نوروز؛ از جمشید تا امروز

در این افسانه ها و روایت ها جمشید دارای فره ایزدی است که با فرمان اهورامزد به جنگ با اهریمنی که موجب خشکسالی، قحطی و نابودی خیر و برکت شده بود، می رود و با نابودی آن مجددا شادمانی، خرمی و خیر و برکت را برای مردم سرزمینش به ارمغان می آورد.

پیرو این اقدام جمشید همه سرزمین که دچار خشکی شده بود دوباره سبز می شود و به همین دلیل مردم آن روز را «نوروز» یا «روز نوین» می نامند و به یمن آن در تشتی جو کاشته و این رسم را جاودانه می کنند.

بررسی سنگ نگاره ها و حجاری های موجود در تخت جمشید نیز نشاندهنده آن است که مراسم نوروزی در این دوران هم با تقدیم هدایا و جشن و سرور برگزار می شده است.

با اینکه از چگونگی برگزاری نوروز در دوران حکومت اشکانیان آثاری در دسترس نیست، اما ساسانیان آیین‌های نوروز را با شکوه‌ خاصی برگزار می‌کردند. به این گونه که در پنج روز اول یا «نوروز عامه» شاه با مردم دیدار کرده و به رفع مشکلات آنها می پرداخت، سپس از روز ششم فروردین «نوروز خاصه» اختصاص داده می شد که مراسم با شکوهی در دربار برگزار شده و به جشن و شادمانی می‌پرداختند.

با ورود اسلام و اعراب هم چیزی از دلبستگی ایرانیان به سنت‌های پیشین خود کم نشد به گونه ای که در بررسی های تاریخی مشخص شده که حتی در دوران خلافت اعراب در ایران هم با آنکه به این رسم کهن اعتنایی نمی شد، اما مراسم مربوط به نوروز همچنان برگزار می شد.

با کاهش قدرت خلفای عرب در ایران و با روی کار آمدن صفاریان و سامانیان بار دیگر جشن های نوروزی در ایران باستان احیا و باشکوه برگزار شد. با مطالعه کتاب تاریخ بیهقی در می یابیم که رسومات نوروزی در دوره غزنویان نیز ادامه یافته است.

پس از شکل گیری حکومت صفوی در ایران و رسمیت یافتن مذهب شیعه آیین‌های نوروزی ایران باستان با آداب اسلامی درآمیخت و ضمن اینکه شکل و شمایل این جشن باستانی تغییر کرد، اما شکوه بیشتری یافت.

تاریخ بیانگر آن است که شاهان قاجار نیز جشن نوروز را بسیار باشکوه و با تدارک ویژه برگزار می کردند.

با توجه به نحوه برگزاری جشن های نوروزی در دوران پهلوی و بعد از انقلاب اسلامی که مردمی تر شده و به جزئی از فرهنگ جدایی ناپذیر زندگی ایرانیان بدل شده است، امروزه دیگر در اکثر نقاط جهان می دانند که نوروز بزرگ ترین جشن ما ایرانیان است.

جشن نوروز با شکوه و جلال و قدمت چند هزار ساله خود تا به امروز حفظ شده و یکی از با ارزش ترین میراث هاست که باید قدر آن را بدانیم و برای برگزاری هرچه با شکوه تر آن بکوشیم.

گزارش: هانیه حقیقی

No tags for this post.