رویکرد جامعه نسبت به علوم پایه خیلی ضعیف است

دکتر مرتضی، رحمانی در گفت و گو با خبرنگار سیناپرس با اشاره به اهمیت رشته علوم پایه گفت: علوم پایه، رشته مادر است که هیچیک از علوم حتی علوم انسانی نمی توانند بدون بهره گیری از آن راهی از پیش ببرند. منتها رویکرد جامعه ما نسبت به علوم پایه بسیار ضعیف است و خیلی جدی گرفته نمی شود. در صورتی که در کشورهای دیگر این مساله برعکس است یعنی بیشتر به علوم پایه بها داده می شود. در واقع علوم پایه ابزار علمی برای انجام کارهای پژوهشی است که در اختیار یک پژوهشگر قرار می گیرد تا بتواند بر اساس مبنای علمی علوم پایه آزمایش ها، یافته‌های علمی خودش را آزمایش و اعتبار سنجی کند.

وی پیرامون مساله پژوهش محور بودن رشته های علوم پایه دانشگاه‌ها گفت: هم اکنون دانشجویان علوم پایه موضوعی برای پایان نامه های خود انتخاب می کنند که می توانند بنیادی، کاربردی یا توسعه ای باشند. آنها می توانند با راهنمایی‌های استاد راهنمایشان آن پژوهش را انجام دهند و از پایان نامه شان دفاع کنند. منتها در حیطه کارشناسی ارشد، پایان نامه های علوم پایه زیاد کاربردی نیستند و در سطح جامعه، صنعت و نهادهای مورد نیاز زیاد مورد استفاده نیست.

وی افزود: در این مقطع نیاز به رویکرد بنیادی داریم که تغییر اساسی در شاکله وزارت علوم ایجاد کند تا مساله پژوهش دانشجویان، نیاز محور شود تا بتواند پاسخگوی نیازهای جامعه باشد.

وی اظهارداشت: فلسفه وجودی جهاد دانشگاهی این است که بتواند حلقه واسطی بین دانشگاه و صنعت باشد. جهاد دانشگاهی همواره در حوزه زیست شناسی و در پژوهشکده های صنعتی و علوم انسانی با محوریت رفع نیازهای جامعه به دنبال مساله محور بودن پژوهش‌ها بوده است؛ مسایلی که مورد نیاز صنعت، جامعه و نهادهاست. اغلب این مجموعه ها یا نهادها برای حل مسایل به سمت جهاد دانشگاهی آمده اند یا خود جهاد دانشگاهی در این زمینه پیش گام بوده است.

رحمانی ادامه داد: منتها مساله محوری در دانشگاه ها یک مقدار متفاوت است. اولین کار پژوهشی یک دانشجو، پایان نامه اش است. قطعا هیچ فردی حاضر نمی شود صفر تا صد مساله اش را به دست آدم تازه وارد بسپارد. او به دنبال فردی می گردد که تجربه و روزمه کاری کافی داشته باشد. مگر اینکه خود استاد وارد موضوع بشود. در واقع رزومه کاری و سابقه فعالیت های پژوهشی جهاد دانشگاهی طی سالیان مختلف، این اطمینان خاطر را به صنعت، جامعه یا نهاد داده است که حاضر می‌شوند کار یا مساله شان را به دست جهاد دانشگاهی بسپارند.

وی گفت: در حال حاضر یکی از مشکلات عمده ما در دانشگاه ها این است که خود استاد دنبال مساله نمی گردد یا محل ارجاع مساله نیست که مساله ای به او داده شود تا آن مساله به مسایل کوچکتر تبدیل شود و با نظارت دقیق او کار به دست دانشجو سپرده شود یعنی باید استاد خودش هم آستین هایش را بالا بزند و وارد گود بشود و از دانشجو به عنوان دستیارش استفاده کند نه اینکه دانشجو مسوولیت مستقیم پایان نامه اش را برعهده بگیرد.

به گفته وی، ما اکنون در وزارت علوم دچار محدودیت هستیم. این محدودیت این است که مسوولیت یک پایان نامه برعهده دانشجو است. هیچ وقت نیامده ایم موضوعی مشترک بین چند تا دانشجو را تعریف بکنیم تا استاد آن مساله را تفکیک کند.

وی تصریح کرد: البته این اتفاق عمومی است اما می تواند به صورت جزیی هم روی بدهد. چه بسا ممکن است استاد صنعتی، کاربردی و علاقمندی نیز پیدا بشود که یک مساله از صنعت را تجزیه و تحلیل و ما بین دانشجویانش تقسیم کند و دانشجویانش به عنوان دستیار استفاده کند و در نهایت پایان نامه ای هم از آنها تحویل بگیرد.

عضو هیات علمی دانشکده علوم پایه و فناوری های نوین دانشگاه علم و فرهنگ بیان کرد: فعالیت های علمی دانشگاه ها باید در راستای برآورده کردن نیازهای جامعه باشد. منتها این مسایل نیاز به بستر لازم و رویکرد مناسب دارند. باید به این مسایل اهمیت قائل بشود. فعالیت در این زمینه ها مورد تشویق واقع بشود تا یک استاد دانشگاه ترغیب شود تا برود مساله جامعه را پیدا کند. پس از آن باید برای این مسایل هزینه اختصاص پیدا کند تا آن مساله حل و نیاز صنعت یا نهاد مربوطه رفع بشود.

وی ادامه داد: در این بین صنعت به خودی خود حاضر نیست به همین راحتی سرمایه ای پرداخت کند. استاد دانشگاه نیز بدون تامین آن هزینه ها و سرمایه های لازم نمی تواند آن مسایل را حل کند بنابراین باید ضلع سومی وجود داشته باشد که حلقه واسطه بین بخش صنعت و دانشگاه باشد تا مساله را از صنعت بگیرد و به استاد تحویل بدهد تا استاد دانشگاه با فراغ بال و آسودگی خاطر آن مساله را حل کند.

رحمانی در پایان گفت: این ضلع سوم باید این بستر لازم را فراهم کند. این ضلع باید در وزارتخانه ای مانند وزارتخانه علوم تشکیلاتی داشته باشد و هزینه ها را از طریق صندوقی خاص تقبل کند تا اساتید بتوانند به رفع مسایل صنعت پیش بروند. هزینه‌ها نیز پس از رفع نیاز جامعه و صنعت از محل بهره وری باز گردد.

گفت و گو: فرزانه صدقی

 

No tags for this post.