دریاچه ارومیه غنی از آرتمیا شد

تصاویر ماهواره‌ای نشان داده اند در پی بارندگی‌های اخیر، مساحت دریاچه ارومیه در هفته نخست فروردین سال ۹۸ (تا ۳ فروردین) نسبت به زمان مشابه در سال گذشته، ۴۰ درصد افزایش یافته است.

به گفته فرهاد سرخوش، مدیر دفتر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی، تراز فعلی دریاچه ارومیه ۱۲۷۱.۷۴ است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۹۸ سانتی متر افزایش یافته است. وسعت دریاچه ارومیه در مدت مشابه سال گذشته ۲۲۹۹ کیلومتر مربع بود که ۸۱۹ کیلومتر مربع افزایش وسعت را در دریاچه شاهدیم.

وی با اشاره به حجم فعلی آب دریاچه گفت: حجم آب دریاچه تاکنون ۴ میلیارد و ۷۴۰ میلیون مترمکعب اندازه گیری شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۲ میلیارد و ۷۱۰ میلیون مترمکعب افزایش نشان می‌دهد. وسعت دریاچه در تراز اکولوژیک باید ۴ هزار و ۳۳۳ کیلومتر مربع و حجم آب ۱۳ میلیارد و ۷۳۰ میلیون مترمکعب باشد که حجم آبی موجود نسبت به وسعت دریاچه کم است.

بارندگی‌ها نعمتی بزرگ برای دریاچه ارومیه

به گفته مسعود تجریشی، معاون محیط ‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط ‌زیست، بارندگی‌های اخیر شاید برای برخی مناطق مشکلاتی به همراه داشت اما برای حوضه‌های آبریز دریاچه‌هایی مانند دریاچه ارومیه نعمت بزرگی بود و موجب بالا آمدن تراز آبی آن شد؛ البته باید در نظر داشته باشیم که بارش باران به‌تنهایی این افزایش تراز آب را به همراه نداشت بلکه انجام اقداماتی مانند لایروبی و رهاسازی آب از پشت سدها به این افزایش تراز کمک کرد.

وی گفت: چنین بارشی را در سال آبی 86-1385 داشتیم که 414 میلی‌متر بارندگی در حوضه آبریز دریاچه ارومیه ثبت شده بود، نکته جالب این است که در اردیبهشت 86 نسبت به اردیبهشت 85 تراز آب دریاچه ارومیه 27 سانتیمتر کاهش یافته بود. تجریشی افزود: همچنین سال آبی 89-1388 (تا اول اردیبهشت) نیز 409 میلی‌متر بارش داشتیم اما با این میزان بارندگی نه‌تنها تراز آب افزایش نیافت بلکه در اردیبهشت‌ماه 43 سانتی‌متر اُفت داشت، این نشان می‌دهد که بارش‌ها در همین میزان دو بار در حوضه آبریز در گذشته تکرار شده بود اما تراز دریاچه یک‌بار 27 سانتی‌متر و بار دیگر 43 سانتی‌متر کاهش داشته است.

وی درباره چگونگی این اتفاق اظهارداشت: همان میزان بارش هم امسال آمد اما تراز دریاچه حداقل یک متر افزایش داشته است، علتش دو موضوع است؛ یکی برمی‌گردد به لایروبی‌هایی که انجام دادیم که موجب افزایش ورود آب به دریاچه شد و دوم رهاسازی آب از سدهاست که از دی و بهمن آغاز کردیم.

بازگشت دوباره آرتمیا به ارومیه

آرتمیا یا میگوی آب شور "Brineshrimp Artemia" جزء موجودات ریز دریایی از شاخه بند پایان، رده سخت پوستان و زیر رده آبشش پایان است که امروزه به عنوان یک غذای زنده ارزشمند برای تغذیه بسیاری از ماهیان پرورشی، میگو و انواع ماهیان تزئینی به ویژه در مراحل حساس لاروی در سطح وسیعی در جهان به کار برده می شود. آرتمیا در صنایع پرورش میگو و ماهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در دنیا سالانه بیش از ۲۰۰۰ تن سیست آرتمیا معامله می‌شود و به خصوص از خود آرتمیا یا سیست آن در تغذیه مراحل نوزادی ماهیان، سخت پوستان و نرم‌تنان و… سود می‌برند.

به اعتقاد کارشناسان آرتمیا از بین کل جانوران پرسلولی در کره خاکی مقاوم‌ترین گونه در زمینه زیست در آب با میزان شوری بالاست. در دهه ۷۰ دریاچه ارومیه یکی از بهترین مکان‌ها و زیستگاه‌های جهانی آرتمیا بود اما متاسفانه در دو دهه اخیر به دلیل مشکلات اکولوژیکی حادث‌شده هیچ‌گونه آرتمیایی از دریاچه ارومیه بهره‌برداری نشده است و شرایط فعلی آن نیز هر روز بحرانی‌تر می‌شود اما بارندگی‌های اخیر موجب بالا آمدن تراز آبی ارومیه شد و حیاتی دوباره به آرتمیاهای این دریاچه بخشید.

دکتر راضیه لک، رییس پژوهشکده علوم‌ زمین سازمان زمین‌شناسی از مطالعات میدانی در دریاچه ارومیه بعد از سیلاب‌های اخیر خبر داد و گفت: در این مطالعات میدانی "آرتمیا ارومیانا" را به عنوان تنها موجود زنده جانوری دریاچه در مرکز بخش جنوبی به وفور مشاهده کردیم. ورود حجم بالای آب شیرین به دریاچه که به‌طور عمده از بخش جنوبی وارد دریاچه می‌شود، منجر به کاهش شوری آب دریاچه و ایجاد شرایط اکولوژیکی مناسب برای رشد و شکوفایی مجدد آرتمیا شده است.

به گفته این محقق دریاچه ارومیه، ورود آب‌های شیرین علاوه بر بالا بردن تراز آب دریاچه در مناطقی نیز سبب انحلال حداکثر نیم متر نمک رسوبگذاری شده در بستر شده است.

اگر چه افزایش مساحت دریاچه ارومیه موجب خوشحالی و خرسندی است اما باید دید که با شروع فصل گرما و خشکسالی و افزایش تبخیرها وضعیت این دریاچه به چه صورت خواهد شد.

وی در این خصوص گفت: بی‌شک در فصول تَر (بهار) با ورود آب‌های شیرین به دریاچه، پدیده بالا آمدن تراز و همچنین انحلال نمک و افزایش عمق را شاهد هستیم اما با کاهش بارش و افزایش تبخیر در فصل تابستان، بالانس شورابه به سمت رسوبگذاری نمک پیش می‌رود و در نتیجه کاهش تراز همراه با کاهش عمق بستر رخ می‌دهد که بر همین اساس پایش فصلی تغییرات حجم شورابه در برنامه‌ریزی برای احیای دریاچه ارومیه یکی از ضروریات است.

راهی برای نجات دریاچه ارومیه

تاکنون بیش از ۷۰۰۰ میلیارد تومان برای احیای دریاچه ارومیه سرمایه‌گذاری شده و طرح نجات این دریاچه، حدود ۸۰ درصد پیشرفت داشته است، به تازگی نیز اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس جمهور از جدیت دولت برای احیای دریاچه ارومیه خبر داد و با تاکید به این مساله که با وجود همه محدودیت‌ها، نباید اجازه دهیم که روند اجرای طرح‌ها و برنامه‌های نجات دریاچه ارومیه با کندی مواجه شود، گفت: دبیرخانه ستاد احیای دریاچه ارومیه و سازمان برنامه و بودجه باید راهکارهایی برای تامین منابع مالی مورد نیاز جهت استمرار طرح‌های نجات دریاچه ارومیه تدوین و تدابیری بیاندیشند تا برنامه‌های نجات این دریاچه در سال ۹۸ نیز تداوم داشته باشد.

گزارش: فرزانه صدقی

No tags for this post.