دستاورد «پیام» تجربه ای گرانقدر است

صبح امروز در محل پرتاب ماهواره پیام دانشگاه صنعتی امیرکبیر، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دستور داد که بلافاصله پروژه بعدی ساخت ماهواره در این دانشگاه آغاز شود. در رابطه با آخرین وضعیت این ماهواره باید گفت زمانی که ماهواره پرتاب می شود دیگر به زمین باز نمی گردد.

محمد امین آهنگری کارشناس هوافضا در این باره نوشت: ماهواره‌بر ایرانی بالاخره بعد از ماه‌ها انتظار برای پرتاب ماهواره‌‌ دانشگاه امیرکبیر از سوی عالی‌ترین مقامات کشور مجوز پرتاب گرفت. خبری که صرف نظر از موفقیت یا عدم موفقیت در پرتاب، دنیای سیاست را در ابعاد بین‌المللی تکان داد اما در دنیای فناوری شاید بیش از یک خبر پرتاب ناموفق ماهواره‌ سبک به مدار نزدیک‌ به زمین نبود؛ اتفاقی که برای کشورهای نوظهور فضایی چندان هم غیر طبیعی نیست.

با وجود آنکه تنها ۲۵ کشور به همراه اتحادیه اروپا توانایی پرتاب‌های فضایی را دارند، پرتاب ماهواره‌بر، امری متداول است که امروزه نه تنها دولت‌ها بلکه شرکت‌های خصوصی نیز آن را انجام می‌دهند. علاقه سرمایه‌داران به منظومه‌های پرتعداد ماهواره‌های کوچک نیز باعث شده تا هر روز بر تعداد پرتاب‌های فضایی اضافه شود. به همین دلیل اخبار پرتاب ماهواره‌بر در حال از دست دادن جذابیت خود برای رسانه‌هاست.

با این وجود پرتاب ماهواره‌بر ایرانی چه موفقیت آمیز باشد و چه نباشد، همیشه به صدر اخبار داغ جهان راه پیدا می‌کند چرا که موضوع ماهواره‌بر ایرانی به یک میدان نبرد سیاسی در سطح جهانی تبدیل شده است که به اقتضا حال و روز دنیای سیاست برخوردهای متفاوتی از سوی دولت‌ها با این موضوع صورت می‌گیرد. پرتاب یک ماهواره‌بر چه موفق باشد و چه نباشد پیام سیاستمداران ایرانی را در عرصه بین‌الملل به مخاطبان می‌رساند.

ایران چگونه وارد باشگاه فضایی جهان شد؟

پرتاب اولین ماهواره‌بر بومی ایران به نام سفیر در بهمن‌ماه سال ۱۳۸۷ برای قرار دادن ماهواره امید، ساخت گروه فضایی صا ایران، کشورمان را وارد باشگاه فضایی جهان کرد.

پس از آن ماهواره رصد در سال ۸۹ توسط همین نوع ماهواره‌بر پرتاب شد. سر و صدای رسانه‌ای این موفقیت‌ها نظر سیاسیون دولت نهم را به خود جلب کرد و موجب شد تا ساختار فضایی کشور را تغییر داده و چند نهاد اصلی حوزه فضایی در وزارت‌خانه‌های مختلف را ادغام و به نهاد ریاست جمهوری منتقل کنند. پس از آن، ماهواره بر سفیر در سال ۹۰ ماهواره‌ نوید دانشگاه علم و صنعت را به فضا فرستاد. یک سال پس از این پرتاب، ایران با استفاده از یک کاوشگر، پرتاب زیر مداری میمون به مرز فضا را انجام داد تا ایران را وارد جمع اندک کشورهایی کند که موجود زنده به فضا فرستاده‌اند.

سال ۹۲ نیز همین حرکت تکرار شد و میمون دیگری با کاوشگری ارتقاء یافته که از سوخت مایع استفاده می‌کرد به فضا فرستاده شد. طی این مدت البته برنامه‌های فضایی ایران همواره موفقیت‌آمیز نبوده و چندین شکست نیز در کارنامه پرتاب‌های ایران در مسیر توسعه فناوری به چشم می‌خورد.

پس از این، با تغییر دولت و بازگشتن مجموعه‌های فضایی به وزارتخانه‌های خود، در حالی‌که انتقادات مبنی بر بی‌توجهی دولت جدید به توسعه فضایی شدت گرفته بود ماهواره فجر توسط ماهواره‌بر سفیر در سال ۹۳ پرتاب شد. با این وجود دولت یازدهم که عزم خود را برای حل مشکل تحریم‌های هسته‌ای جزم کرده بود پرتاب ماهواره‌برها را در سکوت از اولویت خارج کرد چرا که غربی‌ها با توجه به نزدیک بودن فناوری ماهواره‌برها به فناوری موشک‌های بالستیک، پرتاب آن‌ها را تحریک آمیز می‌دانستند.

پیامی که ناکام ماند

ماهواره پیام پس از تأسیس سازمان فضایی ایران یکی از پروژه هایی بود که به سه دانشگاه صنعتی ایران ارائه شد و از سری میکروماهواره‌های توسعه فناوری فضایی سازمان است.

این ماهواره با مشارکت چهار دانشکده مهندسی هوافضا، برق کامپیوتر و مکانیک و 16 نفر از استادان دانشکده های دانشگاه امیر کبیر ساخته شده و علاوه بر آن، بخش عمده فعالیت بر عهده دانشجویان ارشد و دکتری بوده است.

پرتابگر ایرانی سیمرغ برای پرتاب ماهواره در نظر گرفته شده بود؛ طراحی این ماهواره از سال 84 آغاز شد. این ماهواره با وزن 100 کیلوگرم از سری میکرو ماهواره‌های توسعه فناوری فضایی بود که به منظور انجام مأموریت تصویربرداری طراحی و ساخته شد. ارتفاع مداری طراحی شده برای ماهواره پیام امیرکبیر 500 کیلومتر و با شیب مداری 55 درجه و تصاویری با دقت 45 متر ارسال می کرد و پیش بینی اولیه حاکی از این بود که حدود سه سال در مدار زمین باقی خواهد ماند. پیام سه مأموریت تصویربرداری، ذخیره و ارسال داده ها را برعهده داشت.

بررسی پوشش گیاهی، بهبود پایش گرد وغبار، حریق و اراضی کشاورزی، در کنار ذخیره و ارسال داده و نیز اندازه گیری تشعشعات فضایی با هدف بررسی اثر پرتوهای کیهانی بر عملکرد ماهواره، ازجمله ماموریت هایی بود که ماهواره پیام برای انجام آن ها طراحی وساخته شده بود. ماهواره پیام مأموریت مخابراتی هم داشت که باید یک پیام را ذخیره و به زمین مخابره کند. چهار دوربین روی این ماهواره نصب بود که عملیات عکس برداری از زمین را انجام می داد.

بنابر آخرین اخبار ارسالی، ماهواره پیام پس از پرتاب، سیگنال هایی را به زمین فرستاد که این سیگنال ها آنالیز می شود و اطلاعات دقیق تر مشخص خواهد شد. بنابر اظهارات دکتر احمد معتمدی رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر ماهواره پیام پس از پرتاب در مدار قرار گرفت باتوجه به اینکه سرعت این ماهواره کمتر از سرعت مناسب بود و شتاب لازم را نداشت نتوانست در مدار زمین بماند چراکه برای ماندگاری در مدار نیازمند یک سرعت مناسب است. پیام از آخرین مرحله ای که از «ماهواره بر» پرتاب شد شروع به فعالیت کرد و سیگنال هایی را در خصوص موقعیت و دیگر اطلاعات ارسال کرد. بنابراین ماهواره پیام مدت زمان کمی را فعالیت کرده است. گزارش ها حاکی از آن است که ماهواره پیام در اقیانوس افتاده و قاعدتا باید در اقیانوس هند افتاده باشد.

در هرحال توجه به این نکته حائز اهمیت است که باتوجه به اینکه ماهواره پیام توسط مهندسان و نخبگان ایرانی ساخته شده اکنون تجربه های زیادی در این زمینه کسب کرده ایم و قطعا قادر خواهیم بود بازهم ماهواره جدیدی بسازیم.

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.