی کارکنان و سایر منابع بیمارستانی برای عملکردی مؤثر و کارآمد در زمان بحران دارد.
در این زمینه، یک پژوهش علمی توسط محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون و واحد مرودشت انجام شده است که در آن یک مدل فرآیند محور برای مدیریت سلامت در بحران مورد بررسی واقع شده است.
در این مطالعه کیفی، کارکنان شاغل در بخش‌های درمانی و غیر درمانی بیمارستان توحید بوشهر مشارکت داشته و از طریق مصاحبه عمیق، داده‌های مورد نیاز محققان را فراهم آوردند. این داده‌ها سپس با استفاده از روش‌های آماری و به کمک کامپیوتر، تجزیه‌وتحلیل شده‌اند.
بر اساس یافته‌های این پژوهش، مؤلفه‌های مختلف در فرآیند مدیریت طب بحران شامل ارزیابی ریسک خطر، ارزیابی منابع، برنامه‌ریزی (پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازسازی)، اثربخشی فرایند و ارتقاء فرایند هستند که توسط مجریان این پژوهش در یک مدل نُه مرحله‌ای مدیریت فرایند، طراحی گردیده‌اند.
علیرضا قاسمی زاد، پژوهشگر و استادیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کازرون و همکارانش دراین‌باره می‌گویند: «برای موفقیت در برنامه‌ریزی مدیریت سلامت در بحران در بیمارستان‌ها به یک روش ساماندهی مدیریت سلامت در بحران بر مبنای فرآیند محوری نیاز است. مدیریت فرآیندمحور، روشی منظم، شفاف و پایش‌پذیر است که جهت ارتقا و بهبود سلامت در مقابله با حوادث و بلایا پیشنهاد می‌گردد».
به گفته این محققان، «هر بحرانی بدون شک، نوعی تهدید با عواقب منفی است. اما بیمارستان‌ها می‌توانند با مدیریت کارآمد، به میزان قابل‌توجهی از شدت آسیب‌های حاصل از بحران کاسته و حتی بیش‌ازپیش قوی شوند. واقعیت این است که هیچ سازمانی مصون از بحران نیست، بنابراین سازمان‌هایی در مدیریت بحران موفق‌تر عمل خواهند کرد که برنامه خاص جهت مقابله با حوادث داشته و از آن پیروی کنند».
بر اساس یافته‌های این پژوهش، مواردی چون به‌روزرسانی طرح مدیریت سلامت در بحران در بیمارستان‌ها حداقل یک‌بار در سال، تشکیل تیم مدیریت بحران، رزمایش و انجام مانورهای آمادگی جهت کارایی و افزایش قدرت تیم مدیریت بحران حداقل یک‌بار در سال توصیه شده‌اند.
این یافته‌ها که می‌توانند نقش قابل‌توجهی در مدیریت صحیح منابع سلامت و بیمارستان‌ها در زمان بحران داشته باشند، در فصل‌نامه «ابن‌سینا» وابسته به اداره بهداشت و درمان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و دانشگاه علوم پزشکی آجا منتشر شده‌اند.
گزارش: محمدرضا دلفیه
No tags for this post.