شیپور نفرین شده ای که صدای مرگ می دهد

توت عنخ آمون یکی از فراعنه مشهور مصر باستان است که آرامگاه وی در نزدیکی مجسمه‌اش در دره پادشاهان قرار دارد و وضعیت مقبره وی نشان می‌دهد که احتمالاً مرگ وی ناگهانی و پیش از تکمیل ساختمان آرامگاه اتفاق افتاده است.

تابوت وی و نقاب طلائی هفده کیلویی قرارگرفته روی صورت جسد را می‌توان اصلی‌ترین دیدنی این آرامگاه دانست. امروزه مومیائی این فرعون را همچنان در محل اصلی مقبره‌اش نگهداری می‌کنند.

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد حداقل دو درگیری عمده نظامی دیگر دقیقاً پس از استفاده از این شیپورهای نفرین‌شده به وجود آمده‌اند. یکی از آن‌ها جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 میلادی و دیگری جنگ خلیج‌فارس و تهاجم نیروهای تحت رهبری آمریکا به عراق در سال 1991 میلادی است که منجر به سقوط دولت بعثی صدام شد.

 تا سال‌ها پس از کشف این مقبره افراد عادی و گردشگران اجازه ورود به آن را نداشتند و تنها می‌توانستند به دیدن آثار باقی‌مانده در موزه‌ها و گزارش‌ها و تصاویر موجود قناعت کنند ولی در سال 2007 میلادی با آماده شدن شرایط امنیتی، درهای این آرامگاه روی مردم باز شد.

در این میان دقیقاً پس از کشف مقبره توت عنخ آمون در سال 1922 میلادی، شایعاتی مبنی بر نفرین فرعون مطرح شد که این شایعات تا امروز هم ادامه داشتند.

در روزهای اخیر بحث نفرین فرعون مجدداً مطرح‌شده و این بار این نفرین در قالب شیپور مرگ توت عنخ آمون شنیده می‌شود که این اعتقاد در رابطه با آن وجود دارد که دمیدن در آن موجب بروز جنگ‌های شدید و جدی می‌شود.

به‌ تازگی مجموعه‌ ای از آثار باستانی مصر باستان از مقبره پادشاه افسانه‌ای این کشور یعنی توت عنخ آمون در گالری ساچی (Saatchi) لندن در معرض نمایش قرارگرفته که در بین این اشیا یک شی خاص، یعنی شیپور فرعون دیده می‌شود. این شیپور منشأ شایعات متعددی در بین علاقه‌مندان به دنیای باستان‌شناسی و مصر باستان شده است.

شیپورهای کشف‌شده در مقبره فرعون، شامل دو شیپور نظامی از جنس نقره و برنز هستند که با تصاویر گل‌های نیلوفر آبی و خدایان مصری تزئین شده‌اند. این شیپورها توسط هوارد کارتر باستان‌شناس مشهوری که این مقبره را کشف کرد، شناسایی‌شده‌اند.

درباره این شیپورها شایعات و داستان‌های خرافی متعددی وجود دارد و گفته می‌شود در صورت دمیدن در این شیپورها، اتفاقی ناگوار در سطح کلان رخ می‌دهد. برای نمونه آخرین باری که این داستان مطرح شد، مربوط به چند سال گذشته است که یکی از کارمندان موزه قاهره در این شیپور دمیده و دقیقاً یک هفته بعد آشوب‌ها و قیام‌های موسوم به بهار عربی در مصر و سایر کشورهای هم‌جوار شروع‌شده و هنوز تبعات این آشوب‌ها وجود دارد.

 

بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد حداقل دو درگیری عمده نظامی دیگر دقیقاً پس از استفاده از این شیپورهای نفرین‌شده به وجود آمده‌اند. یکی از آن‌ها جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 و دیگری جنگ خلیج‌فارس و تهاجم نیروهای تحت رهبری آمریکا به عراق در سال 1991 میلادی است که منجر به سقوط دولت بعثی صدام شد.

 

برای پیچیده‌تر شدن موضوع باید به یک نکته دیگر نیز اشاره‌کنیم که در سال 1939 میلادی، مرکز خبری بی‌بی‌سی تصمیم گرفت تا این شیپورها را آزمایش کرده و صدای آن‌ها را ضبط کند. دقیقاً هم‌زمان با نواختن یکی از این شیپورها که در ساعات شبانه که موزه تعطیل است؛ انجام می‌شد، به دلایل نامعلومی برق شهر قاهره قطع‌شده و تاریکی همه‌جا را فرامی‌گیرد.

دکتر طارق الآوادی، برگزارکننده این نمایشگاه، تأکید می‌کند که این مسائل همگی باورهای خرافی بوده و هیچ نیروی جادوئی و شومی در این شیپورها وجود نداشته و بازدیدكنندگان نباید احساس کنند که نفرینی باستانی آن‌ها را تهدید می‌کند.

وی در این رابطه گفت: «بازدیدکنندگان به‌هیچ‌وجه نفرین نخواهند شد و حتی اگر به این باورهای خرافی اعتقاد دارید نیز باید عنوان کنم که ما فقط اینجا هستیم تا شکوه و زیبایی‌های توت عنخ آمون را به جهانیان نشان داده و نام او را مطرح کنیم.

برای مصریان باستان، زنده‌بودن نام بسیار مهم محسوب می‌شد و آن‌ها تلاش می‌کردند پس از مرگ نیز یاد و خاطره خود را حفظ شود. در این نمایشگاه ما دقیقاً همین کار را می‌کنیم.»

ازنظر علمی بحث نفرین فراعنه و یا اصولاً هر نوع نفرین و طلسم در محوطه‌های باستانی، فاقد اعتبار بوده و بیشتر ناشی از شاخ و برگ دادن به داستان‌ها و وقایع رخ‌داده در این رابطه است.

 

برای مثال مرگ هوارد کارتر، باستان‌شناسی که در سال ۱۹۲۲ میلادی مقبره توت عنخ آمون را کشف کرده بود، به همراه مرگ چند نفر از اعضای گروه تحقیقاتی وی در فاصله کوتاهی پس از کشف جسد فرعون، بر این باور دامن زده و شایعه نفرین فراعنه را قوت بخشید.

 

مترجم: دکتر احسان محمدحسینی – باستان شناس

No tags for this post.