فرسایش زمین چه تأثیری بر مهاجرت دارد؟

در سال 1994، با تصویب قطعنامه A/RES/49/115 در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، تاریخ 17 ژوئن به نام روز جهانی مقابله با بیابان زایی و خشکسالی (world combat day to desertification and drought) تعیین شد. هدف از این نامگذاری، افزایش آگاهی عمومی درخصوص تلاش های بین المللی در حوزه مقابله با بیابان زایی، جلب مشارکت های ملی- بین المللی قوی و همکاری های گسترده در تمامی سطوح است.

 

بیابان زایی (desertification)، تخریب زمین در مناطق خشک، نیمه خشک و خشک نیمه مرطوب است.

فعالیت های انسانی و تغییرات آب و هوایی، از علل اصلی بیابان زایی محسوب می شوند. بیابان زایی به گسترش بیابان های موجود اشاره نمی کند. این پدیده درحقیقت زمانی رخ می دهد که اکوسیستم مناطق خشک که حدود یک سوم سطح زمین را پوشانده است، به صورت نامناسب و بیش از اندازه مورد استفاده قرار می گیرند.

فقر، بی ثباتی سیاسی، جنگل زدایی (deforestation)، چرای بیش از حد دام ها، روش های آبیاری نامناسب، کشاورزی ناپایدار، استخراج معدن، از جمله عواملی هستند که می توانند میزان بهره وری زمین را کاهش دهند.

بیش از 250 میلیون نفر در سراسر جهان، به صورت مستقیم تحت تأثیر بیابان زایی قرار دارند و حدود یک میلیارد نفر در 100 کشور جهان، (بدلیل شرایط بیابان زایی) در خطر هستند.

عوامل موثر در بیابان زایی

• از بین رفتن پوشش گیاهی و درختان؛ این مسأله زمانی رخ می دهد که درختان و بوته ها برای تأمین سوخت، الوار یا آماده کردن زمین برای کشت، قطع شوند
• چرای بیش از حد دام ها و ساییده شدن بیش از حد خاک توسط سم این حیوانات
• افزایش فعالیت کشاورزی و تهی شدن خاک از مواد مغذی

فرسایش باد و آب باعث تشدید آسیب ها شده و روخاک (topsoil) را با خود برده و ترکیب ناباروری از گرد و غبار و شن برجای می گذارند. این عوامل در کنار هم، باعث تبدیل زمین های تخریب شده به بیابان می شوند.

روز جهانی مقابله با بیابان زایی 2017

زمین ما، خانه ما، آینده ما (our land, our home, our future) از سوی سازمان ملل متحد به عنوان شعار روز جهانی مقابله با بیابان زایی و خشکسالی 2017 تعیین شده است.

در دستور کار توسعه پایدار، به صراحت بر این مسأله تأکید شده است که "ما مصمم به حفاظت از سیاره زمین در برابر تخریب از طریق فعالیت هایی مانند تولید و مصرف پایدار، مدیریت پایدار منابع طبیعی زمین و اقدام فوری در حوزه تغییرات آب و هوایی هستیم تا بتوانیم نیازهای نسل های فعلی و آینده را تأمین کنیم." هدف 15 اهداف توسعه پایدار به طور خاص، به موضوع توقف و معکوس کردن روند تخریب زمین اشاره می کند.

محور اصلی روز جهانی مقابله با بیابان زایی 2017، بررسی ارتباط مهم میان فرسایش زمین (land degradation) و مهاجرت است. تخریب محیط زیست، امنیت غذایی و فقر، از علل مهاجرت و چالش های توسعه محسوب می شوند.

بیابان زایی یک موضوع جهانی است که با پیامدهای جدی در سطح جهان همراه است: (تأثیرگذاری بر) تنوع زیستی، سازگاری با محیط زیست، ریشه کن کردن فقر، ثبات اجتماعی- اقتصادی و توسعه پایدار.

بیابان زایی و مهاجرت

بیابان زایی موضوع جدیدی نیست و این پدیده، نقش مهمی در تاریخ بشر ایفا کرده است. فروپاشی برخی از امپراطوری ها و آوارگی مردم محلی، بخشی از تبعات بیابان زایی بوده اند؛ اما درحال حاضر، نرخ تخریب زمین های قابل کشت (زراعی) حدود 30 تا 35 برابر نرخ گذشته است.

تنها در مدت 15 سال، تعداد جمعیت مهاجران در سراسر جهان از 173 میلیون نفر در سال 2000 به 244 میلیون نفر در سال 2015 افزایش یافته است. پیش بینی می شود که 50 میلیون نفر از مردم جهان طی یک دهه آینده در نتیجه آثار مخرب بیابان زایی، آواره شوند.

بیابان زایی و فقر

معیشت حدود 2 میلیارد نفر از جمعیت جهان به اکوسیستم مناطق خشک وابسته است و 90 درصد این جمعیت در کشورهای درحال توسعه زندگی می کنند. در بسیاری از کشورهای توسعه نیافته، افزایش بیش از حد جمعیت باعث اعمال فشار برای استفاده از مناطق خشک برای کشاورزی، و درنتیجه استفاده بیش از حد از زمین و منابع آب های زیرزمینی می شود.

در شرایطی که مناطق روستایی قادر به تأمین نیازهای جمعیت رو به گسترش محلی نباشند، پدیده مهاجرت به مناطق شهری اتفاق می افتد.

بیابان زایی و محیط زیست

بیابان زایی یکی از بزرگترین چالش های زیست محیطی حال حاضر در جهان محسوب می شود. بیابان زایی، در کنار تغییرات آب و هوایی باعث از بین رفتن تنوع زیستی می شوند. این مجموعه اقدامات می توانند تاحدودی، روند بیابان زایی را کاهش دهند:

• احیای جنگل ها و کاشت درخت
• مدیریت منابع آب – ذخیره سازی و استفاده مجدد از آب های تصفیه شده، جمع آوری آب باران، آب شیرین کن ها، استفاده مستقیم از آب دریا برای گیاهان نمک دوست
• تثبت خاک از طریق استفاده از استفاده از فنس، ایجاد کمربند سبز، نصب بادشکن
• غنی سازی خاک از طریق کاشت گیاهان

 

 

گزارش: معصومه سوهانی

منابع: UN/ unccd / rkalert

No tags for this post.