بررسی گردش مالی شغل طراحی جواهرات در ایران و جهان
حلقۀ گمشدۀ صنعت طلاسازی ایران کجاست؟

طراحی جواهرات یکی از حوزه‌های هنری و صنعتی پررونق در جهان است که ترکیبی از خلاقیت، مهارت فنی و دانش بازاریابی را می‌طلبد. این حرفه در ایران نیز با وجود چالش‌های متعدد، جایگاه ویژه‌ای در بین صنایع مرتبط با زیورآلات دارد. در این گزارش، به بررسی جایگاه طراحی جواهرات در ایران، گردش مالی آن در سطح بین‌المللی و شرایط اقتصادی این حوزه در کشور خواهیم پرداخت.

جایگاه طراحی جواهرات در جهان

مهدی نوروز: صنعت طراحی و تولید جواهرات در جهان یکی از پرسودترین صنایع محسوب می‌شود. طبق گزارش‌های اقتصادی، ارزش بازار جهانی جواهرات تا سال ۲۰۲۴ حدود ۲۷۰ میلیارد دلار برآورد شده است. کشورهای پیشرو در این صنعت شامل، ایتالیا، هند، ایالات متحده و چین هستند. کشور ایتالیا با برندهای مطرحی مانند بولگاری و کارتیه که در سطح جهانی شناخته شده‌ است، هند به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان جواهرات دست‌ساز و سنگ‌های قیمتی خود را مطرح کرده، ایالات متحده دارای بازار وسیع و متنوع از جواهرات سفارشی و لوکس است و چین نیز یکی از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان جواهرات در جهان است.

در این بین روش‌های فروش و بازاریابی در این کشورها شامل فروشگاه‌های لوکس، فروش آنلاین، نمایشگاه‌های بین‌المللی و همکاری با برندهای مد و فشن باعث رشد سریع این صنعت شده است.

جایگاه طراحی جواهرات در ایران

به گزارش خبرگزاری سینا، طراحی جواهرات در ایران نیز به‌عنوان یک صنعت مستقل از طلافروشی، در حال رشد است اما هنوز به اندازه‌ی سایر کشورها توسعه نیافته است. بااین‌حال، در سال‌های اخیر شاهد رشد طراحان مستقل و برندهای نوپا بوده‌ایم که سعی دارند با ارائه طرح‌های مدرن و متناسب با نیاز بازار، جایگاه خود را در صنعت تثبیت کنند.

به گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان طلا و جواهر اصفهان حدود ۵۰ درصد از تولید طلای کشور به طراحی آن اختصاص دارد که نشان‌دهنده اهمیت بالای طراحی در این صنعت است.

بیشتر بخوانید:

چرا بازار  طلای ایران در جهان نمی‌درخشد؟

بر پایه برآوردها هر کیلو طلا حدودا برای ۲۵ نفر به صورت مستقیم شغل ایجاد می‌کند، موضوعی که اهمیت این صنعت را دو چندان کرده است و اکنون بیش از ۱۳۰ هزار نفر در صنعت طلا و جواهر در حوزه‌های صنفی، تولیدی و خوشه‌های صنعتی مشغول هستند.

با این حال اما همچنان بر پایه اظهار فعالان صنعت طلاسازی، این حرفه چنان که باید به سمت صنعتی شدن نرفته است تا حدی که در اصفهان به عنوان یکی از قطب‌های تولید صنایع دستی است از ۱۸۰۰ کارگاه فعال طلاسازی، اکنون ۶۰۰ کارگاه تنها با ۴۰ درصد ظرفیت خود فعال هستند. در واقع برخلاف کشورهای پیشرفته که برندهای بزرگ و استودیوهای طراحی جواهرات نقش کلیدی در بازار دارند، در ایران عمدتاً این صنعت به صورت سنتی، فردی و در بهترین حالت کارگاه‌های و وابسته به طلافروشی‌ها فعالیت دارد.

چرا طلاسازی در ایران صنعتی نشد؟

همانطور که اشاره شد در سطح جهانی، صنعت طراحی طلا و جواهر به‌شکل گسترده و حرفه‌ای رشد کرده است، اما در ایران همچنان بیشتر به‌صورت سنتی دنبال می‌شود؛ مهمترین دلیل این مشکل، فقدان تولید صنعتی گسترده در ایران است. در بسیاری از کشورهای پیشرو مانند ایتالیا، هند و چین، طراحی جواهرات با تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای چون پرینت سه‌بعدی، هوش مصنوعی و برنامه‌های پیشرفته انجام می‌شود اما در ایران، بخش عمده‌ای از طراحان هنوز به روش‌های سنتی و دستی کار می‌کنند.

از سویی دیگر در کشورهای پیشرفته، طراحان می‌توانند به بازارهای جهانی دسترسی داشته باشند، درحالی‌که در ایران محدودیت‌های بانکی، تحریم‌ها و ضعف در شبکه‌های توزیع، مانع صادرات گسترده محصولات طراحی‌شده می‌شود.

علاوه بر موارد برشمرده شده، در کشورهای پیشرفته، شرکت‌های بزرگ در زمینه تحقیق و توسعه (R&D) سرمایه‌گذاری می‌کنند تا طراحی‌ها را بهبود بخشند. در ایران، این نوع سرمایه‌گذاری بسیار محدود است. شاید دلیل مهمش نیز این باشد که بسیاری از مردم ایران، طلا را بیشتر به‌عنوان سرمایه خریداری می‌کنند تا یک محصول هنری. درحالی‌که در کشورهای صنعتی، طراحی و زیبایی جواهرات ارزش بالایی دارد و مشتریان حاضرند برای آن هزینه کنند. تمامی این دلایل را وقتی به هم پیوند بدهید حلقۀ گمشدۀ صنعت طراحی جواهر در ایران پیدا خواهد شد.

گردش مالی و درآمد

حالا که صحبت از دلایل صنعتی نشدن طراحی جواهر در ایران به میان آمد، بد نیست از لحاظ دستمزد نیز این صنعت را نگاه کنیم. گشتی در وبسایت‌های مرجع آموزش طلاسازی ما را این به نتیجه رساند که درآمد یک طراح جواهر دستی بسته به مهارت و شهرت او می‌تواند در بازه 20 تا 40 میلیون تومان در ماه، متغیر باشد. این در حالی است که در صورت طراحی جواهر با کامپیوتر، این درآمد در بازه 30 تا 70 میلیون تومان در ماه قرار خواهد گرفت.

از سویی دیگر و در سطح بین‌المللی، طراحان می‌توانند با فروش فایل‌های سه‌بعدی طرح‌های خود از طریق پلتفرم‌ها و وب‌سایت‌های تخصصی، ماهانه بین ۲۰۰ تا ۱۰۰۰ دلار درآمد کسب کنند.

با وجود تمام این موارد در یک سو و در نظر گرفتن سابقۀ غنی ایران در هنرهای تزئینی و صنایع دستی، کشورمان پتانسیل بالایی برای رشد در حوزه طراحی جواهرات دارد و اقداماتی همچون سرمایه‌گذاری در آموزش، تسهیل واردات مواد اولیه، حمایت از برندهای داخلی و تقویت کانال‌های بازاریابی می‌تواند طلاسازی ایران را توسعه داده و به جایگاه مطلوبش برساند.