زمین شناسی پزشکی به کمک پیش بینی و ریشه یابی بیماری ها می آید
دکتر فرید مر، فارغ التحصیل دکتری زمین شناسی اقتصادی از دانشگاه لندن و استاد فعلی زمین شناسی دانشگاه شیراز درباره فعالیت های خود در حوزه تخصصی زمین شناسی پزشکی به ایرنا گفت: زمین شناسی پزشکی یک رشته میان رشته ای جدید محسوب می شود و الان تنها جایی که به صورت آکادمیک در این زمینه کار می کند دانشگاه شیراز است.وی یادآور شد: البته زمین شناسی پزشکی هنوز به عنوان یک رشته دانشگاهی مطرح نشده ولی بخشی از زمین شناسی زیست محیطی است.
مر ادامه داد: زمین شناسی زیست محیطی، حرکت عناصر شامل جماد (موجودات بی جان)، گیاهان و جانوران را داخل یک چرخه بزرگ می بیند که اصطلاحا به آن چرخه زیست – زمین – شیمیایی می گوییم و عناصر در این چرخه می چرخند.
وی برای روشن تر شدن این مفهوم توضیح داد: مثلا در مراسم افتتاح المپیک، یک گروه بزرگی جمع می شوند و یک شکل خاص را تشکیل می دهند و در یک لحظه، از هم جدا شده و دوباره جمع می شوند و یک شکل دیگر می سازند و این به معنای ساخت اشکال مختلف با همان افراد و اجزاست که عناصر در زمین هم همین وضعیت را دارند.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز بیان داشت: عناصری که الان در بدن شما هستند قبلا در بشقاب غذای شما یا جاهای دیگر بودند و بدن انسان به عنوان یک ترکیب پویاست که مرتب درحال تبدیل عناصر با محیط خود است بنابراین محیط و اینکه شما در کدام محیط زمین شناسی هستید اهمیت زیادی پیدا می کند.
وی با بیان اینکه برخی وقت ها این محیط ، همه چیز را درباره دام، گیاه و بیماری ها تعریف می کند، افزود: مثلا در ایران می گویند عنصر روی کمیاب است و این موضوع به سنگ شناسی کشور برمی گردد یا عنصر سلنیوم در برخی مناطق کم یا زیاد است که ارتباط مستقیم با بیماری های قلبی دارد.
مر تصریح کرد: این درحالیست که ما درباره ترکیب های طبیعی صحبت می کنیم و خیلی جاها مواد انسان زا شامل موادی که از دودکش ها خارج می شود و آلودگی های ناشی از کارخانجات و پساب ها، بر روی تبادل عنصری و هر آنچه شما می خورید، می نوشید و تنفس می کنید تاثیر می گذارند.
وی با تاکید مجدد بر اینکه زمین شناسی پزشکی به تبادل عناصر انسان با محیط خودش می پردازد، به نتایج برخی مطالعاتی که وی و همکارانش در این زمینه انجام داده اند اشاره کرد و گفت: تاکنون چندین مقاله در این زمینه داشتیم به عنوان مثال تحقیقی بر روی سرطان مری در استان گلستان انجام دادیم و نظریات مختلفی درباره علت شیوع این بیماری مطرح است و نظریه زمین پزشکی معتقد است که شیوع این سرطان برمی گردد به خاک 'لس' که در آن منطقه وجود دارد.
به طور معمول، ذرات ریزتر در بیابان توسط باد به مسافت های دورتری حمل می شوند و ریزترین مواد حمل شده توسط بادها به صورت لایه هایی روی هم انباشته می شوند که به مجموع آن ها لس می گویند.
این خاک های ریزدانه و زرد و قرمز را در شمال چین، اروپای مرکزی و برخی نواحی آمریکا و ترکمن صحرا در ایران می توان دید.عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران ادامه داد:یکی از تحقیقات نیز درباره عنصر ارسنیک بود که در بافت سنگ شناسی و خاک استان کردستان به مقادیر زیادی وجود دارد و می تواند بیماری های زیادی ایجاد کند ازجمله کراتوزیس که پوست حالت شاخی پیدا می کند و در حالت پیشرفته حتی به سرطان معده، ریه و کلیه منجر می شود.کراتوزیس پیلاریس که در فارسی از آن به عنوان پوست مرغی یا پوست دانه مرغی یاد می شود یک اختلال پوستی است که در آن منفذ فولیکول های مو با توپی های سخت پر می شود و ظاهری شبیه پوست مرغ پر کنده ایجاد می کند.
رییس سابق انجمن زمین شناسی ایران همچنین به تحقیقاتی که درباره وجود سلنیوم یا برخی عناصر فلزات سنگین شامل کروم در مناطق مختلف کشور و تاثیر آن در بروز بیماری های مشخص انجام داده است، اشاره کرد.
مر معتقد است آنچه به عنوان عبور کمربند سرطان مری در جهان از منطقه شمال ایران شناخته می شود نیز به مباحث زمین شناسی آن منطقه برمی گردد.
وی با بیان اینکه طبق یافته های علمی زمین شناسی پزشکی، محیط می تواند روی سلامت یا بیماری افراد تاثیرگذار باشد، گفت: یکی از کارهای بزرگی که دامپزشکان انجام می دهند نوشتن جیره دام برای دامداری ها است و در یک چرخه طبیعی، ما شیر و گوشت دام را استفاده می کنیم، دام هم از علوفه و علوفه هم از خاک تغذیه می کند و خاک هم از سنگ تشکیل شده است. عضو هیات علمی دانشگاه شیراز تصریح کرد: بنابراین حتی دامپزشکان که می خواهند جیره غذایی دام را تعیین کنند باید محیط سنگ شناختی هر منطقه را بدانند تا بتوانند جیره مناسب برای دام تجویز و کمبودهای آن را برطرف کنند.
