سازمان‌ها از نتایج پژوهش‌های دانشگاهی استفاده نمی‌کنند
او سال‌هاست که علاوه بر تدریس در دانشگاه، به پژوهش مشغول است و بیش از چهار طرح پژوهشی مصوب را به سرانجام رسانده است، علاوه بر آن راهنمایی و مشاوره بیش از 30 دانشجو را بر عهده داشته است. از دکتر شاهی تاکنون دو کتاب منتشر شده است.
با این استاد دانشگاه دربارۀ وضعیت پژوهش در علوم انسانی و رشته مدیریت آموزشی به گفت‌وگو نشستیم.
این روزها این جمله که علوم انسانی، حال و روز خوشی ندارد را بسیار می‌شنویم، شما این گفته را قبول دارید؟
به نظر من فضایی که برای علوم انسانی درست کرده اند، آن هم با رنگ و بوی شدیداً سیاسی، خوب نیست. مدام علوم انسانی تهدید می شوند ولی استدلال‌های روشن و منطقی برای آن مطرح نمی شود. برخی دلایل مانند استفاده از نظریه‌هایی که وابسته به محیط‌های غربی است، درست است؛ منتها نظریه های جایگزین نداریم. چون اندیشمندان شرقی و به‌ویژه تحصیلکرده‌های اسلامی، هنوز به حد نظریه پردازی نرسیده‌اند و هیچ متن و نظریه قابل اعتنایی در این زمینه‌ها نداریم. بنابراین تا زمانی که نظریه‌های وابسته به محیط خود نداریم باید از آن نظریه ها استفاده کنیم. حتی با وجود چنین نظریه‌هایی نیز بی نیاز از علوم مغرب زمین نیستیم. زیرا علم، حد و مرز ندارد و قوانین علمی باید حدی از تعمیم پذیری را داشته باشند. برخی دیگر از اشکالات، به شیوه اجرا برمی گردد. دانشگاه‌ها به‌خصوص واحدهای دانشگاهی پیام نور و آزاد با کمترین هزینه، اقدام به ایجاد رشته‌های علوم انسانی کردند. این اقدام بی رویه باعث تربیت نیرو بیش از حد لازم شد و بی‌کاری تحصیلکرده‌ها مسائل زیادی ایجاد کرد. بنابراین، مشکل، خود علوم نیستند بلکه بیشتر به مسائل اجرایی برمی‌گردد.
وضعیت پژوهش در رشته خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ به عنوان مثال به روز بودن سرفصل‌های درسی، کتاب‌های درسی و منابع پژوهشی، استادان این رشته، دانشگاه‌هایی که این رشته در آن تدریس می شود و…
ما درگروه خودمان، تقریبا تمام رشته ها در تمام مقاطع را، حداقل یک بار بررسی و به روز کرده‌ایم. به علاوه، در نظر داشته باشید که دانشگاه مانند آموزش و پرورش نیست که استاد مجبور باشد از یک منبع و سرفصل مشخصی پیروی کند. خود من از ابتدای شرع کارم، همیشه به تشخیص خودم منبع معرفی کرده ام و سرفصل‌هایی که مناسب می دیدم تعیین می کردم. تقریبا همه همکارانم هم همین‌طور هستند. به نظر من از زمان توسعه تحصیلات تکمیلی، علی‌رغم همه اشکالات و تبعاتش، کارهای خوبی در حوزه پژوهش انجام شده و می شود. موضوعات پایان نامه ها هرچه بیشتر به سمت کاربردی شدن و مبتنی بر مسائل محیطی و اجتماعی رفته است.
وضعیت منابع آموزشی و پژوهشی در رشته شما چطور است؟
وضعیت منابع آموزشی و پژوهشی در رشته ما، مطلوب نیست ولی بد هم نیست.
چقدر پژوهش‌هایی که در رشته شما انجام شده، کارگشا بوده است؟
ما خیلی روی مسائل کاربردی کار می کنیم و نتایج بسیار خوبی به دست آورده‌ایم ولی متأسفانه سازمان‌ها از این تحقیقات بهره نمی گیرند. مشکل اصلی، نبودِ ارتباط بین دانشگاه با سازمان‌هاست. پایان نامه یکی از دانشجویان دقیقا در همین مورد بود.
فکر می‌کنید دلیل کم شدن کیفیت کارهای پژوهشی چیست؟
به اعتقاد من، افزایش بی رویه تعداد دانشجو و دانشگاه آزاد، پیام نور دلیل کم شدن کیفیت کارهای پژوهشی است.
روی مسائل کاربردی کار می کنیم و نتایج بسیار خوبی به دست آورده‌ایم ولی متأسفانه سازمان‌ها از این تحقیقات بهره نمی گیرند. مشکل اصلی، نبودِ ارتباط بین دانشگاه با سازمان‌هاست.
چقدر بی‌توجهی استادان و حجم بالای پذیرش پایان‌نامه در مقاطع دکترا و ارشد در بی کیفیت شدن و کم کیفیت شدن کارهای پژوهشی نقش دارد؟
بی توجهی مسلما علت دارد. بسیاری از استادان دانشگاه‌های تهران آنقدر در جاهای مختلف مشغله و پروژه دارند که وقت بسیار کمی روی کلاس‌ها و پایان نامه های خود می گذارند، این را با توجه به وضعیت دانشجویانی که از تهران می آیند، می گویم. در شهرستانی مانند اهواز، تعداد زیاد دانشجو (به‌خصوص در 3-4 سال گذشته) عامل مهمی بوده است.از سوی دیگر، بازنشسته شدن یا بازنشسته کردن استادان و جایگزین شدن جوانان بی تجربه نیز در این بی‌کیفیت یا کم کیفیت شدن‌ها بی تاثیر نبوده است. به نظرم یک عامل مهم دیگر، جو حاکم بر جامعه است که اکثرا به این نتیجه رسیده اند که نه سازمان و نه جامعه (مسئولین) بین کار خوب و با کیفیت و کار بی کیفیت فرقی نمی گذارد و بسیاری از ارتقاها و مناصب چه بسا بیشتر در دست افراد بی کیفیت است. در نتیجه به این نتیجه می رسند که چرا برای بهبود کیفیت، خود را اذیت کنند.
نظرتان راجع به بی‌تفاوتی جامعه دانشگاهی در برابر موسسات تولید مقاله و پایان نامه چیست؟
همه به‌خاطر پر شدن امتیازهای پژوهشی شان درگیرند، به چه اعتراض کنند. باید به روندی که(آیین نامه ارتقا) موجب این امر شده اعتراض کرد. که البته اعتراضاتی توسط معاونین پژوهشی انجام شده است.
راجع به مجلات علمی پژوهشی چطور؟از هر نظر به عنوان مثال از فرمت خاص مقالات این مجلات، سختی‌های نوشتن این طور مقالات، چاپ کردن آن، گرایش داشتن یا نداشتن مخاطبان به خواندن این طور مجلات و…
مشکل فرمت مقالات علمی پژوهشی و … نیست. مشکل پیدا کردن رابط ها برای چاپ مقاله است.
گفت وگو: مهرداد نصرتی
No tags for this post.
