سازه هایی که در برابر زلزله آسیب پذیرند

تخریب های فیزیکی مانند خرابی ساختمان های مسکونی و سازه های عمومی علاوه بر هزینه های مادی که به جوامع و دولت ها تحمیل می کند، موجب مرگ، معلولیت جسمی و روحی افراد بیشماری شده و آسیب های اجتماعی فراوانی را نیز با خود به همراه دارد.

از این رو، توجه به روش های اصولی ساخت و ساز یکی از پارامترهایی است که برای کاهش تبعات و اثرات زلزله در زمره ضروریات اصلی قرار دارد. چرا که زلزله و خرابی هایی که به بار می آورد برای دولت ها هزینه بر بوده و فضای روحی جامعه را دچار بحران و آسیب می کند. از این رو، همواره مردم مسوولان، مهندسان و همه دست اندرکاران این حوزه به دنبال ایجاد شرایط مطلوب در سازه ها برای مقابله با زلزله هستند.

یک عضو هیات علمی پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در گفتگو با سیناپرس، در رابطه با وضعیت تاب آوری ساختمان های موجود در کشور گفت: بسیاری از این ساختمان ها بیش از 50 سال گذشته ساخته شده اند. با توجه به اینکه در آن زمان ضوابطی برای ساخت و سازها در کشوروجود نداشته در نتیجه شکی نیست که این سازه ها به شدت در برابر زلزله آسیب پذیرند.

دکتر مرتضی بسطامی در ادامه به وضعیت آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله در کشور اشاره کرده و گفت: وقوع زلزله منجیل و رودبار به نوعی شروع توجه جدی به مقوله مهندسی زلزله در ساختمان ها بود. این زلزله که در سال 69 اتفاق افتاد موجب ایجاد نسخه نخست آیین نامه طراحی ساختمان ها در برابر زلزله یا همان استاندارد 2800 شد.

وی ادامه داد: پس از آن نظام مهندسی، شهرداری ها و شرکت های مهندسین مشاور موظف به تبعیت از این آیین نامه شدند و اینگونه عملا حرکت جدیدی پیرامون این موضوع در کشور آغاز شد. گرچه حرکتی ضعیف بود اما، یک نقطه عطف در این حوزه به حساب می آمد. پس از مدتی نیز بازنگری هایی در این آیین نامه صورت گرفت و ضوابط سخت گیرانه تری نسبت به آن اعمال شد.

بسطامی با اشاره به اینکه بعد از این مرحله بود که ساختمان ها در حوزه طراحی وضعیت مطلوب تری پیدا کردند، خاطرنشان کرد: پس از این ماجرا، زلزله بم رخ داد و مجددا متوجه شدیم که ساختمان هایی که با ضوابط یاد شده طراحی و ساخته شده بودند نیز مقاومت چندانی در مقابل زلزله ندارند. البته، گرچه در سازه های جدید عملکرد بهتری نسبت به زلزله قبل مشاهده شد اما باز هم مناطق زلزله زده با آسیب های عدیده ای رو به رو شد.

مدیر طرح ملی احداث آزمایشگاه های پیشرفته مهندسی زلزله ادامه داد: از این رو، پس از وقوع زلزله بم در سال 1382 حرکت دیگری در این حوزه شکل گرفت و تصمیم گرفته شد با نگاه جدی به موضوع طراحی و ساخت سازه ها در برابر زلزله پرداخته شود. با این تصمیم انصافا به یکباره پیشرفت چشمگیری در این حوزه حاصل شد، به گونه ای که بسیاری از ضوابط مجددا بررسی شده و آیین نامه مذکور به ویرایش چهارم رسید.

وی عنوان کرد: بعد از وقوع زلزله سرپل ذهاب اما، بازهم مشاهده کردیم که حتی ساختمان های مهندسی شده نیز آسیب های جدی دیدند به گونه ای که حتی در چند نقطه از شهر با اینکه سازه ها، نوساز بودند اما تخریب شده و منجر به مرگ هموطنانمان شدند که این موضوع برای نظام مهندسی فاجعه محسوب می شود.

بسطامی با بیان اینکه این زلزله های گویای این امر بودند که سازه های مهندسی ساز و جدید کشور هنوز هم با مشکلات عدیده ای مواجه هستند، افزود: البته، روند حرکت و روند کلی در راستای بهبود سازه هاست. اما نباید ادعا کنیم صرف اینکه این ساختمان ها طبق ضوابط مهندسی نوین ساخته شده اند حتما عملکرد مناسبی خواهند داشت چنانکه تجربه نیز گویای این امر بوده است.

وی با بیان اینکه در این حوزه تنها بحث طراحی مطرح نیست بلکه مقوله کیفیت اجرا و مصالح و بسیاری پارامترهای تخصصی دیگر هم در این موضوع تاثیرگذار است، تاکید کرد: بحث دیگر مربوط به ساختمان ها و سازه های عمومی و زیرساخت هاست که در این مورد هم در زلزله هایی که در کشور به وقوع پیوست شاهد بودیم که حتی بیمارستان ها هم با اینکه برخی از آنها کاملا نوساز بودند بازهم فرو ریختند.

بسطامی با بیان اینکه خلاء های زیادی در این حوزه وجود دارد گفت: ضمن اینکه، تفاوت چندانی در سازه های تهران و سایر شهرستان ها نمی بینم. به عنوان شخصی که کار اجرایی در این حوزه انجام دادم باید بگویم در این حوزه تفاوت معناداری وجود ندارد. از این رو، پیش بینی من این است که در صورت وقوع زلزله در تهران با همان آسیب ها و تخریب هایی که در شهرستان مواجه بودیم و چه بسا خرابی های بسیار بدتر از آن موجه خواهیم شد.

وی با بیان اینکه البته در این حوزه تکنولوژی ها و فناوری های نوینی هم وجود دارد، گفت: اما نکته قابل توجه این است که استفاده از این فناوری ها بسیار گران قیمت بوده و حتی در کشورهای پیشرفته هم در تمامی سازه ها مورد استفاده قرار نمی گیرد. این تکنولوژی ها چند دهه است که در دنیا مطرح و توسعه داده شده است و در کشور ما هم حرکت هایی در این حوزه آغاز شده است.

بسطامی در رابطه با فعالیت های علمی در این حوزه با بیان اینکه در این حوزه کمی از دنیا عقب هستیم اما به هرحال با بهره گیری علم در صنعت می توان این حرکت را شروع کرد، خاطرنشان کرد: در دانشگاه ها در این حوزه کارهای قابل توجهی انجام شده اما، در صنعت هنوز ضعف ها و مشکلاتی وجود دارد. اما، چون این تکنولوژی وارداتی است گران تمام می شود و مصرف آن در ساختمان ها توجیه ندارد. ضمن اینکه این تکنولوژی ها نگهداری و روش های خاص خودش را دارد که برای بیمارستان ها پل ها و سازه های عمومی کاربرد دارد و الزامی است.

وی با بیان اینکه برای نمای ساختمان ها هزینه های گزاف می پردازیم اما حاضر نیستیم حتی یک درصد قیمت ساختمان را در بخش مهندسی هزینه کنیم گفت: چراکه مسوولیتی که یک مهندس ناظر می پذیرد نسبت به پرداختی که عایدش می شود، هیچ توجیهی ندارد.

ضمن اینکه، در سایر ساختمان ها با کیفیت کنترل مصالح و جدی و اصولی کردن نظارت ها و هزینه کردن در بخش های مهندسی به راحتی بخش اعظمی از این معضلات مرتفع خواهد شد.

 

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا