رویای درمان بیماری‌های عصبی با سلول‌های بنیادی

بسیاری از بیماران نیز برای ادامه حیات و زندگی نیاز به جراحی پیوند و اندام‌های پیوندی مانند کبد و قلب دارند. جراحی که بسیار هزینه بر است و می تواند با عوارضی مانند پس زدگی اندام پیوندی همراه باشد.

در دهه‌های اخیر مزایای درمان با استفاده از سلول‌های بنیادی باعث شده است تا  پژوهش‌های بالینی زیادی رشد چشمگیری پیدا کنند و چشم امید بسیاری از بیماران فلج مغزی و MS و همچنین بیماران نیازمند به پیوند اعضا به این روش درمانی دوخته شود.

دکتر کوروش شاهپسند، عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان در این خصوص به سیناپرس گفت: خاصیت اصلی سلول های بنیادی این است که می‌توانند تقسیم و جایگزین سلول های از دست رفته بشوند یا اینکه محیط التهابی آسیب دیده اطراف بافت را کاهش بدهند و به نوعی باعث ترمیم آن بشوند.

این پژوهشگر پژوهشگاه رویان افزود: نهایت آرزو است که سلول های بنیادی بتوانند در آینده جایگزین بافت های آسیب دیده بشوند. به عنوان مثال سلول های بنیادی بتوانند جایگزین نورون‌های آسیب دیده فرد مبتلا به قطع نخاع بشوند؛ احتمالا محققان در آینده با کمک سلول های بنیادی راهی برای درمان آسیب های مغزی و پارکینسون دست پیدا خواهند کرد.

وی درباره بیماری پارکینسون اظهارداشت: بیماری پارکینسون بر اثر از بین رفتن سلول های ترشح کننده ماده ای به نام دوپامین (انتقال دهنده عصبی) رخ می‌دهد. با جایگزین شدن سلول های بنیادی این بیماری می تواند تا حدودی بهبود پیدا کند.

وی اظهارداشت: در حال حاضر بسیاری از روش های درمانی که اکنون برای درمان پارکینسون، فلج مغزی (CP)، MS  و سکته مغزی به وسیله سلول های بنیادی مطرح است در مرحله کارآزمایی بالینی، آزمایشی و تحقیقاتی قرار دارند و به هیچ وجه درمان‌های مجوزداری محسوب نمی شود زیرا هنوز نتیجه این آزمایش‌ها به طور کامل مشخص نشده است.

به گفته وی، هم اکنون ما در پژوهشگاه رویان برای درمان فلج مغزی نتایج خیلی خوبی دریافت کرده ایم اما هنوز قطعیت ندارد که اعلام کنیم صد در صد این کار انجام شده است.

شاهپسند در پاسخ به این سوال که چگونه می توان از سلول های بنیادی اندام های پیوندی ساخت، گفت: سلول های بنیادی باید یک سری ویژگی‌هایی داشته باشند تا بتوانند تخصصی شوند. این سلول ها پس از تخصصی شدن می‌توانند به سلول های عصبی یا استخوانی تبدیل شوند.

این پژوهشگر پژوهشگاه رویان بیان کرد: هم اکنون پژوهشگران جهان تنها بافت‌های غضروفی و تا حدودی بافت کبد را شبیه سازی کرده اند و برای ساخت اندام های پیوندی مانند کبد، قلب و بافت سیستم عصبی فاصله زیادی وجود دارد. به عنوان مثال همکاران ما در پژوهشگاه رویان موفق شده اند سلول های قلبی را بسازند. هر کدام از این سلول ها ضربان و تپش دارند اما با بافت قلبی خیلی فاصله دارد.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان افزود: بافت سیستم عصبی نیز پچیدگی های خاص زیادی دارد و دانشمندان هم اکنون تنها توانسته اند سلول های بنیادی را از حالت تخصصی به شرایط تقسیم برگردانند تا این سلول ها قابلیت تبدیل شدن به سلول‌های دیگر را داشته باشند. سپس آنها  این سلول ها را به سمت سلول های عصبی  هدایت کرده اند و مجموعه ای از سلول های بهم چسبیده ای با ابعاد کمتر از یک میلی متر را به وجود آورده اند. آنها این مجموعه سلولی که متشکل از سلول های عصبی و غیر عصبی است را Mini Brain نام گذاشته اند.

وی اظهارداشت: اگر شرایط نگهداری این بافت ها خوب و کنترل شده باشد و به اندازه کافی مواد غذایی به آنها برسد می‌توانند عمر طولانی داشته باشند.

به گفته وی، از آنجایی که این مجموعه سلولی کوچک است و رگ خونی ندارد، اکسیژن و غذای کافی به آن نمی رسد فقط می تواند چند روز عمر داشته باشد.

وی در پاسخ به اینکه آیا این اندام ها و بافت ها در آینده می توانند با بدن سازگاری داشته باشند و آیا احتمال پس زدگی این اندام ها و سلول ها وجود دارد یا خیر؟ گفت: پروتئین های بدن مانند اثر انگشت تنها مختص یک فرد است. سلول های بنیادی نیز چنین خاصیتی دارند. بنابراین هنگام تزریق به بدن و جایگزین شدنشان می توانند یک سری ناسازگاری ها در بدن به وجود بیاورند. هرچند این سلول ها ممکن است ایجاد گرافت(به مجموعه سلول های بنیادی تقسیم شوند) کنند اما بر خلاف سلول های سرطانی در کل بدن انتشار پیدا نمی کنند. اگر تقسیم شدن شان ادامه پیدا کند، فقط در همان ناحیه انتشار پیدا می کنند که می‌توان با انجام یک عمل جراحی از انتشار آنها جلوگیری کرد.

گزارش: فرزانه صدقی

 

No tags for this post.