موزه ها باید از حالت تئاتری به سینمایی تبدیل شوند

در ابتدای این نشست دکتر سیامک خادمی معاون پژوهش و فناوری این موزه ضمن خوش آمدگویی به همه حاضران و با بیان این که رسانه‎ها قدرت‎های فرهنگی دارند و کشور ما از نظر فرهنگی بسیار غنی است، ابراز امیدواری کرد: رسانه‎ها بتوانند فرهنگ ایران را به جهانیان معرفی کنند.

خادمی تأکید کرد: اگر رسانه‎ها آزاد باشند جامعه بیمه می‎شود و اگر بدانیم رسانه‎ها ما را رصد می‎کنند، ما نیز بیش‎تر به خودمان و رفتارمان توجه خواهیم کرد.

دکتر مهدی منتظر قائم عضو هیئت علمي گروه ارتباطات دانشكده علوم اجتماعي دانشگاه تهران به عنوان نخستین سخنران اصلی نشست، تلاقی روز جهانی موزه و روز جهانی ارتباطات و روابط عمومی و نیز عنوان نشست «موزه و رسانه‎ها» را در نوع خود جالب و قابل توجه دانست و تصریح کرد: برای من موزه یک مقوله مهم فرهنگی است اما متاسفانه در کشور ما، نگاه به موزه و موزه داری، سنتی و نهایتاً مدرن است در حالی که امروزه نگاه جهانی به موزه بسیار پیشرفته و پُست مدرن شده است.

این استاد دانشگاه ضمن تعریف مفهوم «بازنمایی» در موزه‎ها گفت: در کشور ما اصطلاع «Representation» به غلط، «نمایش» ترجمه شده است و به همین خاطر تصور می‎کنیم حتما باید عین آثار را در موزه‎ها به نمایش بگذاریم در حالی که می‎توان به حضور و بازنمایی موزه در اینترنت و فضای مجازی توجه بیش‎تری کرد. موزه‎ها در گذشته تابع بودجه و نگاه سازمانی بودند اما امروزه از موزه‎ها سازمان‎زدایی می‎شود و می‎توان جامعه را به سمتی هدایت کرد که از فضای مجازی و شبکه‎های اجتماعی، علاوه بر ارتباطات بین فردی، برای ایجاد انواع گالری و موزه‎های شخصی نیز بهره گرفت.

دکتر منتظر قائم ضمن تأکید بر موزه‎های مجازی یا مجهز به تکنولوژی‎های دیجیتال، گفت: یکی از حوزه‎های امروزی موزه‎ها، کاربرد ICT و آوردن تکنولوژی به روز برای نمایش بهتر و بیش‎تر آثار در موزه‎هاست. به عنوان مثال، در برخی موزه‎های دنیا، اتاق‎های تاریکی وجود دارد که بینندگان می‎توانند تاریخ شکل‎گیری و تحول یک پدیده را در نمایشگر بزرگ 360 درجه‎ای ببینند.

وی تصریح کرد: بحث کاربرد و حضور ICT در موزه‎ها بسیار مهم است و نیاز به سرمایه‌گذاری دارد و ضمن بازدهی قابل توجه و بخشیدن حیات مجدد به موزه‎ها، آن‎ها را از حالت تئاتری خارج کرده و وارد توده عمومی جامعه می‎کند.

دکتر منتظر قائم به شباهت بسیار زیاد موزه و رسانه اشاره کرد و افزود: وظیفه موزه نگهداری، آرشیوسازی و نمایش دادن اِلمان‎ها و اشیایی است که توسط انسان‎ها تولید شده و می‎تواند آموزش و فرهنگ را ترویج و توسعه دهد و در این بین، رسانه‎ها نیز به بازنمایی آثار می‎پردازند؛ به عبارتی کارکرد اصلی رسانه‎ها، انتقال معناست. معنا بدون واسطه ارتباطی قابل انتقال نیست؛ از این منظر موزه هم یک رسانه است.

وی ادامه داد: وقتی می‎گوییم موزه به مثابه رسانه، منظورمان رسانه‎های جمعی مثل رادیو، تلویزیون، ماهواره، اینترنت و سینما نیست و باید در سیاست‎گذاری‎ها و هدایت برنامه‎ها به این موضوع دقت کنیم. با تکیه بر این نگاه، عمق نفوذ و اثرگذاری در جامعه بیش‎تر خواهد شد.

دومین سخنران نشست، دکتر حسینعلی افخمی، عضو هیئت علمي و مدير گروه روابط عمومي دانشكده ارتباطات دانشگاه علامه طباطبايي، با بیان این که موزه یک «رسانه کُند» است در مقابل اینترنت و ماهواره که رسانه‎های برخط و سریع هستند، افزود: موزه‎ها می‎توانند با تبدیل شدن به سوژه خبری از رکود نجات یابند و این کار را روابط عمومی‎ها انجام می‎دهند. و یا با هم‎یاری موزه‎های مختلف، محتوا و بازدیدکنندگان موزه‎ها می‎تواند متنوع باشد. مثلا می‎توانیم آثار و تمدن مکزیک را در تهران به نمایش بگذاریم.

دکتر افخمی با اشاره به این که معرفی یا «Publicity» یکی از اقدامات روابط عمومی‎هاست تصریح کرد: کارکرد «سرگرمی» توام با یادگیری در موزه‎ها می‎تواند در ترویج پیام موزه و تاثیرگذاری آن موثر باشد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در بخش دیگری از سخنان خود به مفهوم «عمومی» و «ملی» پرداخت و ضمن انتقاد به تعیین نرخ بلیت مجزا برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی گفت: موزه‎های ملی در هر کشوری یک خدمت عمومی محسوب می‎شود و دولت‎های رفاه، واژه «عمومی» را در اکثر خدمات و سازمان‎های‎شان دارند. ما نیز خدمات و سازمان‎های بسیاری با پیشوند و پسوند «عمومی» داشتیم اما به مرور این سرمایه‎های عمومی به ملک خصوصی تبدیل شدند. برای مثال در سده‎های گذشته عرصه‎های عمومی مانند حمام، قنوات، چاپار و.. همگی با مشارکت عمومی اداره می‎شدند. بنابراین موزه‎ها نیز چون خدمت عمومی محسوب می‎شوند، باید روابط عمومی‎ها در این مسیر فعال‎تر عمل کنند.

وی انواع مطبوعات، تابلوهای شهری و رسانه‎های جمعی را از جمله ابزار روابط عمومی‎ها برای معرفی موزه‎ها عنوان و تصریح کرد: البته در حال حاضر شاهد کاهش اعتماد عمومی نسبت به رسانه‎ها هستیم و کاهش شمارگان مطبوعات، شاهد این مدعاست و این وضعیت دامنگیر روابط عمومی‎ها هم شده است.

افخمی در پایان با تأسی از شعر سعدی که: «در دل دوست به حیله رهی باید کرد» گفت: روابط عمومی‎ها باید با هر ابزار و حیله‎ای به درون نهادهای آموزشی و فرهنگی مانند مدارس و دفاتر وزارت خارجه راه پیدا کنند و از طریق دیپلماسی فرهنگی به معرفی خود در داخل و خارج بپردازند.

در انتهای این نشست علمی، حاضران به بازدید از بخش‎های متنوع موزه ملی علوم و فناوری، به ویژه گالری مورس تا موبایل پرداختند.