چرا بازار شایعه‌های آنلاین رونق دارد؟
این مفهوم به دغدغه ای جدی در علم ارتباطات تبدیل شده و صاحبنظران ارتباطات در سرتاسر جهان هنوز دامنه تاثیر آن را در نیافته اند.
یک پژوهشگر اجتماعی و عضو انجمن جامعه شناسی در گفتگو با سیناپرس در رابطه با مفهوم اخبار جعلی در حوزه اجتماعی گفت: اواخر ژانویه سال ۲۰۱۰، شایعه مرگ یک خواننده پاپ آمریکایی، کاربران اینترنت در این کشور را تا حدودی دستپاچه کرد. البته، این اولین شایعه‌ای نبود که این‌گونه در فضای وب پُر می‌شد.
فرشید مقدم سلیمی ادامه داد: چیزی که در این مواقع اوضاع را خراب‌تر می‌کند، این است که بعضی از كاربران اینترنت به محض دیدن چنین شایعه‌هایی آنها را در توییتر و سایر شبكه‌های مجازی نیز منتشر می‌کنند و اینترنت پر می‌شود از این که فلانی مرد و فلانی از فلانی طلاق گرفت و... شایعه مرگ (Dead Rumors) افراد معمولاً به این دلیل در فضای مجازی منتشر می‌شود كه توجه عمومی را به فرد مورد نظر جلب کنند و جالب اینجاست كه گاهی این شایعه‌ها توسط خود این افراد منتشر می‌شود.
وی افزود: در سال‌های اخیر و با گسترش دامنه نفوذ اینترنت دیدن و خواندن شایعه‌های این چنینی در فضای مجازی عادی شده است. شاید به دلیل افزایش چنین شایعه‌های دروغی که اکنون دیگر برخی از شایعات چندان نمی توانند طرفدارانشان را گول بزنند.
مقدم سلیمی تصریح کرد: برای فهمیدن اینکه چرا بازار شایعه‌های آنلاین رونق دارد باید به ماهیت اینترنت و نحوه ارتباط کاربران با آن توجه کرد و تفاوت رسانه‌های فضای مجازی با رسانه‌های عصر گوتنبرگ را درک كرد.
مطالعه کتاب و روزنامه معمولاً با دقت بیشتری انجام می‌شود و مستلزم سطح بالاتری از خودآگاهی و اندیشه‌ورزی است. همین‌طور سرعت انتقال اطلاعات و پیام‌ها در رسانه‌های چاپی کمتر و البته کنترل آنها ساده‌تر است.
وی ادامه اد: ازسوی دیگر، گمنامی و ناشناسی یا به اصطلاح بی‌منبع بودن اخبار و اطلاعات در رسانه‌های چاپی، مانند آنچه در شب‌نامه‌ها صدق می‌کرد، کمتر ممکن است اتفاق بیفتد. بنابراین مخاطبان با رجوع به منبع خبر و اطلاعات راحت‌تر می‌توانند سره را از ناسره تشخیص دهند.
این پژوهشگر اجتماعی خاطرنشان کرد: در مقابل، کاربران اینترنت معمولاً کم‌دقت‌ترند و به عبارتی به میزانی که سرعت گردش اطلاعات در وب بیشتر است، دقت و تأمل کاربران هم کمتر است.
اینترنت حجم عظیمی از اطلاعات را در کمترین زمان در اختیار کاربران قرار می‌دهد. انتشار حجم عظیم اطلاعات و اخبار با سرعتی بی‌نظیر، در کنار سرعت دسترسی بالا، امکان تأمل کاربران روی محتوا را کمتر می‌کند.
وی تاکید کرد: علاوه بر این، کاربران اینترنت عادت دارند در صفحات وب گردش کنند. برای همین تشبیه وبگردی کاربران به موج‌سواری درک مناسبی از نحوه وبگردی کاربران ارائه می‌کند.
پدیده اعتیاد به اینترنت یا منگی خاصی که هر یک از كاربران بعد از چند ساعت وبگردی بی‌هدف احساس می‌کنند، تابع همین ویژگی اینترنت و رابطه انفعالی بیشتر کاربران با آن است.
این رابطه انفعالی در استفاده از تلویزیون هم دیده می‌شود اما از سوی دیگر اینترنت امکانات گسترده‌ای هم برای فعال کردن کاربران دارد که هر روز هم گسترده‌تر می شود.
مقدم سلیمی عنوان کرد: ضمن اینکه امکانات گسترده اینترنت برای ناشناس ماندن کاربران، فرصت مناسبی در اختیار شایعه‌سازان قرار می‌دهد. به‌خاطر همین ملاحظات است که اگر چه رسانه‌ای مانند توییتر که یک وسیله آنلاین ساده و قوی برای به دست آوردن مطالب لحظه به لحظه و زنده شاهدان عینی است؛ هرگز نتوانسته جای شیوه‌های سنتی‌تر اطلاع‌رسانی را بگیرد و از جمله میراث گوتنبرگ را منسوخ كند.
گفتگو: هانیه حقیقی
No tags for this post.
