کودکان؛ قربانیان امپراطوری مافیای زباله
زبالـه گردی یكی از معضلات و عوارض شهری است كه اخیرا بسیاری از كـلانشـهرها و حتـی شهرهای كوچكتر به آن دچار شده اند. افرادی كه با خارج كردن زباله از محفظهها، سطلها یا پلاستیكهای زباله، به دنبال مواد بازیافتی چون كارتن، اشیاء فلزی و وسـایل پلاسـتیكی میگردند و آنها را جمعآوری و برای فروش به ضایعات فروشـی مـیبرنـد تـا در فراینـد بازیافت مورد استفاده قرار گیرند.
فقر: عامل اصلی زبالهگردی
به طور حتم اصلیترین دلیل روی آوردن افراد به زبالهگردی نامناسب شدن شرایط مالی افراد جامعه است، هر چند در این میان ضعف فرهنگی نیز تا حدودی تاثیرگذار خواهد بود. همچنین باید در نظر داشت که نامناسب بودن شرایط خانواده نیز در این مهم بسیار تاثیرگذار است چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده برخی از کودکان دارای والدین معتاد هستند که این خود انگیزهای برای زبالهگردی در برخی از کودکان شده است. رشد جمعیت، مهاجرت و افزایش حاشیهنشینی نیز در این پدیده نقش تاثیرگذاری دارد.
در کشور ایران روزانه در حدود ۵۰ هزار تن زباله تولید میشود که سهم شهری همچون تهران در تولید زباله، نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ تن در روزهای معمول سال و ۱۱ هزار تن در روزهای پایانی سال است. زباله ها و ضایعات قابل فروشی که منبع درآمد زباله گردان شده و درآمد میلیاردی حاصل از سود آن عاید بخش خصوصی می شود.
امروزه طبق آمار موجود بیش از 12 میلیون حاشیهنشین وجود دارد که این خود میتواند زمینهساز افزایش زبالهگردان شود هر چند در این فرصت باید متذکر شد که حاشیهنشینی نمیتواند دلیلی مستقیمی برای زبالهگردی شود اما به دلیل فقری در این مناطق وجود دارد این احتمال بسیار قوی خواهد بود. هرچند امروزه کسب وکار جمع آوری زباله ها گرم است اما این بازار داغ هیچ تغییری در سرنوشت زباله گردها ندارد و سود میلیاردی آن در نهایت نصیب مافیای زباله می شود.
سرنوشتی که در خیابان ها رقم می خورد
رایگان بودن زباله بیتعارف کسب وکار عدهای است؛ سالهاست، کسب وکاری که شهرداری میتوانست فرمانش را به دست بگیرد، به سرانجامش برساند و از آن برای خودش منبع درآمد پایدار بسازد اما سالهاست بهواسطه همه ضعفها، شهرداری تهران در این سفره با مافیای زباله شریک شده است. در این بین کودکان کار، قربانیان اصلی مافیای زباله هستند که برای کسب امر و معاش زندگی مجبور هستند تن به انجام این کار دهند و حتی نیمی از درآمد خود را برای داشتن چنین کاری به صاحبکاران خود باج دهند؛ اغلب میانگین سنی کودکان کار زباله گرد، ۱۲ سال است و آنها به طور متوسط ۱۰ و نیم ساعت در روز کار میکنند.
درآمد زایی میلیاردی با زبالههای تهران
به گفته محققان و بر اساس اطلاعات موجود، در کشور ایران روزانه در حدود ۵۰ هزار تن زباله تولید میشود که سهم شهری همچون تهران در تولید زباله، نزدیک به هفت هزار و ۵۰۰ تن در روزهای معمول سال و ۱۱ هزار تن در روزهای پایانی سال است. زباله ها و ضایعات قابل فروشی که منبع درآمد زباله گردان شده و درآمد میلیاردی حاصل از سود آن عاید بخش خصوصی می شود.
در کشور ما و خصوصا تهران، به دلیل وجود ثروت نفت و عوارض شهری که اکنون با کمترین تلاش، بیشترین منابع سرمایهای را در اختیار مدیریت شهری قرار میگیرد، دولت و شهرداری چندان انگیزهای برای استفاده از ثروت روزانه میلیاردی شهر تهران ندارند؛ ازاینرو است که در تهران نه آموزش مدونی برای تفکیک زباله به شهروندان داده میشود، نه سطلهای تفکیکی و بهداشتی زباله را میتوان شاهد بود. در مقابل سرمایه ارزشمندی همچون زباله، مفت و مسلم به بخش غیررسمی سپرده میشود.
بنا بر آمار موجود، در هر شبانهروز بهطور متوسط ۲۸۰۰ تن زباله خشک شامل مقوا، پلاستیک، شیشه، فلزات، نان خشک و غیره در تهران جمع آوری میشود که قابل بازیافت است و هر تن آن هم اکنون به مبلغ ۸۰۰ هزار تومان توسط پیمانکاران بازیافت پسماند فروخته میشود (درحالیکه حداکثر ۶۰۰ هزار تومان هزینه کردهاند). روزانه از درون زبالههای شهر تهران ضایعاتی به ارزش تقریبی دو میلیارد و ۲۴۰ میلیون تومان استخراج میشود. به عبارتی میتوان گفت، ارزش اولیه سرمایه در گردش درون اقتصاد زبالهای در پیراشهر تهران حدود یک میلیارد و ۸۰ میلیون تومان در روز است.
در خصوص سرمایه در گردش اقتصاد زبالهای این نکته را نیز میتوان افزود که بُرد مکانی این سرمایه و اثرات آن، محدود به منطقه تهران نیست، بلکه سایر استانهای کشور نیز از این جریان سرمایه در گردش، بهنوعی منتفع میشوند بهطوریکه مثلا ضایعات آهنی به کارخانههای ذوب آهن نواحی مختلف کشور اعم از اصفهان، یزد، نیشابور، تبریز، بناب، اردبیل و مشهد ارسال میشود. همچنین این سرمایه، زمینه ساز تقویت پیوندهای اقتصادی با سایر کشورهای جهان (نظیر آلمان، هند و چین) شده است.
زباله گردی؛ معضلی در حال گسترش در خراسان جنوبی
مرتضی نخعی نژاد، کارشناس مسوول پایش اداره کل حفاظت محیطزیست خراسان جنوبی به ایسنا گفت: در نتیجه عدم اجرای تکلیف تفکیک در مبدا پسماند، درآمد قابل توجه این موضوع به جیب زباله گردان و مافیای خرید و فروش پسماند رفته، در حالی که این سرمایه متعلق به شهروندان و شهرداری است.
وی افزود: بنا بر گزارشی در شهرستان بیرجند حدود ۷۰۰ زباله گرد شناسایی شدهاند و حداقل سه میلیارد تومان ماهانه گردش مالی زباله گردی در بیرجند است که در نتیجه عدم مدیریت شهرداری به جای توسعه شهر در جیب زباله گردها میرود.
وی بیان کرد: در گذشته شهرداریها قرارداد اجرای طرحهای جامع مدیریت پسماند را با پیمانکاران و مشاورانی بستند که توانایی و صلاحیت لازم را برای اجرای طرح ندارند.
وی از بی توجهی و عدم مدیریت صحیح شهرداران استان در تفکیک زباله در مبدا گلایه کرد و افزود: برابر مصوبات کارگروه مدیریت پسماند استان و همچنین تکالیف قانونی، شهرداری بیرجند موظف به شناسایی، مستندسازی و اقدام قانونی لازم با زباله گردها و مراکز غیرمجاز جمعآوری پسماند شده است.
گزارش: فرزانه صدقی
No tags for this post.