بشر امکانی برای تاثیر در تحریک رخداد زلزله های مهم ندارد
سیناپرس: دکتر مهدی زارع در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس، در پاسخ به این پرسش که آیا امکان دخالت انسان در ساختار زمین به منظور جلوگیری از وقوع یک زلزله وجود دارد؟ گفت: خیر چنین امکانی وجود ندارد. محدوده رخداد زمینلرزه ها معمولا در ژرفای زیاد و دور از دسترس انسانهاست. ژرف ترین چاههای اکتشافی در روسیه، قطر (جنوب خلیج فارس)، آلمان و ایالت کالیفرنیا در آمریکا در ژرفای بین 8 تا 12 کیلومتر حفر شده اند و تعداد آنها هم بسیار محدود و مشخص است. در این چاههای اکتشافی نیز تا کنون چنین اهدافی قابل دستیابی نبوده و هدف، بیشتر شناخت فرآیند های ژئودینامیکی در پوسته فوقانی زمین است.
زارع افزود: بیشتر عملیاتی که برای احداث ساختمان (حتی برجهای بزرگ)، یا حفر تونل های عمیق یا معدنکاری در سطح و نزدیکی سطح زمین اجرا می شود در اعماق چند ده متری یا حداکثر چندصد متری یا دو تا سه هزار متری سطح زمین است که میزان تنش و میزان بارگذاری به دلیل این احداث، محدود و در گستره عملیات در این اعماق کم است. تمامی پارامترهای دخیل در چکانش یا لحظه رخداد زمینلرزه از سوی بشر در صفحه گسل هنوز شناخته شده نیست و اساسا ژرفایی که معمولا زلزله های مهم در آن رخ می دهند (ژرفای حدود 5 کیلومتر یا بیشتر) در دسترس مستقیم بشر نیست. چاههای اکتشافی یاد شده نیز به تعداد بسیار محدود و با هدف های مشخص اکتشاف مخازن هیدروکربوری یا اکتشافات زمین شناختی و ژئوفیزیکی حفر شده اند.
دانشیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا عملکرد انسان بر روی کره زمین در بروز و وقوع زمین لرزه موثر است؟ خاطرنشان کرد: محدوده عملیات و سکونت بشر، در سطح زمین یا در محدوده بسیار نزدیک به سطح زمین است. تنشی که در گسلها در سطح یا در اعماق چند صد متری از سطح زمین جمع می شود بسیار محدود است. در محدوده اعماق کم (چند متری یا چند صد متری) معمولا تنشی می تواند جمع شود که اگر بتواند منجر به زمینلرزه ای در سطح گسلها بشود در حدود بزرگای بسیار کم (معمولا کمتر از بزرگای یک ریشتر) می تواند رخ دهد. و این بزرگایی است که ممکن است در زلزله های مصنوعی حاصل از عملیات انسانی (مثلا حاصل از انفجارات معدنی) نیز رخ دهد. از سوی دیگر زمینلرزه های معمولا با بزرگای 4 یا 5 و بیشتر در محدوده اعماق 4 تا 5 کیلومتری یا بیش از آن و در صفحه گسلها رخ می دهند. ساختمان سازی، عملیاتی انسانی است که در محدوده اعماق کم ممکن است تاثیری بگذارد که عموما ربطی به زلزله های قابل توجه (با بزرگای 4 به بالا) ندارد. مثلا زمینلرزه بم که از زمینلرزه های شدید و مخرب و در عین حال کم عمق ایران بود (5 دیماه 82 با بزرگای 6.5 ریشتر رخ داد) در عمق 8 کیلومتری رخ داد ولی ملاحظه می شود که هیچ عملیات انسانی (از ساختمان سازی گرفته تا حفر تونل و انفجارات معدنی و…) نمی تواند اثری بر چنین ژرفایی بگذارد. بنابراین غیر از زلزله های کوچک مصنوعی، بشر امکانی برای تاثیر در تحریک رخداد زلزله های مهم ندارد و هرچه در این زمینه در رسانه ها (عمدتا وبلاگها و نه در نشریات علمی معتبر) در مورد توطئه های انسانی برای ایجاد زلزله های مهم (مانند زلزله 2003 بم، 2010 هائیتی و 2011 ژاپن) منتشر شده است بیشتر در زمره مطالب شبه علمی، غیرعلمی و علمی- تخیلی است.
No tags for this post.
