سرنوشت آینده علمی کشور در گرو تولید علم بنیادین
سالانه ده‌ها هزار مقاله علمی- پژوهشی در کشور تولید می‌شود. میزان تولید مقاله در مقایسه با دهه گذشته، چندین برابر شده است اما آیا به همین نسبت میزان تولید واقعی علم در کشور رشد کرده است؟ اصلا چه ضرورتی برای تولید مقالات علمی است؟
سال گذشته برای پی بردن به این پرسش‌ها گفت‌و‌گویی با دکتر جواد صالحی، دكتراى رشته مهندسي برق، عضو هيات علمى دانشكده مهندسى برق دانشگاه صنعتى شريف و چهره ماندگار سال 89 و پراستنادترين دانشمند ایرانی درISI انجام داده بودیم که در پی می آید.
آقای دکتر چرا تولید علم بنیادین یا انتشار مقالات در ژورنال‌های بین المللی بسیار مهم است؟
امروزه تولید علم و خروجی و معیار اندازه گیری کیفیت یک دانشگاهی به میزان انتشار مقالات چاپ شده در ژورنال‌های معتبر بین المللی و تعداد ارجاعات و ثبت اختراع وابسته است. در واقع انباشتگی مقالات علمی-پژوهشی و میزان ارایه نوآوری‌ها و اختراعات، بالندگی و تمدن یک کشور را رقم می‌زنند.
شما به عنوان یکی از پر استناد ترین اساتیدی که مقالات علمی بیشماری داشته‌اید، سطح رشد علمی کشور را در بخش تولید مقالات علمی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در دو دهه گذشته ایران اصلا سهمی در تولید علم بنیادین نداشت اما درایت هوشمندانه و حکیمانه و حرکت دلسوزانه دولت‌های وقت موجب فراگیری و انتشار روز افزون تولید این علم در سطح جهان شده است. به طوری که طی این دو دهه با آغاز پردازش علمی و پروازهای علمی دانشمندان و محققان، نرخ رشد مقالات علمی ( انعکاس دهنده تفکر یک محقق ) از صفر به یک سطح بسیار مناسبی رسیده است. مهمتر از تعیین این نرخ، میزان موفقیت و توانمندی‌های دانشجویان ما در حل مسایل است. به عنوان مثال امروز دانشجویان دکترا و کارشناسی دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف با بررسی دقیق و مطالعات عمیق و پی بردن به مسایل مختلف، راهکارهای جدید و نوینی ارایه می‌دهند . این راهکارهای جدید زمانی که تبدیل به مقاله می‌شود خیلی راحت‌تر از دیگر مقالات علمی کشورهای دیگر در ژورنال های معتبر جهانی به چاپ می‌رسد.
فکر می‌کنید رشد و افزایش این مقالات علمی چقدر در توسعه پژوهش‌های کشورمان موثر باشد؟
رشد مقالات علمی ما در ژورنال های بین المللی نشان دهنده آن است که ما معادن نخبگی فراوانی در کشور داریم وخمیره و جوهره اصلی برای حرکت علمی در کشور فراهم شده است به شرط آنکه ما بتوانیم این معادن را به درستی مدیریت و نخبگان را درست راهنمایی کنیم. همچنین ما باید بودجه مورد نیاز این حرکت عظیم علمی را هم فراهم کنیم. اگر چنانچه این سه فاکتور (مدیریت، هدایت نخبگان و فراهم کردن بودجه مورد نیاز) در کشورمان مهیا شود ما می‌توانیم مرزهای دانش را بشکافیم و سهم قابل توجهی در تولید علم در بهترین ژورنال های جهانی داشته باشیم.
پس با این حساب کشور ایران تازه وارد وادی تولید علم شده و همراه با نقاط ضعفی است؟
هرچند هنوز ایران عاری از نقاط ضعف پیرامون این مساله نیست اما با آوردن یا نوشتن نام ایران در مجلات معتبر دنیا، ایران به عنوان کشوری جوان و تحصیل کرده و دارای بنیه قوی علمی مخصوصا در رشته مهندسی مطرح می‌شود. هرچند ایران در این زمینه نوپا است اما طبق آماری که مدام از سوی مرکز اطلاع رسانی چاپ مقالات معتبر ایرانی در ژورنال‌های بین المللی منتشر می‌شود، وضعیت ایران در منطقه و جهان بسیار عالی ارزیابی شده است.
اما در مقابل عده‌ای هم منتقد تولید علم بنیادین هستند!
بله عده‌ای اظهار مى‌كنند كه پژوهشگران نبايد كار بنيادين انجام بدهند، بلكه بايد كارهاى عملى به انجام برسانند. عده ديگر برخلاف اين افراد معتقدند بايد پژوهشگران كارهاى بنيادين انجام دهند، زيرا خشت اول پيشرفت فناورى‌ها و تكنولوژى‌ها و علم تمد ن‌ساز، انجام پژوهش‌هاى بنيادين است.
برای پایان دادن به این دوگانگی چه باید کنیم؟
فرهنگ ما بايد در رابطه با علم، دانش، پژوهش و اخلاق علمى به هوشيارى و بيدارى برسد و در يك سطح ديگر به مسایل دانشگاهى، علمى و پژوهشى نگاه كنند تا از حالت ابزارى كه امروزه در جامعه حاكم است، بيرون بياييم و به حالت رو ح‌بخشى برسيم. ما بايدعلم، پژوهش و دانش را مقدس بدانيم و براى مراکز و پژوهشگاههای علمی و تحقیقاتی به گونه‌اى برنامه ريزى كنيم كه دستخوش سلايق شخصى افراد و مديران وقت نشوند.
No tags for this post.
