مالچ پاشی چاره مقابله با ریزگردهای خوزستان نیست

کانون های گرد و غبار غالبا به دلیل تخریب محیط زیست و فرسایش خاک پدید می آیند که گرد و غبار ناشی از آنها بر وضعیت سلامت و اقتصاد محیط تاثیر مخرب بر جای می گذارد.

اغلب برای مقابله با این معضل از پوشش هایی استفاده می شود که مالچ(Mulch) نام دارد و از دو روش کلی طبیعی (استفاده از لاشه برگ ها و خاک اره) و مصنوعی (مالچ نفتی و مالچ معدنی) برای حل این بحران استفاده می شود.

به تازگی گزارش‌های زیادی درباره نحوه مالچ‌پاشی در استان خوزستان به دست سازمان حفاظت محیط زیست رسیده است که حکایت از کم‌دقتی در عملیات مالچ‌پاشی، خصوصاً در انتخاب محل‌های تثبیت چشمه‌های گرد و غبار دارد. بر اساس این گزارش‌ها، برخی شن‌زارها که زیستگاه‌های گونه‌های جانوری هستند و فاصله زیادی با سکونتگاه‌های انسانی و زمین‌های کشاورزی دارند، مالچ‌پاشی شده‌اند. از طرفی برخی مناطق دیگر که به‌طور طبیعی شن‌زار هستند و دارای پوشش‌گیاهی مناسبی بوده‌اند نیز تحت عملیات مالچ‌پاشی قرار گرفته‌اند.

این در حالیست که برای مالچ‌پاشی در عرصه‌های مختلف استانداردها و شاخص‌های معین وجود دارد و نقاطی که باید مالچ‌پاشی شوند بر اساس همین استانداردها مشخص می‌شوند. گزارش ها حکایت از آن دارد که از سال ۷۷ در نقاط مشخصی از استان خوزستان برای مبارزه با بحران گرد و غبار عملیات مالچ‌پاشی انجام می‌شود. پس از آن حدود ۱۰ سالی عملیات مالچ‌پاشی در کشور متوقف شد و سپس در برنامه بودجه سال‌های ۹۶ و ۹۷ به دلیل درخواست‌های مردمی و پیگیری های نمایندگان مجلس، بودجه‌ای برای تثبیت خاک در استان‌های بیابانی کشور تخصیص داده شد.

پیرو این اقدامات سازمان حفاظت محیط زیست، نقشه‌ای برای اجرای عملیات مالچ‌پاشی در مناطق در معرض بحران تهیه کرده که در آن محدوده‌های سازمان حفاظت محیط زیست و نقاطی که نباید در آن‌ها این عملیات اجرا شود مشخص شده است.

پیرامون حساسیت های به وجود آمده در رابطه با انتقاد از وضعیت مالچ پاشی در استان خوزستان مدیرکل دفتر امور بیابان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری در دفاع از عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست گفت: نقاطی که در آن سازمان جنگل‌ها اقدام به مالچ‌پاشی کرده است عاری از پوشش گیاهی بوده و بعد از مالچ‌پاشی سعی کرده‌ایم تا با کاشت درخت تنوع زیستی ایجاد کنیم.

ریگ پاشی به جای مالچ پاشی

تمام این صحبت ها در حالیست که پیش از این پروفسور پرویز کردوانی حدود چهار سال پیش نظریه جدیدی برای مقابله با ریزگردها مطرح کرد که همان ریگ پاشی به جای مالچ پاشی بود.

وی بهترین راه مقابله با ریزگردها را پاشیدن ریگ دانست و گفت: ریگ راهکاری ارزان، ساده و دائمی است و به اندازه کافی در کشور وجود دارد.

بر اساس این گزارش، جلگه خوزستان حدود ۶ میلیون هکتار مساحت دارد که حدود ۲۰۰ هزار هکتار آن را ماسه‌زار و شن زار تشکیل می‌دهد که جزء غنی‌ترین اکوسیستم‌های کشور هستند؛ انواع خزندگان کمیاب و اندمیک و گیاهان بومی و حیات وحش ارزشمند و گونه‌های کمیاب و یا در لیست سرخ جهانی مانند آهوی شنی بین‌النهرین در ماسه‌زارهای خوزستان زندگی می کنند.

بنابر نظر متخصصان و کارشناسان مربوطه این مناطق به هیچ وجه کانون ریزگرد نیستند و ریزگردهای خوزستان جنس رس دارند و نه ماسه و کانون‌های ریزگرد خوزستان آب‌گیرها و تالاب‌ها و دشت‌های سیلابی هستند که به عللی مانند انتقال آب سرشاخه‌ها و یا سدسازی از آب محروم شده‌اند. از این رو، منتقدان به این عملکرد سازمان حفاظت محیط زیست معتقدند راهکار مقابله با ریزگردهای خوزستان جلوگیری از انتقال آب سرشاخه های رودهای خوزستان و جلوگیری از سدسازی‌های افراطی برقابی است، نه مالچ پاشی. چراکه، اقدام مالچ پاشی زیستگاه آهوی شنی بین النهرین و تجهیز پیمانکار مالچ پاشی اقدام نابخردانه ای است.

No tags for this post.