مخاطرات پیش روی اکوسیستم های جانوری در دریاها
وجود این آلاینده ها در سطح اتمسفر زمین سبب ایجاد تغییراتی در اکوسیستم کلی کره زمین شده و با ایجاد پدیده گلخانه ای موجب بالا رفتن دمای عمومی و ایجاد پدیده گرمایش زمین شده است. یکی از مهمترین گازهای تولید شده در نتیجه مصرف سوخت های فسیلی ، دی اکسید کربن است که این گاز سمی به صورت طبیعی توسط طبیعت و درختان جذب می شود ولی حجم تولید این گاز در سال های اخیر به اندازه ای زیاد بوده که اکوسیستم طبیعی زمین قادر به جذب آن نبوده و بخش زیادی از این گاز در هوا منتشر شده و با آب اقیانوس ها ترکیب می شوند که حاصل این ترکیب ، ایجاد اسید در آب است. این موضوع سبب افزایش سطح اسیدیته آب دریاها در سطح جهان شده و تاثیرات مخربی بر زندگی جانوران دریایی دارد.
پژوهشگران و متخصصان محیط زیست از دانشگاه های کالیفرنیا و استنفورد در مطالعات خود دریافتند ، محیط زیست اقیانوس ها و جانوران موجود در آن بر اثر فعالیت های ماهیگری صنعتی ، استخراج معادن و سایر دخل و تصرف های انسانی ، دچار آسیب دیدگی شدیدی شده و در حال نابودی است . به اعتقاد این پژوهشگران بخش های بزرگی از اقیانوس ها باید منطقه حفاظت شده قلمداد شده و هر گونه فعالیت انسانی در آن ها ممنوع شود . این موضوع می تواند بر روند تغییرات آب و هوایی و گرمایش زمین نیز تاثیرات مثبتی بگذارد .
بر اساس مطالعات جدید پژوهشگران ، محیط زیست دریا ها اگرچه در مقایسه با محیط زیست مناطق خشکی دارای شرایطی متفاوت است ولی این اکو سیستم نیز بر اثر فعالیت های انسانی ، به شدت آسیب دیده و در حال نابودی است . محققان به تازگی در مطالعات خود دریافتند ، همانطور که جانوران خشکی بر اثر فعالیت های انسانی در مزارع و جنگل ها ، در رفتار و محیط زندگی خود دچار تغییر شده اند ، فعالیت های ماهیگیری و صنعتی انسان در محیط دریاها و اقیانوس ها نیز سبب تغییر عمده شرایط زندگی آبزیان و جانوران دریایی شده است .
در همین راستا پرفسور مک کاولی استاد دانشکده محیط زیست ، تکامل و زیست شناسی دریایی دانشگاه کالیفرنیا ، سانتا باربارا می گوید : در 200 سال گذشته ، شرایط محیط زیست دریاها بسیار تغییر کرده است . این موضوع به دلیل صنعتی شدن جوامع رخ داده و ما با یک محیط زیست صنعتی رو به رو هستیم .
از سوی دیگر استیو پالومبی از دیگر پژوهشگران این پروژه که از دانشگاه استنفورد در این تحقیقات شرکت کرده است ، ضمن تایید این صحبت ها می افزاید: انسان عملا کارخانه ها و مزارع صنعتی در داخل دریاها ایجاد کرده است . برای مثال با تغذیه ماهی های تن در ابعاد وسیع در محیط زیست دریایی دخالت می کند . وجود مزارع صنعتی پرورش میگو در دریاها از دیگر موارد به هم زننده محیط زیست اقیانوسی است . استخراج معدن سبب شده تا بیش از 300 تن ، تجهیزات و ماشین آلات استخراج معادن در اعماق دریاها کار گذاشته شود که این شرایط موجب ایجاد اختلال در زندگی آبزیان شده است . به همه این موارد ، فعالیت کشتی های ماهیگیری بسیار بزرگ که برخی از آن ها تا 230 متر هستند را نیز باید اضافه کرد.
این روند افسار گسیخته دخالت و سو استفاده انسان از منابع دریاها و اقیانوس ها سبب بر هم خوردن تعادل عمومی این اکوسیستم شده و باید در نظر داشت همزمان با این موضوع ، عوامل دیگری مانند گرمایش زمین نیز اکوسیستم های دریایی را تهدید می کند . بر اساس نتایج مطالعاتی که در مجله پژوهشی طبیعت و تغییرات آب و هوایی منتشر شد ، پژوهشگران دریافتند که با توجه به روند افزایش دما در کره زمین و گرم تر شدن آب های دریای شمال ، در آینده ای نزدیک برخی از گونه های ماهی ها و آبزیان ساکن این دریا با گونه های دیگری جایگزین خواهند شد . دانشمندان معتقدند گرم شدن آب اقیانوس آرام در اثر تغییرات الگوی وزش باد ایجاد شده است نه در اثر تغیییرات آب و هوایی . بادهایی که به طور معمول از شمال می وزند باعث می شوند آب های گرم در بخش استوا باقی بمانند و به سمت شمال حرکت نکنند اما با تغییراتی که در الگوی وزش باد های شمال ایجاد شده، انتقال آب های گرم شدت پیدا کرده است که این شرایط مهاجرت جانوران دریایی به سمت آب های شمالی این اقیانوس شده است .
در همین زمینه محققان دانشگاه اکستر که پژوهش های فوق را پیگیری می کنند با مقایسه اطلاعات و داده های ثبت شده بلند مدت از ماهی های ساکن دریای شمال از جمله ماهی haddock ( نوعی ماهی روغنی کوچک ) ، ماهی هیک ( hake ، lemon sole ، ماهی پلیس (plaice) (نوعی ماهی پهن ) و ماهی داب (dab ) به نتایج فوق رسیده و مدل های آب و هوائی موجود در دفتر هواشناسی را نیز بررسی کرده اند .
بر اساس این مطالعات ، بسیاری از گونه های فعلی ماهی ها و آبزیان موجود در این دریا به زودی منقرض خواهند شد . پژوهشگران اعتقاد دارند بسیاری از این گونه های ماهی ، فاقد توانایی لازم برای تطبیق پذیری با تغییرات آب و هوایی بوده و به همین دلیل رفته رفته تعداد آن ها کاهش یافته و به کلی منقرض خواهند شد .
این موضوع در حالی انجام خواهد شد که همزمان با نابودی گونه های فوق از ماهی ها ، نژادهای ماهی مختلفی همچون ساردین ها ، ماهی های نوع جان دوری John Dory و شاه ماهی قرمز red mullet در این دریا ها افزایش پیدا می کند. زیرا در این بازه زمانی ، دمای آب این مناطق مشابه دریاهای اطراف پرتغال و اسپانیا خواهد شد .
در این میان در بین صاحبنظران اختلاف نظر وجود دارد زیرا گروهی از آن ها گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی را دلیل این موضوع می دانند و از سوی دیگر برخی از دانشمندان معتقد هستند که گرم شدن آب اقیانوس در اثر تغییرات الگوی وزش باد ایجاد شده است نه در اثر تغیییرات آب و هوایی . بر اساس این نظریه ، بادهایی که به طور معمول از شمال می وزیدند باعث می شدند تا آب های گرم در بخش استوا باقی بمانند و به سمت شمال حرکت نکنند اما از تابستان امسال این روند وزش باد از شمال کاهش پیدا کرده و انتقال آب های گرم را شدت بخشیده است . علاوه بر این مساله تغییرات وزش باد باعث شده است که درجه حرارت آب های سرد کف اقیانوس به درجه حرارت آب های سطح اقیانوس نزدیک تر شود این مساله نشان می دهد که گرمای آب های اقیانوس آرام سطحی نیست و اعماق اقیانوس را نیز در بر گرفته است .
بیل پترسون (Bill Peterson) ، اقیانوس شناس از مرکز علوم شیلات شمال غربی اداره هواشناسی توضیحات ارائه شده را تایید کرده و می افزاید: اقیانوس آرام شمالی هرگز تا به این حد گرم نشده بود و این مساله بسیار عجیب و بحث برانگیز است .
پدیده گرمایش زمین از یک سو سبب تسریع روند آب شدن یخ های قطبی شده و از سوی دیگر بالا رفتن میانگین عمومی دما سبب بلندتر شدن فصل تابستان در مناطق قطبی می شود که این امر به نوبه خود بر روند زندگی موجودات این منطقه تاثیرات منفی گذاشته و روال عادی زندگی آن ها را دچار اختلال می کند . این موضوع در کنار بالارفتن میزان اسید آب اقیانوس سبب می شود تا یخ های قطبی از عمق دریاها نیز دچار ذوب و خوردگی شده و این موضوع به صورت جدی حیات وحش این منطقه را تهدید می کند . باید در نظر داشت که ذوب شدن یخ های قطب در کنار اسیدی شدن آب دریا ها دارای تاثیراتی منفی برای اکوسیستم جانوران دریایی بوده و تهدیدی برای زندگی در سراسر کره زمین به شمار می رود . سومین ضلع این مثلث را می توان صید ماهی های اقیانوسی دانست که یکی از پر سود ترین تجارت ها در سطح جهان به شمار می رود. روند صید بی رویه آبزیان و ماهی ها در سراسر دنیا سبب شده است که نسل بسیاری از این جانوران در خطر انقراض قرار بگیرد و این موضوع سبب شده است تا برخی دولت ها و نهادهای بین المللی قوانین جدیدی در ممنوعیت صید آزیان در برخی مناطق اعمال کنند. این کار با هدف حفظ محیط زیست اقیانوسی و گونه های جانوری ساکن در آن صورت می گیرد .
بر اساس گزارشی که چندی پیش در مجله علوم منتشر شد ، ادامه روند فعلی تغییرات آب و هوایی و تاثیرات جانبی آن در کنار فعالیت های مخرب بشری ، حیات و زندگی بسیاری از جانوران و گونه های زیستی در کره زمین را با خطر انقراض رو به رو کرده است . بر اساس محاسبات پژوهشگران ، در صورت ادامه روند فعلی ، یک گونه جانوری از هر شش گونه موجود در کره زمین با شرایط جدی و مخاطره آمیز انقراض رو به رو می شود . نشانه های ناگوار این پیش بینی هم اکنون به وضوح در بسیاری از مناطق جهان و زیستگاه های دریایی مشاهده می شود . برای نمونه پژوهشگران در مطالعات خود دریافتند که تغییر جریان آب های اقیانوسی ، خطر بسیار مهم و بزرگی برای حیات و تولید مثل گونه منحصر به فرد لاک پشت های پشت تخت محسوب می شود .
لاک پشت های پشت تخت یا Flatback turtles که بومی دریاهای اطراف اقیانوسیه هستند ، از گونه های منحصر به فرد جانوران دریایی محسوب می شوند . مطالعات جدید انجام شده توسط پژوهشگران ، نشان می دهد که نحوه زندگی و مهاجرت این لاک پشت ها به دلیل ایجاد اختلال در جریان های آبی دریاها و اقیانوس ها با مشکل رو به رو شده است . مطالعات جدید نشان می دهد جریانات دریایی کنونی در صورت باقی ماندن این حیوانات در نزدیکی توده های مرجانی محل زندگی آن ها ، در تولید مثل و تخم گذاری این موجودات اختلا ل ایجاد خواهد شد .
این مطالعات که به سرپرستی ناتالی ویلدرمان Natalie Wildermann از پژوهشگران دانشگاه حیمز کوک James Cook University در حال پیگیری است ، مشخص کرد که در صورت ادامه جریان آبی فعلی در محدوده صخره های مرجانی زیستگاه این حیوانات ، بقا و زنده ماندن بچه لاک پشت های متولد شده در این منطقه غیر ممکن خواهد بود . از مهمترین عواملی که جان لاک پشت های دریایی را به خطر انداخته است می توان به تخریب زیستگاه های آبی آن ها ، شکارچیان ، لوازم ماهیگیری اشاره کرد . در واقع دانشمندان معتقد هستند که دانستن عادات زندگی این لاک پشت ها برای حفاظت از آن ها مفید خواهد بود و به انسان کمک می کند تا نسل آن ها را از خطر انقراض رها سازد . در این میان شرایط جانوران و آبزیان مناطق استوایی در حوزه دریای کارائیب و اقیانوس آرام در مقایسه با دیگر مناطق ، بحرانی تر بوده و امکان انقراض جانورانی مانند وال ها و دلفین های این مناطق بیشتر است .
پژوهش های جدید زیست شناسان نشان می دهد گونه های جانوران دریایی مانند وال ها و دلفین های ساکن در مناطق استوایی و بویژه حیوانات آبزی ساکن مناطق کارائیب و اقیانوس آرام ، در مقایسه بیشتر در معرض خطر قرار دارند. این موضوع در پی بررسی ها و آنالیز های علمی گروهی از دانشمندان روی این گونه های جانوری و همچنین بقایای فسیل شده جانوران این مناطق از 23 میلیون سال پیش تا امروز ، اعلام شده است .
البته این تغییرات همیشه موجب نابودی جانوران یک اکو سیستم نشده و می تواند افزایش جمعیت گونه های جانوری دیگری را به دنبال داشته باشد که خود سبب بر هم خوردن بیشتر تعادل اکو سیستم می شود . برای نمونه روند تغییرات آب و هوائی سبب افزایش جمعیت حلزون های دریایی صورتی رنگ در امتداد خط ساحلی مرکزی و شمالی کالیفرنیا نیز شده است . بر اساس گزارش های منتشر شده ، حلزون های دریایی صورتی Hopkins Rose nudibranch (Okenia rosacea) ، بیشتر در آب های بخش بیرون از سواحل جنوبی کالیفرنیا دیده می شدند در حالی که تراکم آنها در این منطقه به ده ها حلزون در هر متر مربع در سان لوئیس اوبیسپو (San Luis Obispo) ، کالیفرنیا تا منطقه Humboldt در شمال ، رسیده است . طیف تغییر جمعیت این حلزون های دریایی و حرکت آنها با توجه به گرمای آب ها و جریان های اقیانوسی شمال و افزایش ضعف این جریان ها افزایش پیدا کرده چرا که سردی آب و مواد مغذی زیاد در آن این موجودات را تحت فشار قرار می داده است . افزایش و گسترش حلزون های دریایی صورتی به افزایش و ترکیب برخی از رنگ های عجیب در آب های شمالی منجر شده است که به اعتقاد دانشمندان نشانه خوبی برای طبیعت این منطقه و اکوسیستم دریایی آن نخواهد بود .
باید توجه داشت که این آمار ها فقط به قاره آمریکا محدود نمی شود و عمق فاجعه بسیار بیشتر از حد تصور کنونی ماست . در گوشه دیگر جهان ، یعنی سرزمین های شرق آسیا و دریای چین نیز شرایط ناگواری برای اکو سیستم های جانوران دریایی به وجود آمده است . بر اساس گزارش های رسمی منتشر شده در چین ، گونه های مختلف آبزیان و به ویژه ماهی ها در منطقه ساحلی استان Shandong این کشور با کاهش 5/72 درصدی روبرو شده اند که علت اصلی این موضوع از سوی مقامات مسئول ، آلودگی آب منطقه اعلام شده است . بر اساس این اطلاعیه ، تعداد آبزیان بومی این مناطق نسبت به دهه 1970 میلادی از 400 گونه مختلف جانوران دریایی به 110 گونه کاهش پیدا کرده اند .
یک مقام محلی در استان Shandong ، عمده ترین دلیل انقراض گونه های مختلف آبزیان در این دریا را ، فعالیت های صنعت شیلات و ماهی گیران بومی در کنار وجود آلودگی های متعدد در آب دریاهای این مناطف دانست که دلیل اصلی آن فعالیت های انسانی است. آلاینده های اصلی آب های این منطقه را کلرید غیر آلی ، فسفات فعال ومواد نفتی تشکیل می دهند. این آلاینده ها تعادل اکوسیستم آب های ساحلی استان Shandong را مختل کرده اند که در اثر آن بیش از هفتاد درصد گونه های مختلف آبزی منطقه از بین رفته اند.
موضوع مهم دیگری که باید در بررسی مخاطرات پیش روی اکو سیستم های دریایی مد نظر قرار داد ، زباله ها و آلاینده های تولید شده توسط انسان است که در طبعیت رها می شود. فرایند بازگشت و تجزیه برخی از این مواد ، صدها سال به طول انجامیده و این موضوع تاثیرات نامطلوبی بر زندگی جانوران دریابی خواهد گذاشت . بر اساس پژوهش های انجام شده ، سالانه بیش از هشت میلیون تن زباله های پلاستیکی در دریاها و اقیانوس های جهان ریخته می شود که این موضوع تاثیر نا مطلوبی در زندگی گونه های گیاهی و جانوری دریاها دارد . در این میان سی درصد زباله های فوق توسط چین تولید می شود.
بر اساس آمارهای ارائه شده توسط این پژوهشگران ، بشر به طور متوسط در طول سال 275 میلیون تن زباله پلاستیکی تولید می کند که از این میزان ، 3 درصد آن ها به دریاها و اقیانوس ها ریخته می شوند . این میزان انبوه از زباله های پلاستیکی که در دریا ریخته می شود سبب شده است تا سواحل مختلفی در سراسر دنیا با پدیده تجمع زباله های پلاستیکی رو به رو شوند . این آلودگی ها و ایجاد اختلالات گوناگون در اکو سیستم دریاها سبب بروز حوادثی عجیب و غیر عادی شده است . برای نمونه چندی پیش آب دریا در کشور شیلی به مانند آب مرداب های راکد ، سولفاته شد .
بر اساس گزارش منابع محلی ، این پدیده ای غیر عادی در یکی از سواحل کشور شیلی رخ داده است و این موضوع سبب ایجاد خزه و جلبک در سطح آب دریا شده است . بر این اساس ، خلیج تالکاهوانو (Talcahuano ) در منطقه بیو بیو( Biobio) به دلیل کمبود اکسیژن دچار پدیده ی سولفاته شدن شده است . این عارضه به دلیل اختلال درخیزش آب های ساحلی روی داده است .
پدیده خیزش آب های ساحلی معمولا به حرکت جریانات آب متراکم و با دمای کمتر منجر شده که معمولا از مناطق عمیق اقیانوس به سمت لایه های سطحی حرکت کرده و مواد مغذی بسیاری با خود حمل می کند بر هم خوردن تعادل اکو سیستم های جانوری در دریاهای جهان فقط به آب های آزاد و دریاچه های مختلفی در سراسر دنیا تحت تاثیر عوارض ناشی از این موضوع قرار دارند . در حال حاضر مردم ایران شاهد بالا رفتن سطح آلودگی آب دریای مازندران که بزرگترین دریاچه حهان محسوب می شود هستند و این موضوع تاثیرات مخربی بر زندگی آبزیان این دریا داشته است . بر هم خوردن تعادل زیستی تنها منحصر به دریای مازندران نبوده و بر اساس گزارش سازمان محیط زیست روسیه ، دریاچه بایکال ( Lake Baikal ) بزرگترین منبع آب شیرین جهان در شرایط وخیم زیستی به سر می برد . گفتنی است سطح آب این دریاچه در سال گذشته با کاهش بسیار زیادی رو به رو بوده و در زمان بحران سطح آب این دریاچه به زیر 78/455 متر رسیده بوده که بسیار نگران کننده است . دریاچه بایکال قدیمی ترین و عمیق ترین دریاچه آب شیرین جهان بوده که در جنوب سیبری در کشور روسیه ، میان ایرکوتسک و بوریاتیا قرار دارد . این دریاچه بزرگترین منبع آب شیرین جهان بوده که بیست درصد تمام آب شیرین روی کره زمین را تامین می کند .
از سوی دیگر بزرگترین دریاچه آمریکای جنوبی نیز با شرایط بسیار نا مناسب رو به رو است . دریاچه تی تی کاکا( Titicaca) در جنوب شرقی کشور پرو واقع شده است و مرتفع ترین دریاچه قابل کشتیرانی در جهان محسوب شده و از این نظر دارای اهمیتی ویژه است . این دریاچه در ارتفاع 3800 متری از سطح دریا قرار داشته و در دهه های اخیر به دلیل فعالیت های صنعتی ، عملیات استخراج معادن و سایر فعالیت های انسانی ، دچار آلودگی های زیادی شده که این موضوع بر حیات وحش و زندگی جانوران ان تاثیر نامطلوبی گذاشته است .
به اعتقاد این پژوهشگران ، همانطور که مناطق خشکی بر اثر فعالیت های انسانی و صنعتی شدن ، آسیب دیده است ، این پیامدهای در محیط زیست دریاها و اقیانوس ها نیز دیده می شود. این پژوهشگران برای حفظ محیط زیست دریاها و اکوسیستم های ارزشمند موجود در آن فقط یک راه حل را عملی می دانند که در صورت اجرای آن ، شانس بقای بسیاری از گونه های جانوری در دریاها و اقیانوس ها افزایش یافته و این اکو سیستم از نابودی نجات پیدا خواهد کرد . بر این اساس ، بخش های وسیعی از اقیانوس ها و دریا ها باید در قوانین بین المللی ، جز مناطق حفاظت شده تلقی شده و هر گونه فعالیت ماهی گیری ، استخراج معادن و در کل هر گونه عملیات صنعتی در این مناطق ممنوع شوند .
پزوهشگران این پروژه مطالعاتی همچنین ادعا می کنند که حفاظت از محیط زیست دریاها همچنین سبب می شود که فرایند تغییرات آب و هوایی در کره زمین ، کند تر شده و رفته رفته رو به بهبود پیدا کرده و شرایط محیط زیست جهان بهتر خواهد شد .
No tags for this post.
