مديريت منابع آب زيرزميني با اجراي برنامه احيا و تعادل بخشي

نگاهي به روند توسعه بهره‌برداري از منابع آب بيانگر عوارض نامطلوب كاهش حجم مخازن آبرفتي از چهار دهه گذشته است. دستاوردهاي چنين پديده نامطلوبي كه مترادف با توسعه اقتصادي – اجتماعي در سطح كشور مي‌باشد معمولا ناديده انگاشته شده است. نگاه يكجانبه به توسعه كشاورزي و عدم رعايت الگوي مصرف از جانب متوليان امر كشاورزي از عوامل اصلي بروز پديده نامطلوب افت ادامه‌دار در سطح آبخوان‌هاي آبرفتي كشور محسوب مي‌شود. غلبه چنين تفكري بدون توجه به عوارض نامطلوب آن در سطح مجريان حكومتي و جانبداري از خيل عظيم بهره‌برداران زحمتكش روستايي كه زندگي و معيشت آنها وابسته به آب و زمين كشاورزي است متاسفانه ارزش واقعي آب را در شرايط اقليمي كشور از دايره توجه خارج نموده است. در حاليكه منابع آب زيرزميني دركليه كشورهاي جهان به عنوان منابع استراتژيك به حساب آمده و سعي مي شود ضمن حفاظت كمي و كيفي از اين منابع مهم و حياتي حتي الامكان براي مصارف شرب و بهداشت و صنعت و كمتر براي مصارف كشاورزي استفاده گردد و از اين مهمتر توسعه برداشت از منابع مذكور تا زماني ادامه پيدا مي كند كه تعادل بين منابع و مصارف وجود داشته باشد. در سال 1385 به منظور جلوگيري از بروز خسارات بيشتر به آبخوان‌هاي كشور و به تعادل رساندن آنها، طرحي با عنوان تعادل بخشي منابع آب زيرزميني با 12 پروژه تهيه و اجرا گرديد كه پس از حدود 7 سال كه از اجراي آن مي‌گذرد اين طرح بازنگري و به روز گرديده و با عنوان برنامه احيا و تعادل بخشي منابع آب زيرزميني تهيه گرديده است. اين برنامه داراي 15 پروژه اجرايي خواهد بود و 12 كارگروه تخصصي مديريت،‌ برنامه‌ريزي و نظارت بر آن را برعهده خواهند داشت. عناوين اين پروژه‌هاي پانزده گانه به شرح زير است:

1- حفر 5200 چاه پيزومتري در دشت‌هاي كشور و تجهيز آنها

2- نصب 20900 مورد تجهيزات اندازه‌گيري منابع آب بر روي پيزومترها و چاه هاي اكتشافي

3- تهيه بيلان و بانك اطلاعاتي 609 محدوده‌هاي مطالعاتي به صورت برخط (on line)

4- پهنه بندي و بررسي مخاطرات ناشي از فرونشست زمين در 609 محدوده مطالعاتي

5- ايجاد و استقرار 1200 بازار محلي آب در كشور

6- ايجاد 1200 مورد تشكل‌هاي آب‌بران و انجام حمايت‌هاي مالي و فني از آنها (وزارت جهاد كشاورزي)

7- به روز نمودن سند ملي آب در 609 محدوده مطالعاتي كشور (وزارت جهاد كشاورزي)

8- خريد چاه هاي كم بازده كشاورزي براي تعادل بخشي منابع آب زيرزميني

9- ساماندهي شركت‌هاي حفار و نصب 1300 دستگاه GPS بر روي دستگاه هاي حفاري

10- جايگزيني پساب با چاه‌هاي كشاورزي در دشت‌هاي ممنوعه

11- تقويت و استقرار 600 گروه گشت و بازرسي در سراسر كشور

12- تهيه و نصب 360000 كنتور حجمي و هوشمند آب و برق و ايجاد سامانه پايش و كنترل برداشت از چاه ها

13- كنترل،‌ نظارت و مسلوب‌المنفعه نمودن چاه هاي فاقد پروانه مضر به مصالح عمومي

14- اجراي 400 پروژه تغذيه مصنوعي و پخش سيلاب در دشت‌هاي ممنوعه

15- مطالعه و اجراي پروژه‌هاي آبخيزداري (وزارت جهاد كشاورزي)

اهداف:

• افزايش مشاركت بهره‌برداران در مديريت منابع آب
• تعادل بين منابع و مصارف آب
• حفاظت كمي و كيفي از منابع آب
•  افزايش بهره‌وري از منابع آب
• بهره برداري پايدار از منابع و تاسيسات آبي

استراتژي‌ها:

•   كنترل كمي و كيفي منابع آب
• شناسايي و شفاف‌سازي برداشت‌هاي مجاز و غيرمجاز از منابع آب
• ساماندهي برداشت‌كنندگان آب در كشور
•   كاهش تراز منفي سفره هاي آب زيرزميني
•   استقرار، ارتقا و نهادينه كردن مديريت، بهره برداري و نگهداري از منابع  آب  و تأسيسات آب كشور با مشاركت بهره برداران
• حسابداري ملي آب

حمید رحمانی / رییس گروه نظام های بهره برداری و حفاظت منابع آب

 

No tags for this post.