روغن نعناع درمان تهوع بارداری
بین 50 تا 90 درصد از خانم‌های باردار، درجه‌ای از حالت تهوع را که ممکن است با استفراغ همراه باشد یا نباشد تجربه می‌کنند. جالب این‌که این مشکل به نظر می‌رسد در کشورهای غربی و مناطق شهری آن‌ها بیشتر از کشورهای آفریقایی و آسیایی باشد. درمان این مشکل در طول بارداری، به علائم آن بازمی‌گردد و ممکن است شامل مواردی چون تغییر در رژیم غذایی، استفاده از مواد دارویی یا حتی بستری در بیمارستان و تغذیه‌درمانی باشد.
ولی علیرغم وجود درمان‌های دارویی مختلف، اغلب زنان باردار به خاطر ترس از اثرات جانبی داروها، تمایلی به دارودرمانی در دوران بارداری خود ندارند. لذا امروزه در همه جای دنیا، پزشکان و ماماها معمولاً از درمان مکمل برای رفع این مشکل استفاده می‌کنند. آروماتراپی یا رایحه‌درمانی نیز یکی از انواع رایج چنین درمان‌هایی است که اغلب به‌جای درمان‌های دارویی پیشنهاد می‌شود.
علیرغم وجود درمان‌های دارویی مختلف برای تهوع بارداری، اغلب زنان باردار به خاطر ترس از اثرات جانبی داروها، تمایلی به دارودرمانی در دوران بارداری خود ندارند. لذا امروزه در همه جای دنیا، پزشکان و ماماها معمولاً از درمان مکمل برای رفع این مشکل استفاده می‌کنند.
در راستای این درمان مکمل و به دلیل کافی نبودن مطالعات در این حوزه، پژوهشگرانی از دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی، مطالعه‌ای را طرح‌ریزی و اجرا نموده‌اند که در آن تأثیر رایحه‌درمانی از طریق استنشاق رایحه روغن نعناع فلفلی بر حالت تهوع و استفراغ بارداری که در زبان پزشکی از آن به NVP یاد می‌شود، مورد بررسی قرار گرفته است.
این آزمایش بالینی روی 56 خانم باردار که از NVP شکایت داشته و به مرکز بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی مراجعه کرده بودند، انجام شده است.
نرگس جولایی راد، محقق اول این پروژه پژوهشی که دانشجوی دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بوده است، در گفتگوی اختصاصی با سیناپرس گفت: «این پژوهش درواقع یک کارآزمایی شاهددار یکسو کور بوده است. در کارآزمایی ها، کار بدین‌صورت است که افراد گروه آزمایش یا اصطلاحاً مداخله، داروی اصلی مورد آزمایش را دریافت می‌کنند و به افراد گروه شاهد یا اصطلاحاً کنترل که درنهایت برای مقایسه با گروه آزمایش مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارونما یا اصطلاحاً پلاسبو داده می‌شود».
در این پژوهش، جولایی راد و همکارانش، به‌منظور بررسی حالات بیماران در خصوص تأثیرات رایحه‌درمانی، از ابزار پرسشنامه استفاده کردند که شامل 3 مورد بوده‌اند: 1) پرسشنامه دموگرافیک و مامایی، 2) پرسشنامه PUQE و 3) پرسشنامه نهایی.
در مرحله آزمایش، بر روی خانم‌های باردار، آروماتراپی استنشاقی در یک بازه 4 روزه انجام شد و درنهایت نیز داده‌های به‌دست‌آمده از آزمایش، با استفاده از روش‌های آماری و نرم‌افزارهای مربوطه، تجزیه‌وتحلیل شد.
بر اساس داده‌های به‌دست‌آمده از آزمایش‌های این تحقیق، حالت تهوع و استفراغ بارداری در خانم‌های تحت مطالعه، پس از استنشاق رایحه روغن نعناع به میزان حدود 30 درصد کاهش پیدا کرد. بااین‌حال، این کاهش ازنظر محققین، ازلحاظ آماری، معنی‌دار شناخته نشد و رضایت بیماران از درمان، در هر دو گروه، یعنی افرادی که از رایحه‌درمانی استفاده کرده بودند و گروهی که به آن‌ها دارونما داده‌شده بود، تقریباً حالت مشابهی داشت.
به گفته مجریان این پژوهش، به نظر می‌رسد این شباهت به دلیل احتمال مکانیسم نورولوژیکی که علت این حالت تهوع و استفراغ شمرده می‌شود، بوده باشد.
لذا ازنظر این محققان، توانمندکردن خانم‌ها برای حفظ آرامش خود در دوران بارداری برای کاهش شدت تهوع و استفراغ بارداری لازم است.
جولایی راد در خصوص ترکیبات نعناع فلفلی که منجر به چنین خاصیتی حتی به مقدار کم می‌شوند گفت: «در این رابطه، سه ترکیب خاص وجود دارند. ولی بیشترین مقدار از این ترکیبات، به ماده موسوم به منتول تعلق دارد».
این محقق افزود: «درصورتی‌که فردی نخواهد یا نتواند از نعناع فلفلی به‌منظور رفع چنین مشکلی استفاده کند، می‌تواند جایگزین‌های دیگری را از خانواده نعناع بیاید که دارای منتول باشند. برای مثال، ممکن است نعناع سبز معمولی هم در این خصوص کمک کند».
به گفته جولایی راد، گاهی اطرافیان خانم‌های باردار بیان می‌کنند که استفاده از آدامس نعنایی یا حتی آب‌نبات نعنایی هم 
حال فرد را بهتر می‌کند . ولی این‌که ما عنوان کنیم چنین مواردی تأثیرگذار هستند یا نه، قطعاً نیازمند پژوهش است. در همین رابطه، شما اگر نعناع خشک را بو بکشید و یا حتی عرق نعناع معمولی را استنشاق کنید، ممکن است تأثیر مثبتی بر رفع حالت تهوعتان داشته باشد، ولی عنوان کردن آن با اطمینان، نیازمند تحقیق و بررسی علمی است».
این محقق ادامه می‌دهد: «البته ما در تحقیقات آینده به دنبال بررسی سایر محصولات به‌دست‌آمده از نعناع فلفلی نیز خواهیم بود».
جولایی راد در پاسخ به سؤالی در خصوص اثرات منفی احتمالی استنشاق رایحه روغن نعناع فلفلی نیز بیان کرد: «قبل از این‌که ما این پژوهش را طراحی کنیم، منابع زیادی را مطالعه کردیم، چراکه واحدهای پژوهش ما، خانم‌های باردار بودند و ما باید از نبود اثرات منفی مطمئن می‌شدیم. بر اساس بررسی‌های اولیه ما در منابع معتبر، برای استنشاق رایحه روغن نعناع فلفلی، موردی ذکر نشده بود. البته زمانی که آزمایش انجام شد، در هر دو گروه، تعداد کمی از افراد در حد 3 تا 4 نفر سرگیجه یا سردرد را تجربه کردند، اما به دلیل وقوع این اتفاق در هر دو گروه، نمی‌توان آن را فقط به مداخله با روغن نعناع نسبت داد».
قابل ذکر است یافته‌های این مطالعه علمی پژوهشی در نشریه انگلیسی‌زبان جهاد دانشگاهی، Journal of Reproduction & Infertility وابسته به پژوهشگاه ابن‌سینا منتشر شده است.
گزارش و گفتگو: دکتر محمدرضا دلفیه
منبع: Journal of Reproduction & Infertility
No tags for this post.
