رسانه های ایرانی نیروی متخصص برای شرایط بحران ندارند

به گزارش  سیناپرس به نقل ازایرنا، عصر روز یکشنبه پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نشست تخصصی رسانه ها، جامعه و کنشگری در بحران را با حضور «گیتی خزایی » پژوهشگر مرکز مطالعات علوم اجتماعی دانشگاه تهران و «پروانه پیشنمازی » پژوهشگر مرکز زلزله شناسی ایران برگزار کرد. مدیریت این نشست را «منصور ساعی » استاد ارتباطات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برعهده داشت.

 تلاش برای شکل گیری تجربه انباشه در حوزه رسانه
ساعی در ابتدای این نشست با بیان اینکه در روزهای اخیر رسانه ها، پژوهشکده ها و دانشگاه ها به صورت تخصصی و از زوایای گوناگون به نقش رسانه ها در بحران ها و مخصوصا سیل اخیر پرداخته اند، گفت: هنوز این دو پرسش مطرح است که رسانه ها در بحران چه نقشی باید ایفاء کنند و رابطه رسانه ها با جامعه در هنگام وقوع بحران به چه صورتی باید باشد؟
وی با طرح این پرسش که مردم در هنگام وقوع بحران از رسانه ها چه انتظاری دارند؟ افزود: در کشور ما رسانه های متعددی فعال هستند که از این حیث تعداد آنها حتی از بسیاری کشورهای پر جمعیت بیشتر است ، اما در مورد اینکه این رسانه ها تا چه میزان حرفه ای و دارای نیروهای تخصصی در حوزه های مختلف هستند ، حرف و حدیث های زیادی وجود دارد.
وی افزود: رسانه های ما به علل گوناگون در تربیت نیروهای متخصص از جمله در حوزه بحران دچار مشکل شده اند و نداشتن نیروی متخصص باعث می شود موقع بحران خود خبرنگار هم دچار بحران شود.
وی با تاکید بر این نکته که مردم از رسانه ها انتظار آگاهی بخش در هنگام وقوع بحران را دارند، گفت: هدف مراکز علمی و پژوهشی از برگزاری نسشت های مختلف این است که یک تجربه انباشته ای شکل بگیرد تا در بحران های بعدی رسانه های ما موفق تر و حرفه ای تر عمل کنند.

تغییر نگرش در مدیریت بحران
پیشنمازی پژوهشگر مرکز زلزله شناسی در این نشست که تحت عنوان نوع «مواجهه رسانه ها با بحران» بود ، گفت: طبق اعلام سازمان ملل، ایران طی 30 سال گذشته همواره دچارحادثه شده و جزو کشورهای حادثه خیز محسوب می شود. در واقع طبق این آمار، در طول سی سال گذشته ایران در بین کشورهای حادثه خیز همواره جزو 10 کشور اول بوده است.
وی با بیان اینکه ایران از 40 نوع حادثه طبیعی 32 نوع آن را تجربه کرده یا در حال تجربه است افزود: در نتیجه این حادثه ها از دهه 1990 تا 2014 بیش از 15 میلیارد دلار خسارت به ایران وارد شده است.
این پژوهشگر روزنامه نگاری بحران با اشاره به تغییر نگرش به مدیریت بحران از دهه 90 میلادی در دنیا گفت: در این تغییر نگرش مدیریت بحران صرفا از وجه مهندسی و سخت افزاری به سمت توجه به عوامل انسانی و نرم افزاری حرکت کرد.
پیشنمازی با بیان اینکه اشتباهات رخ داده در زلزله 1995 ژاپن عامل این تغییر نگرش بود، ادامه داد: وقتی این تغییر نگرش صورت گرفت توجه به رسانه ها و نقشی که در مدیریت بحران می توانند برعهده بگیرند، بیشتر شد.
وی افزود: در سونامی ژاپن این تغییر رویکردها جلوی تلفات انسانی را گرفت. شبکه (NHK) ژاپن به سیتسم های هشدار دهنده سریع حوادث طبیعی مجهز است که باعث شد بعد از سه دقیقه از وقوع سونامی، هشدار تخلیه داده شود و جزایر در معرض خطر تخلیه شوند که مانع تلفات گسترده انسانی شد.
وی سپس به ارتباط بحران و رسانه پرداخت و با تاکید بر این نکته که بحران و رسانه تاثیر دو سویه بر هم دارند، گفت: در شرایط بحران توازن رسانه ای برهم می خورد؛ یعنی به لحاظ دروازه بانی خبر بیشتر خبر رسانه ها درگیر بحران می شود.
پیشنمازی با بیان اینکه رسانه ها می توانند بحران را کاهش یا افزایش دهند ، ادامه داد: در سال 91 در زلزله اهر و ورزقان صداوسیما به واسطه تاخیر در اطلاع رسانی باعث شد رسانه های رقیب میدان را به دست بگیرند و با جهت گیری سیاسی و پخش شایعه بکوشند بحران طبیعی را به بحران سیاسی تبدیل کنند.
وی در مورد نقش مهم رسانه ها در مراحل مختلف بحران گفت: پیش از بحران ها نقش آموزش و فرهنگ سازی رسانه ها برجسته است. رسانه های ما در پیش از بحران منفعل عمل می کنند. اطلاع رسانی دقیق، اقناع سازی مخاطب و مدیریت شایعه از وظایف رسانه ها در حین مدیریت است.
این پژوهشگر رشته ارتباطات افزود: مدیریت شایعات، ایفای نقش نظارتی و استمرار تولید و انتشار اخبار برای پیگیری وعده های مسئولین از وظایف رسانه ها در بعد از بحران است.
وی با اشاره به سیل اخیر در ایران گفت: اولین سامانه بارشی کشور در 26 فرودین 97 در استان گلستان شروع شد و در نهایت چندین استان مثل خوزستان، فارس و لرستان را درگیر خود کرد. در کل 26 استان کشور درگیر بحران سیل شدند. و تا روز 16 فرودرین 76 نفر تلفات داشتیم و 4 میلیار دلار خسارت به کشور وارد شد.

عملکرد ضعیف رسانه های چاپی
این پژوهشگر روزنامه نگاری بحران در بررسی عملکرد رسانه های چاپی گفت: طبق آمار وزارت ارشاد 170 روزنامه در کشور فعال است که در مجموع 800 هزار نسخه تیراژ دارند. رسانه های چاپی تا 18 فروردین تعطیل بودند و تنها روزنامه ایران و شهروند در نسخه های الکتریکی خود به مسئله سیل پرداختند و بقیه روزنامه ها واکنشی نداشتند در حالی که می توانستند با چاپ ویژه نامه ها به این مسئله بپردازند.
وی با بیان اینکه صداوسیما در سرعت اطلاع رسانی خوب عمل کرد، افزود: این رسانه روزانه 150 ساعت خبر پخش می کند که حدود 70 ساعت به سیل اختصاص داد. اعزام خبرنگاران به محل سیل و استفاده از ظرفیت رسانه های محلی از دیگر اقدامات خوب صدا و سیما بود.
وی در بررسی ضعف های صدا و سیما هم گفت: عقب ماندن از شبکه های اجتماعی، عدم مدیریت شایعات، گزارش های اغراق آمیز و جهت دار از جمله مشکلات صدا وسیما در بحران اخیر بود.
پیشنمازی با تقدیر از عملکرد خبرگزاری ها که اینفوگرافیک های تاثیر گذاری منتشر کردند، گفت: نقد وارده به برخی خبرگزاری ها این است که در حین بحران به نقد برخی نهادها پرداختند ، این رویکرد درست نبود و نقد را باید به بعد بحران موکول کرد.
این پزوهشگر روزنامه نگاری بحران با بیان اینکه رسانه های رسمی باید از ظرفیت شبکه های اجتماعی استفاده کنند ، درحالی که فیلترینگ مانع این امر شده ، تاکید کرد: رسانه های اجتماعی به دلیل تعاملی بودن، سرعت و شفافیت امروز بین مردم پر طرفدار هستند.

 رسانه ها باید در مورد مدیریت بحران گفتمان سازی کنند
خزایی پژوهشگر مرکز تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران در این نشست در سخنرانی خود سعی کرد به این پرسش پاسخ دهد که رسانه ها چگونه می توانند کنشگری خلاق و عقلانی در بحران داشته باشند؟
وی با بیان اینکه با وقوع هر حادثه طبیعی رسانه ها به مهمترین مرکز رجوع مردمی برای اطلاع پیدا کردن از بحران تبدیل می شوند، گفت: رسانه ها قبل از وقوع بحران باید آمادگی لازم برای پوشش درست را داشته باشند.
خزایی با بیان اینکه پیش بینی، مقابله کردن، امداد رسانی و بازتوانی چهار مرحله مدیریت بحران است و رسانه خلاق، رسانه ای است که در هر چهار مرحله حضور فعالی داشته باشد، ادامه داد: رسانه میانجی متخصص باید بتواند داده های دقیق را به مردم منتقل کند.
وی ادامه داد : ویژگی دیگر رسانه خلاق این است که بتواند بحران را به عنوان مسئله اجتماعی برساخت کند. یعنی حساسیت مردم را نسبت به آن ایجاد کند.
وی افزود: تخصص گرایی رسانه در حوزه بحران و استفاده از اساتید متخصص رسانه ای از دیگر ویژگی های رسانه خلاق است تا بتواند در حوزه بحران گفتمان سازی کند.
این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه مطالبه گری از اصلی ترین وظایف رسانه خلاق است، گفت: در مواجهه با بحران ، رسانه ها باید هیجان را تعدیل کنند، به آن دامن نزنند و رویکرد رسانه ها در مواقع بحرانی باید دوری از تقدیر گرایی و گسترش عقلانیت باشد.

فضای امنیتی به رسانه ها ضربه می زند
پژوهشگر مرکز مطالعات اجتماعی دانشگاه تهران در انتهای سخنان خود به چالش های پیش روی شکل گیری رسانه خلاق پرداخت و گفت: ضعیف شدن جامعه مدنی، رویکرد های امنیتی در حوزه رسانه و تضعیف رسانه های رسمی از جمله چالش های مهم در این زمینه به شمار می رود.

No tags for this post.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا