نوسانات ارزی صنعت گردشگری ایران را متحول می کند

با توجه به جاذبه های گردشگری در ایران، این صنعت می تواند برای برون رفت از وضعیت تک محصولی و وابستگی به نفت مورد توجه قرار گیرد.

از سوی دیگر پس از شکست نظام برتون وودز، نرخ های ارز به صورت شناور مدیریت شده در سطح اقتصادی جهانی مطرح و موضوع نوسان نرخ ارز در سطح جهانی عنوان شده است. بخش گردشگری نیز به دلیل وجود ارتباط ساختاری بین تمامی متغیرهای کلان اقتصادی، از نرخ ارز تاثیر می پذیرد و نوسانات نرخ ارز می تواند از راه های مختلف بر بخش گردشگری اثر بگذارد.

با توجه به اینکه طی سه دهه گذشته نوسان های متعددی در نرخ ارز در ایران وجود داشته، نوسانات نرخ ارز بر تقاضای گردشگران ورودی ایران نیز تاثیر گذاشته است.

حجت رضامند پارسایی، دانش آموخته دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ با راهنمایی دکتر علی حسنی در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به تاثیر نوسانات نرخ ارز بر تقاضای گردشگران ورودی ایران پرداخته است.

او در این مطالعه علاوه بر بررسی تاثیر متغیرهای اثر گذار در تابع تقاضای گردشگری در ایران، اثر نوسانات نرخ ارز واقعی را بر تقاضای گردشگری ورودی ایران در چهار دهه( 1348 تا 1391) مورد سنجش قرار داده و به این منظور، دو روش الگوی واریانس ناهمسانی شرطی اتورگرسیو تعمیم یافته(GARCH) برای شاخص سازی نااطمینانی نرخ ارز و رهیافت هم جمعی خود توضیح یا وقفه های گسترده(ARDL) برای برآورد رابطه بین نااطمینانی نرخ ارز و تقاضای گردشگری ورودی ایران به کار گرفته است.

نتایج پژوهش او نشان داد، روابط کوتاه مدت و بلند مدت قوی و معنا داری میان متغیرها در تابع تقاضای گردشگری ورودی ایران وجود دارد و نااطمینانی نرخ ارز حقیقی، اثر منفی و معناداری بر تقاضای گردشگری ورودی ایران در کوتاه مدت و بلند مدت داشته است.

توجه به ضرایب در تابع تقاضا این تحقیق نیز نشان می دهد که تقاضای گردشگران خارجی برای سفر به ایران نسبت به تغییرات درآمدی گردشگران حساس و با کشش است؛ افزایش سطح تولید جهانی( سطح درآمد گردشگران) میزان تقاضا برای ورود به کشور افزایش می یابد.

ضریب شاخص بهای کالا و خدمات مصرفی ( به عنوان متغیر قیمتی ) این پژوهش نیز نشان می دهد که اگر سطح عمومی قیمت ها در ایران افزایش یابد، تقاضای گردشگران خارجی برای عزیمت به ایران در بلند مدت کاهش خواهد یافت اما در مجموع می توان گفت که تقاضای گردشگری خارجی برای سفر به ایران نسبت به تغییرات CPI در بلند مدت حساسیت زیادی ندارد و تابع تقاضای گردشگری از نظر قیمتی، کم کشش است. علت این مساله اختلاف زیاد قیمت های داخلی با قیمت های جهانی است بنابراین سطح قیمت های داخلی عامل مهمی در جذب گردشگران نیست.

ضریب نوسانات نرخ ارز نیز نشان داده است که تقاضای گردشگری خارجی برای سفر به ایران نسبت به نوسانات نرخ ارز حقیقی حساسیت زیادی ندارد و کم کشش است.

نتایج این پژوهش نشان داد، اثر نوسانات نرخ ارز بر تقاضای گردشگری به عنوان هدف این مطالعه، منفی و معنی دار است. یک جهانگرد هنگامی که وارد یک کشور می شود دارای هزینه های گوناگون اعم از اقامتی، حمل و نقل، غذایی، تفریحی و …. است. در حقیقت مانند آن است که خدمات و کالاهایی از کشور میزبان به کشورهای صادر کننده جهانگرد ارسال کند و چون این جریان قابل محاسبه با توریسم نیست، صادرات نامرئی گفته می شود و منبع مهم درآمد ارزی برای کشورهای مختلف به حساب می آید.

نرخ ارز عامل مهمی در صادرات و واردات محصولات و نهاده هاست و نوسانات آن دست اندرکاران این بخش را تحت تاثیر قرار می دهد. صادرکنندگان با صادرات محصول ارز خارجی دریافت می کنند بنابراین اگر نا اطمینانی و نوساناتی بر بازار نرخ ارز حاکم باشد، نمی توانند مطمئن باشند. در زمانی که ارز خارجی را به پول داخلی تبدیل می کنند، نرخ ارز با نرخ زمان صدور کالا تفاوت می کند. این امر در حالتی که زمان بین معامله کالا و دریافت ارز فاصله پیدا می شود، اهمیت بیشتری پیدا می کند.

در واردات محصول نیز چنین فضایی حاکم است. وارد کنندگان با نرخ مشخصی ارز از بازار خریده و با پرداخت آن کالاهایی (خدمات جهانگردی) را وارد کشور کرده و کالا را در بازار داخلی عرضه و پول داخلی دریافت می کنند. با توجه به اینکه خرید واردکنندگان با ارز خارجی و فروش آنها بر حسب پول داخلی است، اگر نوسانی در نرخ ارز در فاصله بین خرید و فروش کالا توسط وارد کنندگان اتفاق بیافتد، باعث نا اطمینانی شده و منجر به ضرر وارد کننده می شود. لذا با نوسان نرخ ارز و ایجاد فضای نااطمینانی، صادرکنندگان خدمات جهانگردی به دلیل عدم آگاهی از روند آینده، صادرات خود را محدود خواهند کرد. در مورد واردات توریست نیز نا اطمینانی ایجاد شده در نرخ ارز، روند ورود توریست را نیز مختل می کند که هر دو بر  تقاضای گردشگری اثر منفی می گذارد.

No tags for this post.