تاوان محصول های آلوده شیمیایی را مردم می دهند

در این بین سم ها و کودهای شیمیایی کشاورزی با آلوده کردن همزمان آب و خاک تهدیدی بزرگ برای سلامتی انسان به شمار می روند. رفع این معضل بزرگ تنها با توسل به شیوه های پیشین( استفاده نکردن از کودهای شیمیایی و مواد سنتتیک شده) و تولید محصول های ارگانیک و سالم امکان پذیر است. اخیرا استفاده از این شیوه در بسیاری از کشورهای بزرگ جهان متداول شده است. اهمیت این موضوع و جایگاه ایران در این زمینه باعث شد تا گفت و گویی با مهدی مهدی پور، فوق لیسانس اصلاح نباتات، دبیر انجمن ارگانیک ایران انجام دهیم.

اصولا محصول های ارگانیک چه نوع محصول هایی هستند و چه مزیت و تفاوت اساسی با سایر محصول های شیمیایی دارند؟

در فرایند تولید محصول های ارگانیک از مرحله کشت تا فرآوری، بسته بندی و رسیدن به دست مشتری هیچ گونه ماده شیمیایی سنتتیک شده ای مصرف نمی شود و استفاده از محصول ها و مواد تراریخته در کل فرایند ارگانیک ممنوع است. سلامت مصرف کننده و حفظ محیط زیست دو شاخصه مهمی است که باید در فرایند تولید این محصول ها لحاظ شود. امروزه  استفاده از محصول های کشاورزی که در فرایند تولیدشان از انواع کودها و سم های شیمیایی استفاده شده است ضمن آلودگی محیط زیست باعث به خطر افتادن سلامت و تعادل موجودهای زنده می شود؛اگر چنانچه این مواد بیش از حد مصرف شوند و استفاده بهینه‌ای از آنها نشود می تواند اثر سویی بر مصرف کننده داشته باشد.

هم اکنون وضعیت ایران در این زمینه چگونه است؟ آیا تاکنون در این زمینه اقدام های لازم انجام شده یا اینکه نسبت به جهان عقب تر هستیم و برای رسیدن به جایگاه مطلوب مان بسیار فاصله داریم؟

هرچند هم اکنون کشور ایران در موقعیت کشاورزی قرار دارد و محصول های خاص ما مانند انار، پسته، زعفران و سیب جزو 10 محصول برتر دنیا هستند اما هنوز در خصوص تولید محصول های ارگانیک نسبت به کشورهای همسایه مانند ترکیه و سایر کشورهای دیگر جایگاه در خور شان‌مان را نداریم. هم اکنون تنها بخش خصوصی در این خصوص فعالیت کرده است. در بخش خصوصی برخی تولید کنندگان علاقمند به تولید این محصول ها و افرادی که متوجه اثرهای مخرب محصول های شیمیایی شده اند و دیگر تمایلی به استفاده از این محصول ها ندارند و همچنین عده ای بنابر نیاز بازار خارجی و ایجاد بازار خاص داخلی به سمت تولید این محصول ها سوق پیدا کرده اند بنابراین ضرورت دارد به دلیل جایگاه خوب ایران از نظر کشاورزی و تولید محصول های خاصش برنامه های حمایتی ویژه ای برای استفاده از محصول های ارگانیک صورت بگیرد تا ما  نیز بتوانیم مدعی تولید این محصول ها باشیم و حداقل در رده بیستم تا سی ام کشورهای دنیا در این زمینه قرار بگیریم.

چرا تنها اقبال این محصول ها تنها در نزد بخش خصوصی بلند است؟ شاید استفاده از مواد شیمیایی برای کشاورزان مقرون به صرفه تر است؟

هم اکنون در بخش کشاورزی برای تولید محصول سوبسیدهایی به کشاورزان تعلق می گیرند. کشاورزان با گرفتن یارانه و حمایت بخش دولتی و استفاده از کود و سم شیمیایی اقدام به تولید محصول شان می کنند. هزینه این نوع تولید بر دوش جامعه است. هزینه ای  که اصلا به چشم نمی آید و کمتر توجهی به آن می شود. هزینه هایی مانند آلودگی آب و خاک که هیچکس آن را حساب نمی کند. رفع آلودگی این آب و خاک و برگشتن به روز اول مستلزم صرف هزینه زیادتری است. این هزینه پنهان است. بخش دیگر هزینه های درمانی است که مصرف کنندگان به واسطه استفاده بیش از حد مواد شیمیایی باید پرداخت کنند. استفاده از این مواد شیمیایی رابطه مستقیمی با برخی از بیماری ها مانند سرطان دارد. افزایش بیماری باعث کوتاهی عمر و پایین آمدن بهره وری افراد می شود. از سوی دیگر با افزایش استفاده از مواد شیمیایی نیاز جامعه به مراکز آموزشی، بهداشت و درمانی با تجهیزات بالا بیشتر می شود. استفاده از محصول های سالم ارگانیک حالت پیشگیرانه دارد و از ایجاد بیماری و هزینه های درمانی جلوگیری می کند.هم اکنون تاوان آلودگی محصول های شیمیایی را نیز مانند آلودگی هوا مردم می دهند. ما باید در بخش کشاورزی نیز تجدید نظر کنیم. ما باید به سمت توسعه محصول های ارگانیک برویم تا گرفتاری های ما کمتر شود. شاید هم اکنون حدود 20 تا 30 درصد قیمت محصول های ارگانیک گران تر باشد اما اگر ما بخواهیم هزینه های این ضررها را پای محصول های شیمیایی حساب کنیم در می یابیم هزینه های تولید محصول‌های شیمیایی بسیار گران تر از محصول های ارگانیک است. هزینه های پنهان شده این محصول ها را تاکنون کسی حساب نکرده است. اگر این هزینه های پنهان دیده شود  تولید محصول های ارگانیک بسیار ارزان تر و مقرون به صرفه تر خواهد بود.

پس با این حساب تاکنون برنامه جامعی برای تحقق این امر در جامعه تدوین نشده و ضرورت دارد این برنامه در فعالیت ارگان‌های مربوطه گنجانده شود، این طور نیست؟

هرچند هم اکنون تقاضای استفاده از این محصول ها در بین مردم بیشتر شده و فروشگاه هایی به این منظور ایجاد شده  است. حتی حجم صادرات محصول های ارگانیک ما افزایش یافته اما متاسفانه هنوز برنامه ای جامع برای توسعه این محصول ها در کشورمان تدوین نشده است. تولید این محصول ها و گسترش این فعالیت ها مستلزم همکاری بین سازمانی و وزارتخانه ای است. علاوه بر کار تخصصی این انجمن سایر ارگان ها و سازمان هایی مانند وزارت جهاد کشاورزی، سازمان دامپزشکی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت بازرگانی، سازمان توسعه تجارت، وزارت صنعت و معدن وتجارت، سازمان استاندارد سازی و… هریک به نحوی در توسعه و گسترش تولید محصول های ارگانیک سهم دارند. تولید این محصول ها در دنیا حتی از جنبه توریستی نیز اهمیت دارد. هم اکنون هتل ارگانیک، رستوران ارگانیک و…. نیز در سطح دنیا بنا شده اند و به فعالیت می پردازند. اهمیت این مساله ضرورت تدوین یک برنامه جامع را دو چندان کرده است. باید یک برنامه جامع تدوین شود تا  تمام ارگان ها و سازمان های درگیر در چارچوب آن اصول و مقررات، وظایف شان را اجرا کنند. جدا از این مساله هر سازمانی می تواند در حد توان خودش در تولید این محصول ها نقش داشته باشد. مثلا سازمان توسعه تجارت در برنامه حمایتی‌اش می تواند در حضور نمایشگاه های بین المللی، برند سازی محصول های ارگانیک را در سطح کلان و ملی و بین المللی کمک کند. سازمان میادین میوه و تره بار نیز می تواند به نحوی دیگر در توسعه بازار و شناسایی این محصول مفید باشد؛ این سازمان با برپایی چند دوره جشنواره محصول های ارگانیک نقش مهمی در زمینه معرفی و شناسایی این محصول ها ایفا کرده است. حتی سازمان صدا و سیما نیز می تواند در توسعه و فرهنگ سازی مصرف محصول های ارگانیک دخیل باشد. سازمان استاندارد سازی نیز به نوعی در این زمینه دخیل است. این سازمان باید نقش مهمی در تدوین استاندارد سازی این محصول ها داشته باشد.

 

گفتگو : فرزانه صدقی

 

No tags for this post.