گزارش تصویری و تحلیل فنی برج فیروز آباد بردسکن

ساختار بنا کلاً از آجر بوده و به صورت استوانه ای طراحی شده است . البته بنای فعلی به صورت نیمه بوده  و در ساقه برج تمام می شود و بخش بالای آن فرو ریخته است و در این بخش یک صفحه فلزی مخروطی شکل با زاویه بسیار کم جهت ممانعت از ورود نزولات جوی به داخل بنا کار گذاشته اند .

در قسمت خارجی بنا و در وسط بدنه یک کتیبه آجری دیده می شود که با دو نوار تزئینی باریک در بالا و پایین ، تزئین شده است و برج را دور می زند . پایه برج از کف تا ارتفاع تقریبی شش متری با آجر کاری ساده اجرا شده و پس از آن کتیبه قرار   دارد . در بالای کتیبه تا ارتفاع تقریبی هشت متر با آجر کاری به صورت زیگزاگ و گره های آجری با نقوش هندسی تزئین شده است و پس از ان مجدداً نواری تزئینی بنا را دور می زند پس از آن نیز به فاصله تقریباً یک متر تزئینات ادامه دارد و از این قسمت به بعد بنا فرو ریخته است .   

در ورودی برج در جهت مشرق ساخته شده  که در پشت آن  یک راه پله مارپیچ وجود دارد که به سمت بالا می رود و در داخل برج ، عنصر معماری دیگری به جز پله وجود ندارد .

مصالح به کار رفته در بنا ، آجر و ساروج است  . بنای برج فیروز آباد بردسکن  از نظر فرم و نوع تزئینات و کتیبه به بناهای دوره سلجوقی و قرون سوم و چهرم هجری شبیه است .

در صفحه 98 کتاب اول خراسان در مورد این بنا چنین نوشته شده است :

« این برج استوانه ای شکل دارای کتیبه ای به خط کوفی در ارتفاع شش متری از سطح زمین است و جز بناهای قرن هفتم هجری قمری به شمار می آید . هم اکنون ارتفاع برج فیروز آباد به علت عدم رسیدگی از 25 متر به 18 متر رسیده و در داخل مناره آثاری از پلکانی دیده می شود که صعود بر مناره را امکان پذیر ساخته است . »

در صفه 201 کتاب تاریخ بردسکن نیز در مورد این بنا چنین نگاشته شده است :

« … ارتفاع اولیه و تقریبی بنا 24 متر بوده و اکنون   پس از فرسایش حدود 18 متر از آن باقی مانده است .  این بنا دارای دو کتیبه است یکی به صورت دوار در ارتفاع شش متری از سطح زمین و دیگری در حدود وسط مناره در ضلع جنوبی آن و به صورت عمودی نوشته شده است . این کتیبه به خط کوفی است و به علت از بین رفتن قسمت هایی از نوشته ، خواندن آن میسر نیست .

بالاتر از کتیبه ، ( تزئینات ) آجری به صورت زیگزاگ به کار برده شده است . سبک معماری و کتیبه های کوفی این مناره شباهت زیادی به برج و مقبره ارسلان جاذب در سنگ بست نزدیک مشهد دارد . این مناره به احتمال زیاد از قرن هفتم هجری می باشد ……. آثار و خرابه های شهر قدیمی بست در منطقه وجود دارد . » 

تحلیل فنی : احسان محمدحسینی – فاطمه کردی

No tags for this post.